Εβδομήντα χρόνια πέρασαν από εκείνον τον Σεπτέμβρη, οπότε ο σημαίνοντας Ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης δέχθηκε ένα ισχυρό, κεντρικά ενορχηστρωμένο, πλήγμα.
Ήταν 6 και 7 Σεπτεμβρίου 1955 όταν ο Ελληνισμός της Πόλης έγινε στόχος ενός απρόκλητου πογκρόμ, με ολέθριες συνέπειες για τους ομογενείς, αλλά και για την κοινωνία της ίδιας της Τουρκίας.
Το πογκρόμ αυτό ήταν ο πρώτος κρίκος σε μια αλυσίδα θλιβερών γεγονότων κατά της Eλληνικής Mειονότητας στην Πόλη, η οποία εκδιώχθηκε ή εξαναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την πατρογονική της γη, παρότι η Τουρκία είχε την υποχρέωση, βάσει της Συνθήκης της Λωζάννης, να εγγυηθεί την ευημερία της.
70 χρόνια από τα «Σεπτεμβριανά», το κεντρικά καθοδηγούμενο πογκρόμ σε βάρος του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης.
Ένας πρώτος κρίκος σε μια αλυσίδα διωγμών που οδήγησαν στη συρρίκνωση της Ελληνικής Μειονότητας της Πόλης, κατά παράβαση της Συνθήκης της Λωζάννης. pic.twitter.com/x2IkbotLDv
— Nikos Dendias (@NikosDendias) September 6, 2025
Όπως γράφει ο Κωνσταντίνος Καλυμνιός «η μνήμη των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης εξακολουθεί να συγκινεί βαθύτατα τον λαό μας. Ανακαλεί μια παρουσία διαρκώς απούσα∙ μια κοινότητα της οποίας οι φωνές, αν και σίγησαν εδώ και δεκαετίες, εξακολουθούν να αντηχούν στις λεωφόρους του Πέρα, στις όχθες του Βοσπόρου, στα στενά του Φαναρίου».
«Η απουσία τους είναι αισθητή: βρίσκονται παντού στη μνήμη, μα ελάχιστα στην πραγματικότητα. Τη συμφορά που τους βρήκε τον Σεπτέμβριο του 1955 συνηθίζουμε να την αποκαλούμε ‘διωγμό’, μια βίαιη εκδίωξη, έναν ακόμη κρίκο σε μια μακρά αλυσίδα παθημάτων. Αλλού χαρακτηρίζεται ‘πογκρόμ’, όρος που υποδηλώνει τη βία του όχλου αλλά αποκρύπτει τον ευρύτερο σχεδιασμό της καταστροφής. Όλο και συχνότερα, ωστόσο, νομικοί και μελετητές της γενοκτονίας υποστηρίζουν ότι τα γεγονότα εκείνου του Σεπτεμβρίου συνιστούν μορφή γενοκτονίας, ενορχηστρωμένης με πρόθεση να αφανίσει έναν λαό του οποίου οι ρίζες στην Πόλη φτάνουν ως την ίδια την ίδρυσή της».
Σε άρθρο του στην αγγλόφωνη έκδοσης της τουρκικής ιστοσελίδας Gerceknews, πριν λίγα χρόνια, ο Τούρκος δικηγόρος, Ορχάν Κεμάλ Τζενγκίζ, ο οποίος έχει ειδίκευση στα ανθρώπινα δικαιώματα, έκανε μία αναδρομή στα «Σεπτεμβριανά».
Υπογράμμιζε ότι «αν κοιτάξει κανείς τι συνέβη το 1955, τις ημέρες 6-7 Σεπτεμβρίου, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επρόκειτο για ειδεχθή εγκλήματα, που σαφώς συνιστούν βασανιστήρια, καταστροφή περιουσίας, εγκλήματα μίσους, ακόμη και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Επομένως, δε θα πρέπει να υπάρχουν χρονικοί περιορισμοί για την παροχή επανόρθωσης στα θύματα».
«Απλώς προσπαθήστε να φανταστείτε κάτι για μια στιγμή: Η γειτονιά σας δέχεται επίθεση από όχλους χιλιάδων ανθρώπων. Αυτοί οι βίαιοι άνθρωποι φαίνονται πολύ θυμωμένοι και ανεξέλεγκτοι από τη μια, αλλά από την άλλη επιλέγουν τους στόχους τους πολύ προσεκτικά. Και συνειδητοποιείς ότι αυτοί οι άνθρωποι επιτίθενται μόνο στα μέλη της μειονότητας που ανήκει η κοινότητά σου».
«Λεηλατούν ό,τι βρουν. Καταστρέφουν κάθε περιουσία που βρίσκεται στο δρόμο τους. Επιτίθενται σε χώρους λατρείας και νεκροταφεία. Βιάζουν γυναίκες. Και όταν αυτά τα βάρβαρα πλήθη τα κάνουν όλα αυτά, ο κρατικός μηχανισμός είναι εξαφανισμένος. Δεν μπορείτε να δείτε κάποιον αστυνομικό για βοήθεια. Και αυτές οι επιθέσεις συνεχίζονται αδιάκοπα για τουλάχιστον δύο ημέρες»
«…Στην Τουρκία, αυτές οι μέρες ονομάζονται ‘γεγονότα 6-7 Σεπτεμβρίου 1955’. Πιστεύω ότι ο τίτλος ‘γεγονότα’ είναι απλώς μια εφεύρεση για να υποβαθμίσει τη σοβαρότητα του τι ακριβώς συνέβη. Ορισμένοι έχουν ονομάσει σωστά αυτά τα «γεγονότα» πογκρόμ, όρος που προέρχεται από τα ρωσικά, και το πιο γνωστό παράδειγμα του οποίου ήταν η «Kristallnacht» (Νύχτα των Κρυστάλλων) που διέπραξαν οι Ναζί το 1938 στη Γερμανία».
«Ως αποτέλεσμα αυτών των ‘γεγονότων’, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, υπέστησαν ζημιές 4.214 σπίτια, 1.004 επιχειρήσεις, 73 εκκλησίες, 1 συναγωγή, 2 μοναστήρια, 26 σχολεία και 5.317 κτίρια όπως εργοστάσια, ξενοδοχεία και ταβέρνες. Σύμφωνα με τουρκικά ΜΜΕ, 11 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε αυτές τις επιθέσεις, ενώ ελληνικές πηγές αναφέρουν 15 θανάτους. Σύμφωνα με τους επίσημους αριθμούς, 30 άνθρωποι τραυματίστηκαν ενώ ανεπίσημα στοιχεία αναφέρονται σε 300. Εκατοντάδες γυναίκες εκτιμάται ότι βιάστηκαν. Μόνο στο Ελληνικό Νοσοκομείο Μπαλουκλί, 60 Ελληνίδες νοσηλεύτηκαν μετά από σεξουαλική επίθεση».
«Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης έπαιξαν έναν αρκετά προβοκατόρικο ρόλο πριν από τα πογκρόμ. Ξεσήκωσαν τον κόσμο εναντίον Τούρκων πολιτών ελληνικής καταγωγής. Το πρόσχημα ήταν η ένταση στην Κύπρο και παρουσίαζαν τους Έλληνες στην Τουρκία ως συνεργάτες ή την πέμπτη φάλαγγα του ‘εχθρού’…».
