Σε ισχύ τέθηκε από σήμερα, 1η Οκτωβρίου το διευρυμένο πρόγραμμα για αγορά πρώτης κατοικίας με προκαταβολή (deposit) 5%, καθώς η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, θέλει να αντιμετωπίσει τη στεγαστική κρίση που ταλανίζει τη χώρα.
«Θέλουμε περισσότεροι Αυστραλοί να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους για ιδιοκατοίκηση», δήλωσε ο πρωθυπουργός, Anthony Albanese. «Να χτιστούν περισσότερες -οικονομικά προσιτές κατοικίες, περισσότερες κοινωνικές κατοικίες και περισσότερες προς ενοικίαση».
«Θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα στέγασης», τόνισε.
Η διεύρυνση του προγράμματος αγοράς πρώτης κατοικίας με προκαταβολή 5% (First Home Buyer Guarantee) -αντί της συνηθισμένης (20%)- αποτέλεσε μια εκ των βασικών προεκλογικών υποσχέσεων των Εργατικών, η οποία τέθηκε σε εφαρμογή τρεις μήνες νωρίτερα από την αρχική δέσμευση.
Η κυβέρνηση θα ενεργεί ως «εγγυητής» για το υπόλοιπο 15% του deposit, επιτρέποντας στους αγοραστές να αποφύγουν την κοστοβόρα ασφάλεια δανείου (Lenders Mortgage Insurance – LMI), η οποία κοστίζει στον μέσο αγοραστή περίπου 23.000 δολάρια.
Το σχέδιο δεν είναι καινούργιο, αλλά από χθες επεκτάθηκε σε όλους τους αγοραστές πρώτης κατοικίας — αφού προηγούμενες εκδοχές του είχαν ετήσιο όριο συμμετεχόντων.
Επιπλέον, δεν υπάρχουν πλέον όρια εισοδήματος για την επιλεξιμότητα δικαιούχων, ενώ τα ανώτατα όρια τιμών για τις -πρώτες- κατοικίες αυξήθηκαν επίσης, σχεδόν σε όλες τις περιοχές.
Για το Σίδνεϊ, το όριο από 900.000 δολάρια είναι πλέον 1,5 εκατομμύριο δολάρια, στο Μπρισμπαν από 700.000 σε 1 εκατομμύριο, και στη Μελβούρνη από 800.000 σε 950.000 δολάρια.
Εκτιμάται ότι 70.000 άτομα θα χρησιμοποιήσουν το First Home Buyer Guarantee κατά το πρώτο έτος της διευρυμένης πρόσβασης — 20.000 περισσότεροι από το τρέχον ετήσιο όριο.
Η στέγαση αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα στην Αυστραλία σε σχέση με το κόστος ζωής.
Όσοι έχουν ιδιόκτητη κατοικία (ή κατοικίες) και δεν αποπληρώνουν δάνειο είναι τυχεροί, αλλά το… αυστραλιανό όνειρο της ιδιοκατοίκησης, έχει πλέον καταστεί εφιάλτης για την πλειοψηφία των νοικοκυριών, ειδικά των νεότερων σε ηλικία.
Αυτοί που έχουν βοήθεια από την «Τράπεζα Μπαμπά και Μαμά» έχουν λιγοστές πιθανότητες να αγοράσουν το δικό της σπίτι (ή διαμέρισμα ή unit), καθώς οι τιμές έχουν ξεφύγει.
Τα επιτόκια μπορεί να έχουν μειωθεί κατιτίς… αλλά παραμένουν υψηλά και εντέλει τα ενοίκια είναι σε τέτοιο επίπεδο, που όχι μόνο δεν επιτρέπουν σε κάποιον να εξοικονομήσει για προκαταβολή, αλλά συχνά… ροκανίζουν και από τις αποταμιεύσεις.
Η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι η διεύρυνση του First Home Buyer Guarantee θα δώσει την ευκαιρία σε περισσότερα νοικοκυριά να αγοράσουν τη δική τους κατοικία για πρώτη φορά.
Ωστόσο, εκφράζονται ανησυχίες ότι το εν λόγω μέτρο, αυξάνοντας τη ζήτηση, μπορεί να οδηγήσει τις τιμές ακόμη υψηλότερα, απομακρύνοντας εντέλει το όνειρο της ιδιοκατοίκησης.
Η μοντελοποίηση του Υπουργείου Οικονομικών έκανε λόγο για επιπλέον αύξηση λόγω της διεύρυνσης του προγράμματος κατά 0,5% σε βάθος εξαετίας.
«Θα υπάρξει μία μικρή αύξηση στις αξίες (των κατοικιών)» ανέφερε ο κ. Albanese, διευκρινίζοντας ότι ήδη 185.000 πολίτες έχουν επωφεληθεί του First Home Buyer Guarantee, με «ελάχιστο αντίκτυπο στις τιμές».
