Εμμηνόπαυση ή περίοδος απολογισμού;
Το ερώτημα αυτό βρίσκεται στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας τάσης που κερδίζει έδαφος.
Όλο και περισσότερες γυναίκες στη μέση ηλικία επιλέγουν το διαζύγιο, αμφισβητώντας τη βεβαιότητα γύρω από τις μακροχρόνιες σχέσεις και τη ζωή μετά την ανατροφή των παιδιών.
Κι ενώ τα συνολικά ποσοστά διαζυγίων μειώνονται σε πολλές δυτικές χώρες, οι χωρισμοί μεταξύ μεγαλύτερων ζευγαριών παρουσιάζουν άνοδο. Το φαινόμενο, γνωστό ως «γκρίζο διαζύγιο», έχει στο τιμόνι του τις γυναίκες.
ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΑΣΗ ΠΟΥ ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΕΔΑΦΟΣ
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα ποσοστά διαζυγίων σε άτομα άνω των 50 έχουν διπλασιαστεί από το 1990, με περισσότερα από ένα στα τέσσερα διαζύγια να αφορούν πλέον αυτή την ηλικιακή ομάδα.
Θα περίμενε κανείς ότι ζευγάρια που πέρασαν δεκαετίες μαζί μεγαλώνοντας παιδιά, θα έφταναν στη μέση ηλικία με σταθερότητα και μια σίγουρη σχέση.
Όμως, όλο και περισσότερες γυναίκες στα τέλη των 40 και των 50 τους επιλέγουν τον μοναχικό δρόμο για το επόμενο κεφάλαιο της ζωής τους. Εγκαταλείπουν γάμους που δεν τις ικανοποιούν, συχνά ύστερα από χρόνια όπου έβαζαν τις δικές τους ανάγκες σε δεύτερη μοίρα.
Η ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ ΩΣ ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ
Σε μια συνέντευξη στον «Νέο Κόσμο», η βραβευμένη δικηγόρος Οικογενειακού Δικαίου, Cassandra Kalpaxis, μιλά για αυτήν την αλλαγή που έχει παρατηρήσει από πρώτο χέρι.
«Το βλέπω ξανά και ξανά. Γυναίκες που πέρασαν δεκαετίες καταπιέζοντας τις δικές τους ανάγκες, ξαφνικά αναρωτιούνται: ‘Αυτό ήταν η ζωή;’», λέει η Kalpaxis. «Η εμμηνόπαυση λειτουργεί ως καταλύτης για βαθύτερη ενδοσκόπηση».
Το 73% των γυναικών σε μια έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο ανέφερε ότι η εμμηνόπαυση συνέβαλε στην απόφασή τους να χωρίσουν.
Η Kalpaxis πιστεύει ότι η εμμηνόπαυση προκαλεί μία περίοδο απολογισμού, βιολογικά και συναισθηματικά, ωθώντας τις γυναίκες να επανεκτιμήσουν την υγεία τους, τον γάμο τους, την ταυτότητά τους και τη μακροπρόθεσμη ευτυχία τους.
Ωστόσο, τονίζει ότι η απόφαση σπάνια είναι παρορμητική. «Δεν πιστεύω ότι οι γυναίκες ξυπνούν μια μέρα και λένε: ‘Είμαι στην εμμηνόπαυση, θέλω διαζύγιο’», εξηγεί. «Η έρευνα δείχνει ότι συχνά οι γυναίκες θρηνούν και σκέφτονται να αφήσουν τη σχέση τους για πέντε έως δέκα χρόνια πριν το κάνουν πραγματικά — συνήθως κατά την περίοδο της περιεμμηνόπαυσης. Πρόκειται για μια μακρά και στοχαστική διαδικασία».
Η ομογενής δικηγόρος υποστηρίζει ότι δεν είναι η εμμηνόπαυση καθαυτή, αλλά το γεγονός ότι οι γυναίκες φτάνουν σε ένα στάδιο της ζωής τους όπου δεν είναι πλέον διατεθειμένες να σηκώνουν όλο το βάρος μόνες τους.
