«Τα θαλάσσια πάρκα που θα κηρυχθούν στο Αιγαίο δε θα έχουν κανένα νομικό αποτέλεσμα στο πλαίσιο των αλληλένδετων προβλημάτων του Αιγαίου μεταξύ των δύο χωρών» παρενέβη η Τουρκία σε σχέση με την ανακοίνωση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, για τη δημιουργία δύο νέων θαλάσσιων πάρκων στις Νότιες Κυκλάδες και στο Ιόνιο.
Η Αθήνα, ανέδειξε τη σημαντική οικολογική διάσταση της πρωτοβουλίας, αλλά έστειλε και μήνυμα κατά των τουρκικών θεωριών περί «γκρίζων ζωνών», τις οποίες επιμένει να ανακυκλώνει η Άγκυρα.
Ειδικότερα, στον χάρτη του θαλάσσιου πάρκου στο Αιγαίο έχει συμπεριληφθεί το σύμπλεγμα Κινάρου – Λέβιθας, το οποίο, επισήμανε η «Καθημερινή», έχει στο παρελθόν γίνει αντικείμενο επιθετικών κινήσεων από την Τουρκία, μεταξύ άλλων και υπερπτήσεων από μαχητικά.
«Το καθεστώς ορισμένων νησιών, νησίδων και βραχονησίδων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συνθήκες, δε θα αποφέρουν σήμερα κανένα αποτελέσματα, όπως και στο παρελθόν», ανέφερε, επίσημα, το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών.
Ανεπίσημα, όπως μετέδωσε ο ανταποκριτής του «ΣΚΑΪ» στην Κωνσταντινούπολη, Μανώλης Κωστίδης, τουρκικές πηγές, «απάντησαν» στις ανακοινώσεις του κ. Μητσοτάκη με «απειλές και ευθεία αμφισβήτηση της εθνικής κυριαρχίας».
«Θα δοθεί απάντηση με τουρκικό θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίο, ίσως και πάρκα. Ίσως προκαλέσουν ενόχληση» ανέφεραν χαρακτηριστικά οι πηγές.
Επισήμαναν δε ότι η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ έγινε «για λόγους αρχής» και «για να μην αλλάξει το σημερινό καθεστώς στο Αιγαίο καθώς υπάρχουν νησιά, νησίδες που στο Αιγαίο δεν έχει καθοριστεί η κυριαρχία τους και πρέπει να συζητηθεί».
«Ένταση… Δεν προβλέπεται ένταση… αυτό θα φανεί στην εφαρμογή. Δηλαδή αν θα εμποδιστούν αλιευτικά, αν θα γίνουν ενέργειες σε συγκεκριμένες νησίδες κτλ» απάντησαν σε σχετική ερώτηση, αφήνοντας υπαινιγμούς για κίνδυνο να ανέβει το «πολιτικό θερμόμετρο» στο Αιγαίο.
Η Αριάνα Φερεντίνου, ανταποκρίτρια της Deutsche Welle στην Κωνσταντινούπολη, έκανε λόγο για «σχεδόν πολεμικό κλίμα» στα τουρκικά ΜΜΕ μετά την εξαγγελία της Ελλάδας για τα θαλάσσια πάρκα.
Τουρκικά πρωτοσέλιδα έγραφαν για «κρίση θαλάσσιων πάρκων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας», για «αντεπίθεση της Τουρκίας», που ετοιμάζεται να πάρει «το αίμα της πίσω» δημιουργώντας δικά της θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο, ενώ η κίνηση της Ελλάδας «ερμηνεύεται» ως μια νέα προσπάθεια να διαταράξει το status quo.
Για κάποιους Τούρκους αναλυτές, τα θαλάσσια πάρκα ήταν «η τελευταία κίνηση της Ελλάδας στη Μεσόγειο, με την οποία χαράζουν σύνορα, ενώ μιλάνε για θαλάσσια πάρκα» -όπως γράφει η αντικυβερνητική Σοζτζού- ενώ άλλοι θεωρούν ότι «η νέα πηγή έντασης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας θα είναι το ζήτημα των θαλάσσιων πάρκων και η συζήτηση για την ‘ημίκλειστη θάλασσα’ του Αιγαίου», κάτι που παραπέμπει στην αμφισβήτηση της υφιστάμενης κατάστασης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ρεπορτάζ του πρακτορείου ειδήσεων Anadolu, το οποίο επικαλούμενο Τούρκους αξιωματούχους, αναφέρει ότι τα θαλάσσια πάρκα που ανακοίνωσε η Ελλάδα δεν έχουν νομικό αποτέλεσμα για την Τουρκία, λόγω των αλληλένδετων ζητημάτων και κυρίως λόγω του αμφισβητούμενου καθεστώτος στο Αιγαίο.
