Συμπληρώνονται την Κυριακή, 3 Αυγούστου 2025, 48 χρόνια από την εκδημία του Εθνάρχη Μακαρίου Γ’ και πρώτου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ωστόσο, η μορφή του παραμένει, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της νεότερης Κυπριακής ιστορίας.
Είναι ο ιδρυτής και διαμορφωτής της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας και εξακολουθεί να είναι ένα από τα πλέον συζητημένα πρόσωπα στην Κύπρο και διεθνώς.
Ο χαρισματικός ηγέτης, γιος βοσκού, κατά κόσμον Μιχαήλ Χριστοδούλου Μούσκος, γεννήθηκε στις 13 Αυγούστου 1913 στο χωριό Παναγιά της επαρχίας Πάφου. Η μητέρα του πέθανε όταν ήταν 11 χρόνων.
Μεγάλωσε στο μοναστήρι Κύκκου, στα βουνά του Τροόδους, όπου παρακολούθησε τα πρώτα γυμνασιακά μαθήματα, ενώ ταυτόχρονα μυήθηκε στην εκκλησιαστική αγωγή.
Αποφοίτησε το 1933 με άριστα από το Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας και φοίτησε στη Θεολογική Σχολή Αθηνών.
Τον Σεπτέμβριο του 1946 κέρδισε υποτροφία από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών για ανώτερες θεολογικές σπουδές στις ΗΠΑ και ένα χρόνο μετά παρακολούθησε Κοινωνιολογία της Θρησκείας στο πανεπιστήμιο της Βοστώνης.
Το 1948 διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στην Κύπρο, όπου χειροτονήθηκε και ενθρονίστηκε ως επίσκοπος Κιτίου από τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο Β’. Κατά την περίοδο της ποιμαντορίας του, επέδειξε έντονη θρησκευτική, εθνική και κοινωνική δραστηριότητα.
Ίδρυσε στην περιφέρειά του -που περιελάμβανε τις πόλεις Λάρνακα και Λεμεσό- φιλανθρωπικά ιδρύματα και οργανώσεις, εργάστηκε για την προώθηση της παιδείας και την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας του κλήρου, κλπ.
Είναι άξια μνήμης η ομιλία που εκφώνησε στις 3 Οκτωβρίου 1948 σε παγκύπριο ενωτικό συλλαλητήριο, ένα δριμύ κατηγορώ κατά των Βρετανών αποικιοκρατών και κάλεσμα για αφύπνηση των Ελλήνων της Κύπρου σε αγώνα απελευθέρωσης και ένωσης με την Ελλάδα.
Το 1950 και σε ηλικία 37 ετών, ανακηρύχθηκε από τον λαό Αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Το αξίωμά του δεν ήταν μόνο θρησκευτικό.
Ήταν ταυτόχρονα και πολιτικό, γιατί ο εκάστοτε αρχηγός της Κυπριακής Εκκλησίας με την εκλογή του, αναλάμβανε και ως εθνικός ηγέτης των Ελλήνων του νησιού για τον ήδη προετοιμαζόμενο αγώνα των Ελλήνων Κυπρίων για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού και την ένωση του νησιού τους με την Ελλάδα.
Σημειώνεται ότι η Κυπριακή Εκκλησία, είναι η μόνη από όλες τις Εκκλησίες του Κόσμου, που εκλέγει τους ανώτατους αξιωματούχους της (αρχιεπίσκοπο και επισκόπους) με τη συμμετοχή του κλήρου και του λαού.
ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ
Υπό τη σκιά, λοιπόν, της Βρετανικής Αποικιοκρατίας, άρχισε ο αγώνας της ΕΟΚΑ (Εθνική Αντίσταση Κυπρίων Αγωνιστών) για την ένωση με την Ελλάδα. Ένας άνισος αγώνας με τα γνωστά αποτελέσματα.
Η Κύπρος με τη Συμφωνία της Ζυρίχης την οποία υπέγραψαν στις 11/2/1959 ως εγγυήτριες Δυνάμεις, η Αγγλία, η Ελλάδα και η Τουρκία, ανέπνευσε για λίγο τον αέρα της ελευθερίας.
Ο Μακάριος, από τη θέση του προέδρου της Δημοκρατίας, υπηρέτησε με αφοσίωση την αγαπημένη του πατρίδα, αγωνιζόμενος για τη λευτεριά και τη δικαίωσή της.
Διορατικός, είχε προβλέψει ότι η επίλυση του Κυπριακού έπρεπε να αναζητηθεί με ειρηνικό τρόπο μέσα από συνομιλίες και με την παράλληλη διεθνοποίηση του προβλήματος.
Στα χρόνια της προεδρίας του αγαπήθηκε όσο κανείς από τους υποστηρικτές του, αλλά και μισήθηκε από τους αντιπάλους του.
Ωστόσο, δίκαια αναδείχθηκε για το έργο και την προσφορά του, ως η σημαντικότερη φυσιογνωμία της σύγχρονης Κυπριακής ιστορίας.
Η καρδιά του (σύμφωνα με το ιατρικό πόρισμα έμφραγμα μυοκαρδίου) τον πρόδωσε τις πρωινές ώρες της 3ης Αυγούστου 1977. Ήταν μόλις 64 ετών.