«Οι γυναίκες σε αυτές τις ηλικίες νιώθουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και γνωρίζουν τι θέλουν. Έχουν κουραστεί να τα κάνουν όλα — να εργάζονται, να μεγαλώνουν τα παιδιά, να διαχειρίζονται το σπίτι και την καθημερινότητα. Συχνά έχουν βάλει τον εαυτό τους σε δεύτερη μοίρα για πολλά χρόνια και φτάνουν σε σημείο που δεν θέλουν πλέον να συνεχίσουν έτσι».
Βιώνουν ορμονικές αλλαγές και κλείνουν ένα κεφάλαιο της ζωής τους που ήταν επικεντρωμένο στη μητρότητα και τη φροντίδα άλλων, συνεχίζει η Kalpaxis.
«Μπαίνουν σε μια πιο ανεξάρτητη φάση, επενδύοντας στον εαυτό τους και στην ευημερία τους. Αυτή η αλλαγή φέρνει στην επιφάνεια ζητήματα σχέσεων που είχαν αγνοηθεί για πολύ καιρό, θέματα που είχαν κουκουλώσει για χάρη των παιδιών, και αρχίζουν να επιλέγουν τον εαυτό τους».
Στην Αυστραλία, τα ποσοστά διαζυγίων είναι επίσης υψηλότερα για άνδρες ηλικίας 45-49 ετών.
Σε αυτή την κρίσιμη ηλικία, περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο, οι άνδρες επανεξετάζουν τις σχέσεις τους και σκέφτονται τι θέλουν για το επόμενο κεφάλαιο της ζωής τους.
«Οι άνδρες σε αυτό το στάδιο συχνά αρχίζουν να αναλογίζονται τη θνησιμότητά τους και επιθυμούν σχέσεις στοργικές και συναισθηματικά συνδεδεμένες, που υπερβαίνουν την υλικές επιτυχίες που κάποτε αναζητούσαν».
ΤΟ ΣΤΙΓΜΑ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ, ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΤΟΣΟ ΓΡΗΓΟΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΙΚΙΑ ΜΑΣ
Σήμερα υπάρχει πολύ λιγότερο κοινωνικό στίγμα στο να είσαι χωρισμένος στη μέση ηλικία σε σχέση με προηγούμενες γενιές.
«Όλο και περισσότερες γυναίκες νιώθουν απελευθερωμένες να πάρουν διαζύγιο στη μέση ηλικία. Το στίγμα που συνδεόταν με το διαζύγιο χάνει έδαφος», λέει η ομογενής δικηγόρος από το Σίδνεϊ.
Αυτό μπορεί να αντανακλά τον γενικό πληθυσμό, αλλά η Kalpaxis παραδέχεται ότι η ελληνική κοινωνία της Αυστραλίας παραμένει αρκετά παραδοσιακή και πατριαρχική, ιδιαίτερα για τη γενιά που σήμερα ανήκει σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, επηρεάζοντας τόσο τις γυναίκες όσο και τους άνδρες.
Οι άνδρες της παροικίας μπορεί να παραμένουν σε δυστυχισμένους γάμους για να αποφύγουν τη ντροπή του διαζυγίου, ενώ τα ήθη και έθιμα μπορούν να κάνουν τις γυναίκες να νιώθουν παγιδευμένες. Για πολλές γυναίκες, η αρχή μιας νέας ζωής είναι ιδιαίτερα δύσκολη εξαιτίας αυτών των προσδοκιών της ελληνικής κουλτούρας.
ΟΙ ΚΡΥΦΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Το διαζύγιο στη μέση ηλικία φέρει σοβαρούς κινδύνους, ιδιαίτερα για γυναίκες που δεν διαθέτουν οικονομική ανεξαρτησία, προειδοποιεί η Kalpaxis.
«Οι γυναίκες διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να βρεθούν άστεγες στη μέση ηλικία σε σχέση με τους άνδρες, ειδικά αν έχουν μείνει εκτός εργασίας, δεν έχουν σύνταξη ή οικονομική αυτονομία. Πολλές δεν έχουν πρόσβαση σε αποταμιεύσεις ή στέγη και συχνά είναι απομονωμένες από δίκτυα στήριξης. Αυτές οι γυναίκες χρειάζονται οπωσδήποτε νομική συμβουλή από νωρίς. Υπάρχουν στρατηγικές για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, αλλά πρόκειται για ένα σοβαρό πρόβλημα που εξελίσσεται».