«Κανένα μέτρο που θα μπορούσε να θίξει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του νομικού της καθεστώτος στο Αιγαίο και της παρεμπόδισης της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας, δε θα μείνει αναπάντητο», ανέφερε το Anadolu.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΥΠΕΞ
«Η καθιέρωση των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο Πέλαγος γίνεται με αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας», απάντησε το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών στην ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ, προσθέτοντας ότι:
«Αναφορές σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες είναι εντελώς ανεδαφικές. Το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική κυριαρχία στην περιοχή αυτή ορίζεται σαφώς και οριστικώς από διεθνή συμβατικά κείμενα».
«Η Ελλάδα τάσσεται παγίως υπέρ του διαλόγου με την Τουρκία, με στόχο τη διευθέτηση της μοναδικής ελληνοτουρκικής διαφοράς, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αυτή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών».
«Η άσκηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης».
Το τουρκικό ΥΠΕΞ ανέφερε:
«Η Ελλάδα ανακοίνωσε δύο θαλάσσια πάρκα, το ένα στο Αιγαίο Πέλαγος και το άλλο στο Ιόνιο Πέλαγος».
«Αμέσως μετά την εξαγγελία αυτής της πρωτοβουλίας από την Ελλάδα πέρυσι, το υπουργείο μας εξέδωσε ανακοίνωση στις 9 Απριλίου 2024 στην οποία επαναλαμβάνει ότι τα θαλάσσια πάρκα που θα κηρυχθούν στο Αιγαίο δεν θα έχουν κανένα νομικό αποτέλεσμα στο πλαίσιο των αλληλένδετων προβλημάτων του Αιγαίου μεταξύ των δύο χωρών, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων γεωγραφικών σχηματισμών των οποίων η κυριότητα δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συνθήκες. Τα ζητήματα που έχουν καταγραφεί στην εν λόγω δήλωση εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα».
«Θα πρέπει να αποφεύγονται μονομερείς ενέργειες σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Το διεθνές ναυτικό δίκαιο ενθαρρύνει τη συνεργασία, μεταξύ άλλων και σε περιβαλλοντικά θέματα, μεταξύ των παράκτιων κρατών στις κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες. Σε αυτό το πλαίσιο, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε ότι η Τουρκία είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα ως ένα από τα δύο παράκτια κράτη στο Αιγαίο Πέλαγος».
«Από την άλλη πλευρά, θα θέλαμε με την ευκαιρία αυτή να επαναλάβουμε ότι οι προσπάθειες εκμετάλλευσης παγκόσμιων αξιών, όπως η προστασία του περιβάλλοντος στο πλαίσιο των αλληλένδετων θεμάτων του Αιγαίου και το καθεστώς ορισμένων νησιών, νησίδων και βραχονησίδων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συνθήκες, δε θα αποφέρουν σήμερα κανένα αποτελέσματα, όπως και στο παρελθόν».
«Τις προσεχείς ημέρες η Τουρκία θα ανακοινώσει τα σχέδιά της για την προστασία του περιβάλλοντος στις θαλάσσιες περιοχές της».
«Η Τουρκία διατηρεί τη θέση της ότι πρέπει να υιοθετηθεί μια ειλικρινής και συνολική προσέγγιση για την επίλυση των ζητημάτων με βάση το διεθνές δίκαιο, την ισότητα και την καλή γειτονία, στο πλαίσιο της Διακήρυξης των Αθηνών για τις Φιλικές Σχέσεις και την Καλή Γειτονία, της 7ης Δεκεμβρίου 2023, η οποία δίνει προτεραιότητα στον διάλογο και τη συνεργασία και αντικατοπτρίζει το πνεύμα που και οι δύο πλευρές επιθυμούν να διατηρήσουν στις τουρκο-ελληνικές σχέσεις».
ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ
«Η κυβέρνησή μας θα συνεχίσει να θεσμοθετεί και νέα Θαλάσσια ΠΠάρκα σε άλλες περιοχές του Αιγαίου, με περιβαλλοντική συνοχή, καθώς η θάλασσα και τα είδη που φιλοξενεί είναι αναπόσπαστο στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητας», ανέφερε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου σε σχέση με τις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάξη.
Σύμφωνα με τον κ. Παπασταύρου, «τα δύο νέα εθνικά θαλάσσια πάρκα αποσκοπούν στην αποτελεσματική προστασία των θαλασσών μας και τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας της πατρίδας μας» ενώ «η έκτασή τους σε Ιόνιο και Νότιες Κυκλάδες υπερβαίνει συνολικά τις αρχικές δεσμεύσεις του κ. Μητσοτάκη, προσεγγίζοντας τα 27.500 τ. χλμ.».
«Με τη θέσπισή τους, επιτυγχάνουμε αφενός την προστασία άνω του 35% των χωρικών υδάτων της χώρας μας, αφετέρου τον ευρωπαϊκό στόχο της χώρας μας πολύ νωρίτερα από το 2030. Ετσι προστατεύουμε πιο αποτελεσματικά τα οικοσυστήματα στα δύο πελάγη μας, τον μοναδικό αυτόν φυσικό πλούτο της πατρίδας μας, που ανήκει σε όλους μας», είπε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, υπογραμμίζοντας ότι η αυτή «είναι η πρώτη φάση» και πως «η κυβέρνηση θα συνεχίσει να θεσμοθετεί και νέα Θαλάσσια Πάρκα σε άλλες περιοχές του Αιγαίου, με περιβαλλοντική συνοχή, καθώς η θάλασσα και τα είδη που φιλοξενεί είναι αναπόσπαστο στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητας».
ΑΣΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Στο μεταξύ, τον Σεπτέμβριο αναμένεται να πραγματοποιηθεί το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας- Τουρκίας, σύμφωνα με ανώτατη διπλωματική πηγή από ελληνικής πλευράς.
Όπως επισήμανε η ίδια πηγή, δεν ήταν εφικτό να οργανωθεί εντός του Ιουλίου, λόγω βεβαρημένου προγράμματος με πολλά γεγονότα που έτρεχαν και κορυφαίο το Κυπριακό. Τώρα πηγαίνουμε για Σεπτέμβριο.
Εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας- Κύπρου θα πραγματοποιηθεί και προσέθεσε ότι δεν μπορεί γίνει ηλεκτρική διασύνδεση των κατεχόμενων με την Τουρκία.
Αναφορικά με την ενδεχόμενη συνεργασία ΕΕ σε θέματα άμυνας με την Τουρκία, σημείωσε ότι η Τουρκία έχει αναβαθμίσει την αμυντική βιομηχανία και αυτό το γεγονός δίνει πλεονέκτημα σε όποια χώρα έχει αμυντική βιομηχανία.
«Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οποιοσδήποτε μπορεί να συμμετέχει απρόσκοπτα σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Δεν πρόκειται να συναινέσουμε σε καμία συμφωνία με τρίτη χώρα που βλάπτει τα εθνικά μας συμφέροντα», ανέφερε.
Η Ελλάδα, όπως τόνισε εξακολουθεί να θεωρεί ότι πρέπει να υπάρχει δρόμος συνεννόησης με την Τουρκία.
«Καλό είναι να θυμόμαστε τις 7.000 παραβιάσεις, τις χαώδεις μεταναστευτικές ροές και το κλίμα εχθροπάθειας. Δεν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι θα λύσουμε σε δύο χρόνια όσα δεν έχουν λυθεί επί δεκαετίες, αλλά να μπορούμε να χειριζόμαστε τα γεγονότα χωρίς να γίνουν κρίσεις».
«Οι κόκκινες γραμμές δεν αλλάζουν το γνωρίζαμε από την αρχή. Η πραγματικά μακρά ειρήνη στην περιοχή θα προέλθει μόνο αν έχουμε οριοθέτηση. Δεν υπάρχει στο άμεσο μέλλον αυτό το ενδεχόμενο, διότι υπάρχει διαφορά στο εύρος της συζήτησης. Η Τουρκία θεωρεί ότι υπάρχουν αλληλένδετα ζητήματα».
