Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς τον εξαίρετο Συνάδελφο και Φίλο, Αναστάσιο Τάμη, Διευθυντή του Αυστραλιανού Ινστιτούτου Ελληνικών Ερευνών, που είχε την πρόνοια να μας ενημερώσει από τη μακρινή Αυστραλία ότι το Εκτελεστικό Συμβούλιο της UNESCO υιοθέτησε ομόφωνα, στις 14 Απριλίου 2025, απόφαση με την οποία προτείνεται η ανακήρυξη της 9ης Φεβρουαρίου ως «Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας».
Η επίσημη ανακήρυξη θα γίνει κατά την 43η Γενική Διάσκεψη της UNESCO το Νοέμβριο του 2025.
Συμμερίζομαι απόλυτα, στο σύνολο και στα καθέκαστα, τις θέσεις και τις προτάσεις του επιφανούς Ελληνιστή Αναστάσιου Τάμη στα κείμενα που απευθύνει, εν όψει της επίσημης ανακήρυξης, προς την Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων (με κοινοποίηση στον γράφοντα) και τα οποία αποτελούν ένα γενικό Προσκλητήριο αφύπνισης προς το Πανελλήνιο. Συνοψίζω το πνεύμα αυτών των υποδειγματικών κειμένων, με τα οποία καλούμαστε:
1. Πρώτα απ’ όλα, να ανακτήσομε την αυτοπεποίθησή μας, ξεπερνώντας το υποβολιμαίο σύνδρομο της ηττοπάθειας, και να πανηγυρίσομε για τη δίκαιη αναγνώριση, που αποκαθιστά την ελληνική γλώσσα και πολιτισμό –αυτά τα δυο πάνε μαζί– στη διεθνή περιωπή που ιστορικά δικαιούται, ως ένας από τους αρχαιότερους ζώντες πολιτισμούς, που η γλώσσα του δεν έπαψε να μιλιέται από τον ίδιο λαό στον ίδιο γεωγραφικό χώρο επί τρεις και πλέον χιλιετίες· στη διάρκεια των οποίων –όπως βεβαιώνει ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης, στον ιστορικό λόγο που εκφώνησε στη Στοκχόλμη ενώπιον της Επιτροπής που του απένειμε το βραβείο NOBEL Λογοτεχνίας– δεν υπήρξε ούτε ένας αιώνας χωρίς ποιητική δημιουργία σε ελληνική γλώσσα.
2. Να λάβομε μέτρα επείγουσας ανάγκης για να προστατεύσομε τη γλώσσα μας απέναντι σε επικίνδυνες τάσεις και μεθοδεύσεις, που αποβλέπουν στη συστηματική αποδόμησή της· μη ξεχνώντας ότι η κοινή μητρική γλώσσα ως συνεκτικό στοιχείο ενός λαού συνιστά τον ελάχιστο αναγκαίον όρο για να αναγνωριστεί σ’ έναν λαό το φυσικό δικαίωμα να υπάρχει μέσα στη διεθνή κοινότητα ως αυθύπαρκτη οντότητα με όρους πλήρους ανεξαρτησίας και ισοτιμίας.
3. Να αξιοποιήσομε αυτή την πράξη σεβασμού των αξιακών κριτηρίων από ένα διεθνή Οργανισμό υψηλού ηθικού κύρους όπως η UNESCO, για να αναβαθμίσομε τη θέση της Γλώσσας και των κορυφαίων επιτευγμάτων του Λόγου στην ελληνική Δημόσια Παιδεία. Είμαστε ο κατεξοχήν πολιτισμός του Λόγου και καμιά μονομερώς «τεχνική εκπαίδευση» δε νοείται να υποκαταστήσει την πνευματική πρωτοκαθεδρία του Έλληνος Λόγου.
4. Να εκμεταλλευτούμε τη συγκυρία σε όλα τα επίπεδα: Να ενισχύσομε, για παράδειγμα, τις Ελληνικές Σπουδές στο εξωτερικό, που – όπως έδειξε το Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο «Οι Νεοελληνικές Σπουδές στην Ευρώπη και τον Κόσμο». Τιμητικό Αφιέρωμα στους Νεοελληνιστές της αλλοδαπής (Χανιά, 1 έως 3 Σεπτεμβρίου 2023) – από τη δεκαετία του 1990 βρίσκονται σε ραγδαία παρακμή.
– Πολιτεία και δημόσιοι φορείς να εξαντλήσουν τις προσπάθειές τους ώστε η Ελληνική να γίνει επιλέξιμη ξένη γλώσσα στην εκπαίδευση άλλων χωρών (κάτι που, αν δε λανθάνομε, έχουν επιτύχει οι Ομογενείς στην Αυστραλία).
– Να ενισχύσομε τις εκπαιδευτικές ανταλλαγές με άλλες χώρες, χορηγώντας υποτροφίες για φοιτητές από το εξωτερικό που θέλουν να τελειοποιήσουν την ελληνομάθειά τους.
– Να δημιουργήσομε προγράμματα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών (και ανέργων πτυχιούχων) με ειδίκευση στη διδασκαλία της Ελληνικής ως ξένης ή δεύτερης γλώσσας· μια «αγορά» που, όπως έχομε επισημάνει επανειλημμένα, έχει μεγάλη ζήτηση αλλά μηδαμινή προσφορά.
– Καλούμε, τέλος, το ελληνικό επιχειρηματικό δαιμόνιο να αξιοποιήσει την ευνοϊκή συγκυρία και να αναλάβει συναφείς προς το αντικείμενο πρωτοβουλίες.
5. Και το κυριότερο, να σπουδάσομε εξ αρχής τον πολιτισμό μας, μήπως και ξαναβρούμε “το χαμένο μας πρόσωπο”. Και τότε θα κατανοήσομε αυτό που για τους ξένους Ελληνιστές είναι περίπου αυταπόδεικτο: ότι η ελληνική πολιτισμική κληρονομιά είναι περισσότερο παρά ποτέ αναγκαία για την ανθρωπότητα, προκειμένου να ξεπεράσει την παρούσα πρωτοφανή κρίση αξιών. Γιατί ο ελληνικός διαχρονικός πολιτισμός αντιπροσωπεύει ένα εμπράγματο, συνεπώς αξιόπιστο πρότυπο υπέρβασης και εναρμόνισης των αντιθέσεων. Η κρίσιμη ισορροπία, η Αρμονία, από τους μυθικούς καιρούς που οι Ηλιακοί θεοί και ήρωες αγωνίζονταν να στεριώσουν τον Κόσμο, ήταν – και θα είναι – απαράβατος νόμος της Φύσης, της Κοινωνίας, του Σύμπαντος. Σε αντίθεση προς το κυρίαρχο στην εποχή μας πρότυπο του «θεοποιημένου» ανταγωνισμού. ο οποίος απειλεί, μέσω ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος, να ξαναφέρει τον Κόσμο στο προοντολογικό Χάος.
Συνέλληνες,
Η Ιστορία εμφανίζεται, για άλλη μια φορά, μεροληπτικά γενναιόδωρη απέναντι στον Ελληνισμό. Λίγες δεκαετίες πριν από τον προαναγγελθέντα αφανισμό της ελληνικής γλώσσας-και-πολιτισμού, που θα σημάνει και το τέλος του ελληνικού Γένους ως αυθύπαρκτης οντότητας και Υποκειμένου της Ιστορίας, μας δίνει μια τελευταία ευκαιρία διά στόματος της UNESCO.
Με αγωνιστικούς χαιρετισμούς,
Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος
