«…there’s a sickness
worse than the risk of death and that’s
forgetting what we should never forget»
Mary Oliver, Tecumseh. American Primitive
Tα τελευταία χρόνια δεν παρακολουθούσα τον διαγωνισμό «Eurovision». Είχε χάσει την αρχική μορφή και το ήθος του.
Όμως, φέτος, λόγω της συμμετοχής της Ελληνίδας Πόντιας Κλαυδίας, τον παρακολούθησα. Η Πόντια Κλαυδία όντως «δίδαξε» ήθος στους διοργανωτές και συμμετέχοντες, ήταν υπέροχη σε όλα. Όμως, υπέροχη ήταν και για έναν άλλο σημαντικό λόγο. Για την ανυποχώρητη αντίστασή της στις πιέσεις από τους διοργανωτές του διαγωνισμού, να μην ενοχλήσει την κατοχική ΤΟΥΡΚΙΑ! Όπως ακριβώς πριν από 50 χρόνια έκανε μια άλλη υπέροχη ΕΛΛΗΝΙΔΑ, η Μαρίζα Κωχ, και οι συνεργάτες της. Οφείλουμε και στις δύο ένα τεράστιο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ και ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΜΕ ΟΣΑ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΝΑΜΕ!
Κλαυδία 2025
Έγραψε ο αρχισυντάκτης της «ΕΣΤΙΑΣ» Αθηνών, κ. Μανώλης Κοττάκης. «Της είχαν ζητήσει να μη μιλά – Η σύσταση από τη διοργανώτρια στην Κλαυδία για να μην… ενοχληθεί η Τουρκία – Αλλά εκείνη επέμεινε και μιλούσε για τη ρίζα της και την προσφυγιά».
To .newsbreak.gr εγραψε, μεταξύ άλλων, για την ιστορία της Κλαυδίας Παπαδοπούλου και της οικογένειάς της: «…η οποία παλιννόστησε στην Ελλάδα από την πρώην Σοβιετική Ένωση το 1991… μαζί με χιλιάδες άλλες (που ρίζωσαν στη Θράκη) και εγκαταστάθηκε στον Ασπρόπυργο. Η γιαγιά της νεαρής Κλαυδίας διηγείτο στην εγγονή της όταν ήταν μικρή ιστορίες και από την προσφυγιά των Ποντίων…
»Η Κλαυδία ζει σε μια χώρα που υποφέρει από ξενολαγνεία και συνήθως δεν υπερασπίζεται την εθνική της ταυτότητα. Που επισήμως ”αγαπά” άλλες σημαίες, όχι την ελληνική. Μαζί με μια ομάδα δημιουργικών νέων, κατά βάση Ελληνόπουλων, η οποία ονομάστηκε Arcade…, έπλασαν την ιστορία της Αστερομάτας. Η οποία από το κουπλέ συγκλονίζει και προϊδεάζει: ”Γλυκιά μου μάνα, μη μου κλαις/μαύρο κι αν σου φορούνε,/το ξέθωρο το σώμα μου/φλόγες δεν το νικούνε./Τα χελιδόνια της φωτιάς θάλασσες κι αν περνούνε,/του ριζωμού τα χώματα ποτέ δε λησμονούνε./Γλυκιά μου μάνα, μη μου κλαις,/καράβι είναι η ζωή μου…”
»Αντέδρασε η κατοχική Τουρκία για την Ποντιακή Γενοκτονία της μέσω της δημόσιας τηλεόρασής της, απείλησε με καταγγελίες… η διοργανώτρια Αρχή συνέστησε ”διακριτικά” στην εθνική Αρχή (Ελλάδα) η Κλαυδία … να αποφεύγει τον όρο ”γενοκτονία” (genocide)…
»Όμως, η Ελληνίδα Κλαυδία δεν πτοήθηκε … προέβαλε το δράμα, δεν άκουσε τις σειρήνες της υποταγής και πήρε το τραγούδι όσο ψηλά μπορούσε! Τότε οι ύμνοι του αμήχανου σχολιασμού αφιερώθηκαν αποκλειστικά, γενικώς και αορίστως, στην Ελλάδα…Προέβαλε το στιβαρό πρότυπο του μέτρου, του ήθους και της σοβαρότητας…», έγραψε ο κ. Κοττάκης.
Μαρίζα Κωχ 1976
Η Κλαυδία δέχθηκε τα συγχαρητήρια και τις εγκάρδιες ευχές της Μαρίζας Κωχ στην εκπομπή «Πρωίαν σε Είδον» της ΕΡΤ, την ημέρα Μνήμης της Ποντιακής Γενοκτονίας, για να μας θυμίσει τι αντιμετώπισε και η ίδια το 1976. Όταν υπέστη τις ίδιες πιέσεις και χειρότερες…
Η Μαρίζα Κωχ εξηγεί το συμβάν στο εξαίρετο βίντεο του ALTER με τίτλο «Μάνος Χατζιδάκις – Eurovision (Χωρίς Μοντάζ, ALTER)». Κατ’ αρχάς η εισαγωγή του σταθμού.
«1975, η Ελλάδα ματωμένη από την τραγωδία της Κύπρου καλείται να μετάσχει στη Eurovision…Ένας μεγάλος Έλληνας, ο Μάνος Χατζιδάκις, διευθυντής τότε της κρατικής ραδιοφωνίας, κάνει μια κίνηση που πραγματικά είναι μεγαλοφυής. Διεθνοποιεί την κυπριακή τραγωδία στέλνοντας τη Μαρίζα Κωχ με το δημώδες ηπειρώτικο άσμα ”Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου”. Ένα τραγούδι που είχε ως θέμα τα πάθη της Κύπρου».
Μαρίζα Κωχ: «Ένα βράδυ το 1976 με πήρε ο Μάνος Χατζιδάκις στο τηλέφωνο και μου ζήτησε, αν μπορούσα, μέχρι την άλλη μέρα το πρωί να έχω φτιάξει ένα τραγούδι να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Eurovision. Το τραγούδι όμως αυτό να είναι μοιρολόι για την Κύπρο. Να είναι τραγούδι διαμαρτυρίας για την Κύπρο. Να έχει αυτά τα δύο σημαντικά στοιχεία. Όλο το βράδυ ξενύχτισα, μαζί και ο στιχουργός που έγραψε το κείμενο, ο Μιχάλης ο Φωτιάδης, από τη Θεσσαλονίκη. Ήμασταν στη γραμμή όλη τη νύχτα και την άλλη μέρα το πρωί πήγα στον Μάνο το τραγούδι αυτό. Παναγιά μου, Παναγιά μου».
Και τονίζει στη συνέχεια ότι ξεσπάθωσαν οι Τούρκοι στο άκουσα του τραγουδιού την προηγούμενη στην πρόβα, γιατί είχε πολιτικό περιεχόμενο, χιλιάδες Τούρκοι μετανάστες στους δρόμους της Χάγης διαμαρτύρονταν, η Ασφάλεια του Φεστιβάλ λύγισε και αρνήθηκε να προστατεύσει την ελληνική αντιπροσωπία, η οποία μόνο με δική της ευθύνη μπορούσε να τραγουδήσει, όπως και έγινε. Αν και δεν απειλούσε κανέναν το τραγούδι που βγήκε φαβορί, παρόλα αυτά, εξηγεί η Μαρίζα Κωχ, υπέγραψαν ότι με δική τους ευθύνη βγαίνουν στη σκηνή…
«Οι Έλληνες αιδήμονες περί της Eurovision πέφτουν πάνω στον Χατζιδάκι να τον φάνε, τι είναι αυτή η αηδία που έστειλες να μας εκπροσωπήσει στην Ευρώπη, αυτό δεν είναι τραγούδι… κάτι τέτοια ανόητα του λέγανε», προσθέτει το ALTER. Για να ικανοποιήσουν την Τουρκία…
Την ώρα της μετάδοσης του ελληνικού τραγουδιού η Τουρκία έκλεισε τον δίαυλο στο δορυφορικό της σύστημα προς τις χώρες της Μεσογείου και στη θέση του μετέδιδε… χορό της κοιλιάς!
Χαρακτηριστική και η στάση της Αγγλίας τότε που δεν έδωσε ούτε μία ψήφο…
«Μάνος Χατζιδάκις – Eurovision (Χωρίς Μοντάζ, ALTER)
Klavdia: Η πρώτη της συνέντευξη μετά τη Eurovision στην εκπομπή «Πρωίαν σε Είδον» της ΕΡΤ
Ορισμένοι από τους στίχους:
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου
Κι αν δείτε ερείπια γκρεμισμένα, όι-όι μάνα μ’
Δεν θα ‘ναι απ’ άλλες, απ’ άλλες εποχές
Από ναπάλμ θα ‘ναι καμένα, όι-όι μάνα μ’
Θα ‘ναι τα μύρια χαλάσματα του χτες
Κι αν δείτε γη φρεσκοσκαμμένη, όι-όι μάνα μ’
Δεν θα ‘ναι κάμπος, ‘ναι κάμπος καρπερός
Σταυροί θα είναι φυτεμένοι, όι-όι μάνα μ’
Που τους σαπίζει, σαπίζει ο καιρός
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου…
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