ΛΙΒΥΗ
Επίσης, σε σχέση με τα θαλάσσια σύνορα, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Ελλάδα θα απαντήσει στις ρηματικές διακοινώσεις της Λιβύης στον ΟΗΕ στο αμέσως επόμενο διάστημα με πλήρη τεκμηρίωση με στερεά και αμιγώς νομικά επιχειρήματα.
Όπως τονίζουν οι ίδιες πηγές, η Ελλάδα επεξεργάζεται ήδη την απάντηση με την απαραίτητη νομική υποστήριξη, ενώ σημειώνουν πως οι ρηματικές διακοινώσεις δεν παράγουν άμεσο αποτέλεσμα.
Όμως, η απάντηση έχει μια αξία διότι αν υπάρξει μια δικαστική διαμάχη το τι έχει καταγραφεί επισήμως αποτελεί τεκμήριο. Άρα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο τι γράφουμε για να απαντήσουμε και θα απαντήσουμε.
Σημειώνεται δε πως οι χάρτες της Λιβύης δεν αντιστοιχούν με το Διεθνές Δίκαιο. Χαρακτηριστικό είναι πως δεν δίνουν επήρεια στην Κρήτη και όταν έχει αναγνωριστεί επήρεια στη Μάλτα, συμφώνως με τη Λιβύη, τότε δεν γίνεται να μην έχει η Κρήτη.
Το μεγάλο πρόβλημα, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, εκκινεί από την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου. Το μνημόνιο δεν έχει έρεισμα στο Διεθνές Δίκαιο και αυτό διότι ανεξαρτήτως της αρμοδιότητας οι δύο χώρες δεν έχουν αντικείμενες ακτές, άρα δεν έχει σημασία ποιος θα το υπογράψει.
Η Μεσόγειος είναι μια περιζήτητη θάλασσα, σημειώνουν οι ίδιες πηγές, και επισημαίνουν πως όταν πρόκειται για έρευνα κοιτασμάτων δηλαδή για προκήρυξη οικοπέδων εκεί είναι προφανές ότι καμία ιδιωτική εταιρεία δεν θα θελήσει να αναλάβει ένα ρίσκο το οποίο είναι κυριαρχικό.
«Δεν θα πήγαινε ποτέ μια εταιρεία του βεληνεκούς της Chevron να αναλάβει έρευνα αν δεν αντιλαμβανόταν ότι μετά από δικό της έλεγχο θα εξερευνήσει απρόσκοπτα. Άρα είναι απολύτως σημαντικό να αποτυπώνεται».
Η Λιβύη επί του πεδίου, στα οικόπεδα δηλαδή σέβεται τη μέση γραμμή, αναφέρουν οι ίδιες πηγές και τονίζουν πως αυτό είναι θετικό, παρά το γεγονός ότι εκφράζει τις αξιώσεις της με τις ρηματικές διακοινώσεις. Υπάρχει σύμπτωση σε αυτό.
Στο μεταναστευτικό είναι σημαντική αύξηση των μεταναστευτικών ροών από την Ανατολική Λιβύη, σημείωναν οι ίδιες πηγές και τόνιζαν πως η Ελλάδα θα μεριμνήσει και σε επίπεδο ΕΕ ώστε το θέμα να τεθεί.
Τονίζουν δε πως η μη ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής αποστολής στη Λιβύη δεν αφορά την Ελλάδα και πως δεν έχει υπάρξει συζήτηση περί ευρωπαϊκής ή άλλης αποστολής από την πλευρά της Λιβύης.
Συνεννόηση για το μεταναστευτικό δεν έχει υπάρξει ούτε με τις ΗΠΑ ούτε με την Γαλλία, ανέφεραν οι ίδιες πηγές.
Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που συζητά στο ανώτατο επίπεδο με τις δύο πλευρές στη Λιβύη, ανέφεραν οι ίδιες πηγές. «Όλη αυτή η συζήτηση γίνεται επειδή η Ελλάδα πήρε την πρωτοβουλία. Δεν αντιδρούμε, αλλά δρούμε».
«Η Ελλάδα δεν δέχεται κανένα απολύτως τετελεσμένο. Το τουρκολιβυκό δεν μπορεί να παράγει έννομα αποτελέσματα, άρα η ύπαρξη του εμποδίζει τις τεχνικές συζητήσεις».
