Έξαρση ηπατίτιδας Α στην Ευρώπη: Σύσταση για εμβολιασμό στους ταξιδιώτες από Αυστραλία

Σε έξαρση βρίσκεται η ηπατίτιδα Α σε πολλές δημοφιλείς τουριστικές περιοχές της Ευρώπης, προκαλώντας ανησυχία στις υγειονομικές αρχές και τους ταξιδιώτες.

Οι αυστραλιανές υγειονομικές αρχές συστήνουν τον άμεσο εμβολιασμό όσων προγραμματίζουν ταξίδι προς την Ευρώπη.

Χιλιάδες κρούσματα έχουν καταγραφεί σε χώρες όπως η Αυστρία, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Γερμανία. Η πλειονότητα των κρουσμάτων αφορά άτομα που ζουν υπό δυσμενείς συνθήκες υγιεινής, χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ή άστεγους. Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η νόσος μπορεί να προσβάλει οποιονδήποτε.

Η Τσεχία έχει ήδη ανακοινώσει 600 επιβεβαιωμένα κρούσματα, με το 63% να αφορά άνδρες, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία.

Η ηπατίτιδα Α είναι ιογενής λοίμωξη του ήπατος που μεταδίδεται κυρίως μέσω κατανάλωσης μολυσμένων τροφίμων ή νερού, καθώς και από επαφή με μολυσμένα άτομα. Παρότι συχνά εκδηλώνεται με ήπια συμπτώματα, μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρή νόσο, ιδιαίτερα σε άτομα άνω των 40 ετών ή σε όσους έχουν προϋπάρχουσα ηπατική πάθηση.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο γενικός πληθυσμός στις πληγείσες περιοχές κινδυνεύει σε χαμηλό έως μέτριο βαθμό. Ωστόσο, οι ταξιδιώτες συνιστάται να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα και να είναι καλά ενημερωμένοι για τις συνθήκες υγιεινής στις περιοχές που επισκέπτονται.

Το εκτεταμένο ξέσπασμα της ηπατίτιδας Α καταγράφεται από τις αρχές του 2025. Οι υγειονομικές αρχές των πληγεισών χωρών παρακολουθούν στενά την εξάπλωση του ιού, καθώς τα επιβεβαιωμένα κρούσματα υπερβαίνουν σημαντικά τα συνήθη επίπεδα για την αντίστοιχη περίοδο.

Η εργαστηριακή ανάλυση ανέδειξε την ύπαρξη δύο συγγενικών αλλά διακριτών στελεχών του ιού της ηπατίτιδας Α (υπογονότυπος ΙΒ), γεγονός που υποδηλώνει πολλαπλές εστίες και διαφορετικούς τρόπους μετάδοσης. Στην αναγνώριση αυτών των γενετικών παραλλαγών συνέβαλαν δεδομένα από την Αυστρία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία.

Η έξαρση πλήττει κυρίως ευάλωτες ομάδες, όπως ενήλικες χωρίς στέγη, χρήστες ουσιών, ειδικά ενέσιμων, καθώς και άτομα που ζουν σε περιοχές με ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής.

Επιπλέον, σημαντικός αριθμός κρουσμάτων έχει καταγραφεί σε κοινότητες Ρομά στην Τσεχία και τη Σλοβακία, εντείνοντας την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις στις συγκεκριμένες περιοχές.

Οι υγειονομικές αρχές επισημαίνουν ότι ο κίνδυνος μετάδοσης παραμένει υψηλός κυρίως μεταξύ των ευάλωτων ομάδων, ιδιαίτερα όσων δεν έχουν προηγούμενο ιστορικό μόλυνσης ή εμβολιασμού.

Ιδιαίτερα αυξημένος είναι ο κίνδυνος για άτομα άνω των 40 ετών, καθώς η σοβαρότητα της νόσου αυξάνεται με την ηλικία. Ενισχυμένη επαγρύπνηση συστήνεται επίσης για άτομα με προϋπάρχοντα ηπατικά προβλήματα και ηλικιωμένους, οι οποίοι διατρέχουν πολύ υψηλό κίνδυνο σοβαρής νόσησης.

Για τον γενικό πληθυσμό στις πληγείσες χώρες, ο κίνδυνος εκτιμάται ως χαμηλός έως μέτριος, ενώ στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου παραμένει πολύ χαμηλός, εκτός εάν υπάρχει επαφή με ομάδες υψηλού κινδύνου.

Οι ευρωπαϊκές υγειονομικές αρχές συστήνουν την εντατικοποίηση των ερευνών για την ανίχνευση πιθανών τροφιμογενών οδών μετάδοσης, καθώς και την ενισχυμένη γενετική ανάλυση των ιολογικών δειγμάτων τόσο από ευάλωτες ομάδες όσο και από τον γενικό πληθυσμό, προκειμένου να αποσαφηνιστεί το πλήρες εύρος της διασποράς.

Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) της Ελλάδας ανακοίνωσε την καταγραφή ενός πρόσφατου εγχώριου κρούσματος Αιμορραγικού Πυρετού Κριμαίας-Κονγκό σε οικισμό του Δήμου Ελασσόνας, στην Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας, Περιφέρεια Θεσσαλίας. Πρόκειται για ασθενή άνω των 70 ετών, ο οποίος νοσηλεύτηκε με σοβαρή και επιδεινούμενη κλινική εικόνα και κατέληξε.

Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες του ΕΟΔΥ, εκδηλώθηκε ακόμη ένα κρούσμα: μία 54χρονη γιατρός, που φρόντιζε τον ηλικιωμένο κτηνοτρόφο, φέρεται να έχει προσβληθεί από τον ιό.

Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας έχουν ήδη ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα σύμφωνα με τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα.

Ο Αιμορραγικός Πυρετός Κριμαίας-Κονγκό είναι ιογενής νόσος που μεταδίδεται κυρίως μέσω τσιμπήματος μολυσμένων κροτώνων (τσιμπουριών) ή άμεσης επαφής με αίμα, ιστούς, σωματικά υγρά ή εκκρίσεις μολυσμένων τσιμπουριών, ανθρώπων ή ζώων.

Άγρια και οικόσιτα ζώα μπορεί να φέρουν τον ιό στον οργανισμό τους για λίγες ημέρες χωρίς να εμφανίζουν συμπτώματα, ωστόσο μπορούν να μολύνουν τα τσιμπούρια, τα οποία με τη σειρά τους μεταδίδουν τον ιό σε άλλα ζώα ή και ανθρώπους.

Η νόσος εκδηλώνεται με ευρύ φάσμα συμπτωμάτων και διαφορετική βαρύτητα, που κυμαίνεται από ασυμπτωματική λοίμωξη — σε περίπου 85% των κρουσμάτων — έως ήπια εμπύρετη νόσο και, σε σοβαρές περιπτώσεις, πολύ βαριά κλινική εικόνα.

Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται 1 έως 14 ημέρες μετά την έκθεση και περιλαμβάνουν αιφνίδια εμφάνιση πυρετού, ρίγους, κεφαλαλγίας, μυαλγιών, αρθραλγιών, κόπωσης, ζάλης, πονόλαιμου, κοιλιακού πόνου, διάρροιας, ναυτίας και εμέτων.

Σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να προκληθούν διαταραχές διάθεσης και του επιπέδου συνείδησης. Στα σοβαρά περιστατικά παρατηρούνται αιμορραγικές εκδηλώσεις, πολυοργανική ανεπάρκεια και κυκλοφορικό σοκ. Η νόσος παρουσιάζει υψηλή θνητότητα, που φτάνει το 30-50% μεταξύ των νοσηλευόμενων ασθενών, καθώς δεν υπάρχει ειδική θεραπεία.

Ο Αιμορραγικός Πυρετός Κριμαίας-Κονγκό αποτελεί ιογενή αιμορραγική νόσο διαδεδομένη παγκοσμίως, με ετήσιο αριθμό λοιμώξεων που εκτιμάται μεταξύ 10.000 και 15.000 περιστατικών. Σποραδικά κρούσματα και επιδημίες έχουν καταγραφεί σε περισσότερες από 30 χώρες στην Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ευρώπη. Στην ευρωπαϊκή ήπειρο, κρούσματα έχουν αναφερθεί στα Βαλκάνια (Βουλγαρία, Αλβανία, Κόσοβο, Βόρεια Μακεδονία), καθώς και σε Ισπανία, Πορτογαλία, Γεωργία, Ρωσία, Ουκρανία και Τουρκία. Στην Ελλάδα έχει καταγραφεί ένα εγχώριο περιστατικό το 2008, στη Θράκη.

Σε ομάδες υψηλού κινδύνου περιλαμβάνονται άτομα που δραστηριοποιούνται σε περιοχές με παρουσία τσιμπουριών, όπως η ύπαιθρος, οι αγροτικές και ορεινές ζώνες.

Επίσης, σε κίνδυνο βρίσκονται όσοι έρχονται σε επαφή με αίμα ή σωματικά υγρά ζώων, μεταξύ των οποίων κτηνοτρόφοι, βοσκοί, αγρότες, κυνηγοί, ξυλοκόποι, κηπουροί και εργαζόμενοι σε σφαγεία. Επιπλέον, κινδύνους διατρέχουν όσοι ασχολούνται με υπαίθριες δραστηριότητες όπως κάμπινγκ, ορειβασία και πεζοπορία, καθώς και επαγγελματίες υγείας που μπορεί να έρθουν σε επαφή με ασθενείς.

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό νόσου, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) συστήνει την εφαρμογή ατομικών μέτρων προστασίας από τσιμπούρια, ειδικά για τις ομάδες υψηλού κινδύνου και στην ευρύτερη περιοχή όπου καταγράφηκε το κρούσμα.

Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα τσιμπούρια δεν είναι μολυσμένα και ο κίνδυνος μόλυνσης στη χώρα μας θεωρείται χαμηλός, η σοβαρότητα των νοσημάτων που ενδέχεται να μεταδώσουν επιβάλλει την προσοχή και την τήρηση προφυλάξεων.

Συγκεκριμένα, προτείνονται τα ακόλουθα μέτρα:

1. Αποφύγετε περιοχές όπου ενδέχεται να υπάρχουν τσιμπούρια, όπως δάση, λιβάδια, περιοχές με δέντρα, θάμνους, ψηλά χόρτα, σωρούς φύλλων και πυκνή βλάστηση.
2. Εάν είναι απαραίτητο να βρεθείτε σε τέτοιες περιοχές:
– Περπατάτε πάντα στο κέντρο των μονοπατιών και όχι μέσα στην πυκνή βλάστηση.
– Φορέστε ανοιχτόχρωμα ρούχα για να εντοπίζετε ευκολότερα τα τσιμπούρια, προτιμώντας μπλούζες με μακριά μανίκια, μακριά παντελόνια, ψηλές κάλτσες και κλειστά παπούτσια ή μπότες. Βάλτε το παντελόνι μέσα από τις κάλτσες και τις μπότες. Χρησιμοποιήστε γάντια, ειδικά όταν αγγίζετε χόρτα, φυτά ή ζώα, και βάλτε τα μανίκια μέσα στα γάντια.
– Εφαρμόστε εντομοαπωθητικά σπρέι ή λοσιόν στο γυμνό δέρμα και πάνω από τα ρούχα, σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης.
– Αποφύγετε να ξαπλώνετε ή να κάθεστε απευθείας στο έδαφος στην ύπαιθρο.
– Κάντε ντους ή μπάνιο αμέσως μετά την επιστροφή από την ύπαιθρο.
– Ελέγξτε προσεκτικά το δέρμα και τα ρούχα σας για τσιμπούρια κατά τη διάρκεια και μετά τη δραστηριότητα στην ύπαιθρο. Αφαιρέστε τα ρούχα, τις κάλτσες και τα παπούτσια εκτός σπιτιού και ελέγξτε τα για τσιμπούρια.
– Εάν βρείτε τσιμπούρι στα ρούχα σας, αφαιρέστε το προσεκτικά, χωρίς να το πιάσετε με γυμνά χέρια.
– Αν εντοπίσετε τσιμπούρι στο σώμα σας, αφαιρέστε το άμεσα και σωστά, χρησιμοποιώντας κατάλληλη λαβίδα ή τσιμπιδάκι. Αν δεν γνωρίζετε τον τρόπο ή δεν έχετε τον κατάλληλο εξοπλισμό, μην επιχειρήσετε να το αφαιρέσετε μόνοι σας, αλλά απευθυνθείτε άμεσα σε ιατρό ή στο πλησιέστερο Κέντρο Υγείας ή Νοσοκομείο.
– Μην πιάσετε ποτέ το τσιμπούρι με γυμνά χέρια, αλλά χρησιμοποιήστε γάντια. Μην ζουλήσετε, σπάσετε, συμπιέσετε ή τρυπήσετε το σώμα του τσιμπουριού.
– Μην «ενοχλείτε» το τσιμπούρι όταν είναι προσκολλημένο στο δέρμα, αποφεύγοντας να ρίξετε λάδι, οινόπνευμα, βαζελίνη ή πετρέλαιο.
3. Εφαρμόστε προληπτική θεραπεία ενάντια στα τσιμπούρια στα ζώα σας, σύμφωνα με τις οδηγίες του κτηνιάτρου, και διενεργείτε τακτικές απεντομώσεις σε στάβλους και κτηνοτροφικές μονάδες.
4. Φορέστε γάντια και προστατευτικό ρουχισμό κατά την επαφή με ζώα ή με αίμα, ιστούς και εκκρίσεις ζώων, όπως κατά τη σφαγή.
5. Τηρείτε την πάγια οδηγία να καταναλώνετε μόνο παστεριωμένο γάλα και αποφεύγετε φρέσκα μαλακά τυριά που δεν έχουν ωριμάσει κατά το προβλεπόμενο χρονικό διάστημα. Αποφύγετε γαλακτοκομικά προϊόντα, εκτός εάν γνωρίζετε ότι έχουν παρασκευαστεί σύμφωνα με τις απαιτούμενες προδιαγραφές ασφάλειας.
6. Για την πρόληψη μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο:
– Αποφύγετε στενή επαφή με ύποπτα ή επιβεβαιωμένα κρούσματα αιμορραγικού πυρετού.
– Φορέστε γάντια και προστατευτικό εξοπλισμό κατά τη φροντίδα ασθενών.
– Πλένετε τακτικά τα χέρια σας μετά από κάθε επαφή με ασθενείς.