Για τον Εθνάρχη της Κύπρου Μακάριο Γ’, ο αείμνηστος πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος, είχε γράψει: «Σπάνια, ιστορικές περιστάσεις μπορεί να δώσουν σ’ ένα ιεράρχη τη δυνατότητα να ενσαρκώσει ή να διερμηνεύσει τη βούληση ενός εθνικού συνόλου. Στις περιπτώσεις εκείνες, που σπάνιες ιστορικές συνθήκες τις έκαναν δυνατές, ανήκει ο Μακάριος».
Σήμερα ο επισκέπτης, όταν ανηφορίζει στο Θρονί της Παναγιάς, μπορεί να προσκυνήσει τον τάφο του. Ένας λιτός, πέτρινος τάφος, από όπου το ελεύθερο πνεύμα του μεγάλου ηγέτη, μπορεί να ατενίζει από ανατολή σε δύση. Πρόκειται για ημιυπόγειο θολωτό κτίσμα, έργο του αρχιτέκτονα Ανδρέα Φιλίππου. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στο βόρειο μέρος και σε ειδικά διαμορφωμένη πλατεία τοποθετήθηκε το 2008 το άγαλμά του, έργο του γλύπτη Νίκου Κοτζιαμάνη, μετά την απομάκρυνσή του από τον περίβολο της Αρχιεπισκοπής, όπου είχε αρχικώς τοποθετηθεί.
Οι χώροι στο Θρονί της Παναγιάς, του τάφου και του αγάλματος του Μακαρίου, διαμορφώθηκαν και ενοποιήθηκαν με πεζόδρομους, ενώ κατά μήκος, τοποθετήθηκε σημαντικός αριθμός ψηφιδωτών συνθέσεων.
ΣΤΟ ΠΑΝΘΕΟΝ ΤΩΝ ΑΘΑΝΑΤΩΝ
Δυστυχώς, ο μήνας που βαδίζουμε, φέρνει στο νου τις τραυματικές σκηνές του Τούρκου εισβολέα όταν το ξημέρωμα της 15ης του 1974 (δεύτερη εισβολή) ανήμερα της γιορτής της Παναγιάς, ο «Αττίλας ΙΙ», βάδισε προς ανατολάς και κατέλαβε την πεδιάδα της Μεσαωρίας μέχρι την Αμμόχωστο και τη χερσόνησο της Καρπασία.
Ένας πόλεμος άνισος, που μαζί με τις ανθρώπινες απώλειες, ο πολύπαθος Κυπριακός λαός, γνώρισε τον εγκλωβισμό, το ξεριζωμό, την προσφυγιά και θρηνεί ακόμα τον αγνοούμενο σύζυγο, τον γιο, και τον πατέρα. Γιατί σύμφωνα με στοιχεία από τον Κατάλογο Αγνοουμένων, παραμένουν ακόμα πάνω από 500 αγνοούμενοι. Συνάμα, έγινε και μάρτυρας της καταστροφής μνημείων της πολιτιστικής του κληρονομιάς.
Τι ειρωνεία. Τον ίδιο μήνα του 1996, δολοφονήθηκαν δυο λεβέντες στο άνθος της νιότης τους. Ο 24χρονος τότε Τάσος Ισαάκ, και, ο Σολωμός Σολωμού, μη ανεχόμενοι την τουρκική πρόκληση και βλέποντας την τουρκική σημαία στα άγια χώματα της πατρίδας τους, πέρασαν τα συρματοπλέγματα της ντροπής και όρμησαν να την κατεβάσουν.
Ο πρώτος έπεσε αιμόφυρτος από τα άγρια χτυπήματα των εισβολέων, ενώ ο Σολωμός, δέχτηκε δολοφονική σφαίρα από τους «Γκρίζους Λύκους» ενώ ήταν στον ιστό της παράνομης κατοχικής σημαίας.
Με την αυτοθυσία τους μάς θύμισαν απλά πώς πεθαίνουν οι Έλληνες. Λες και ήταν από παλιά έτοιμοι να «πατήσουν τον θάνατο».
Οι τραγικές σκηνές, έλαβαν χώρα στο οδόφραγμα της Δερύνειας, 15 μόνο μέτρα μακριά από την αγαπημένη τους Αμμόχωστο, που τόσο λαχταρούσαν να περπατήσουν στα στενά της ελεύθεροι.
Και οι δυο έθεσαν πάνω από τη ζωή τους, την ελευθερία της πατρίδας τους. Φάροι έμπνευσης λοιπόν και εσαεί σύμβολα ηρωισμού και αυτοθυσίας οι ήρωες του επαναστατικού αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α 1955-1959, και, οι αφανείς στρατιώτες Κύπριοι και Ελλαδίτες επώνυμοι και ανώνυμοι, που σκοτώθηκαν στα πεδία μάχης του 1974, θύματα της τραγωδίας στον υπέρτατο αγώνα για λευτεριά, αναπαύονται στο πάνθεο των αθανάτων.
Στη μνήμη τους αναδεικνύονται οι αγώνες και οι θυσίες του λαού της Κύπρου για μια βιώσιμη λύση που να επανενώνει όλους τους κατοίκους και να φέρει την ειρήνη στο νησί.