Αν και πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για εισφορές συνταξιοδότησης κατά την άδεια μητρότητας βοηθούν, δεν καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες γυναικών που πέρασαν δεκαετίες ως νοικοκυρές.
Η ΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΜΗ
Η εκπαίδευση παραμένει καθοριστική.
«Πολλές μεγαλύτερες γυναίκες έρχονται σε εμένα χωρίς να γνωρίζουν ότι έχουν ζήσει σε τοξικούς γάμους ή ότι διαθέτουν οικονομικές επιλογές».
Οι νεότερες γενιές είναι πιο συνειδητοποιημένες και λιγότερο περιορισμένες από ξεπερασμένες κοινωνικές προσδοκίες, αλλά οι μεγαλύτερες γυναίκες συχνά στερούνται γνώσης για τα δικαιώματά τους, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να τις προσεγγίσουμε.
Η προετοιμασία για ένα διαζύγιο είναι ζωτικής σημασίας, τόσο συναισθηματικά όσο και νομικά, σε αυτό το στάδιο της ζωής, σημειώνει η Kalpaxis.
«Ξεκινήστε με τον γενικό γιατρό σας για να μάθετε τι στήριξη υπάρχει». Σημαντική είναι επίσης η συζήτηση με ψυχολόγο για το σωματικό και ψυχικό κόστος, ενώ η συμβουλή δικηγόρου για να κατανοήσετε τα δικαιώματά σας είναι απόλυτα κρίσιμη.
«Οι επαγγελματίες αυτοί μπορούν να συνεργαστούν για να στηρίξουν τις γυναίκες σε όλη αυτή τη διαδικασία».
Η ΖΩΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ
Η έρευνα δείχνει σταθερά ότι οι γυναίκες συχνά νιώθουν πιο ευτυχισμένες από τους άνδρες μετά το διαζύγιο.
«Θεωρούν ότι ο δεύτερος γάμος τους ή το δεύτερο κεφάλαιο τις ανήκει. Στον πρώτο γάμο, οι γυναίκες συχνά έβαζαν τον εαυτό τους σε δεύτερη μοίρα. Στον δεύτερο, προτεραιότητα έχει η ευτυχία τους και η ισότητα στη σχέση. Δεν υπάρχει πλέον η πίεση να παντρευτούν, να κάνουν παιδιά ή να συμμορφωθούν σε κοινωνικά στερεότυπα. Είναι οικονομικά πιο ανεξάρτητες και ζητούν έναν σύντροφο που θα εμπλουτίσει τη ζωή τους συναισθηματικά και πνευματικά».
Η Kalpaxis πιστεύει ότι το διαζύγιο στη μέση ηλικία πρέπει να επαναπροσδιοριστεί.
«Είναι μια στιγμή μετάβασης και αυτοπροσδιορισμού», και «θα έπρεπε να γιορτάζουμε όσους επιλέγουν να φύγουν από δυστυχισμένες ή επικίνδυνες σχέσεις. Αυτό τους επιτρέπει να γίνουν καλύτερες εκδοχές του εαυτού τους — για τα παιδιά τους και για τους ίδιους».
Το διαζύγιο δεν είναι ένα τέλος αλλά μια ευκαιρία για επανεφεύρεση.
Μέσα από τη δουλειά της, η Kalpaxis έχει βοηθήσει αμέτρητες γυναίκες να βγουν με ασφάλεια από καταπιεστικές σχέσεις και να επανακτήσουν την ανεξαρτησία τους.
Έχει δει από πρώτο χέρι τον καταστροφικό αντίκτυπο της ενδοοικογενειακής βίας και πλέον υπερασπίζεται έντονα την οικονομική και προσωπική ασφάλεια των γυναικών.
Για να υπάρξει διαρκής αλλαγή, υποστηρίζει ότι η σημασία της ανεξαρτησίας πρέπει να διδάσκεται από μικρή ηλικία.
«Τα σχολεία θα πρέπει να διδάσκουν ασφάλεια στις σχέσεις, οικονομική παιδεία, σημάδια κινδύνου και τη σημασία του να είναι κανείς ανεξάρτητος στη ζωή».