«Περισσότεροι νέοι θα μπορέσουν να αγοράσουν μία κατοικία και αυτό είναι ένα από τα μέτρα (για το στεγαστικό) … διαχειριζόμαστε την προσφορά (περισσότερων κατοικιών) και έχουμε και την πρωτοβουλία προς τις πολιτειακές κυβερνήσεις, ύψους 3 δισ. δολάρια, ώστε να φτάσουμε στον στόχο των 1,2 εκατ. (νέων) κατοικιών» πρόσθεσε ο πρωθυπουργός.
Από την πλευρά της, η υπουργός Στέγασης, Clare O’Neil, δήλωσε ότι το διευρυμένο πρόγραμμα θα συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση δεκαετιών κυβερνητικής αμέλειας στο ζήτημα της στέγασης.
«Αφορά την αναμόρφωση των ευκαιριών που αντιμετωπίζει η νεότερη γενιά», είπε.
«Δεν πρόκειται να κοιτάξω μια νέα γενιά ανθρώπων στα μάτια και να τους πω ότι δεν κάνουμε τίποτα γι’ αυτούς, αν δε χτίσουμε περισσότερα σπίτια στη χώρα».
«Σε ανθρώπους που απεγνωσμένα θέλουν να μπουν στην αγορά ιδιοκτησίας κατοικίας, τους δίνουμε μια σανίδα σωτηρίας».
Άλλοι φορείς, ωστόσο, όπως το Insurance Council of Australia, προβλέπουν ότι οι αξίες κατοικιών θα αυξηθούν κατά επιπλέον 10%, μόνο τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του διευρυμένου First Home Buyer Guarantee.
Ο Peter Tulip, επικεφαλής οικονομολόγος στο Centre for Independent Studies, ανησυχεί ότι οι αγοραστές πρώτης κατοικίας θα φορτωθούν υπερβολικά μεγάλο χρέος.
Η κυβέρνηση, είπε στo ABC, «αντιμετωπίζει ένα πραγματικό πρόβλημα, αλλά το κάνει με έναν μάλλον ριψοκίνδυνο, επικίνδυνο τρόπο».
Οι τιμές κατοικίες άλλωστε συνεχίζουν ανοδικά ως έχει η κατάσταση στην αγορά.
Η μέση αξία ανήλθε στα $857.280 τον Σεπτέμβριο, μια αύξηση 0,8%, σύμφωνα με την εταιρεία ανάλυσης ακινήτων Cotality.
«Μια σαφής ασυμφωνία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης ωθεί τις τιμές σε ιστορικά υψηλά σε όλη την Αυστραλία, με τις τιμές να ανεβαίνουν με τον ταχύτερο ρυθμό εδώ και σχεδόν δύο χρόνια» ανέφερε το AAP.
Και τα στοιχεία για εγκρίσεις αδειών κατασκευής νέων κατοικιών που δόθηκαν από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ABS) δε δίνουν ελπίδα ότι το πρόβλημα από την πλευρά της προσφοράς πρόκειται να λυθεί άμεσα.
Ο αριθμός έγκρισης μειώθηκε κατά 6% στις 14.744 τον Αύγουστο, κυρίως λόγω πτώσης 8,1% στα νέα διαμερίσματα.
O οικονομικός συνάκτης, David Taylor, σε ανάλυσή του στο ABC επισήμανε ότι «είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η Αυστραλία είναι η φαινομενικά ανεξέλεγκτη αγορά ακινήτων».
«Η κρίση στον τομέα της στέγασης, που διαρκεί πλέον δύο δεκαετίες, έχει οδηγήσει στο να αντιμετωπίζεται η οικογενειακή κατοικία όλο και περισσότερο ως επένδυση και όχι ως ανθρώπινο δικαίωμα».
«Αυτό έχει απογοητεύσει μια ολόκληρη γενιά ενοικιαστών. Ωστόσο, έχει επίσης δημιουργήσει μερικούς από τους πλουσιότερους Αυστραλούς στη γενιά τους» (ιδιοκτήτες κατοικιών που βλέπουν τις αξίες των ακινήτων τους να αυξάνεται).
«Τα τελευταία επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι ο συνολικός πλούτος των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 2,7%, ή 470,1 δισεκατομμύρια δολάρια, κατά το τρίμηνο του Ιουνίου 2025, κυρίως λόγω της αύξησης της αξίας των ακινήτων και της γης. Και όσο αυξάνονται οι τιμές των ακινήτων, τόσο περισσότερο χρόνο χρειάζονται πολλοί πολίτες για να ξεπεράσουν το όριο για ένα στεγαστικό δάνειο».
Η κα O’Neil τόνισε πάντως ότι η κυβέρνηση πραγματοποιεί σημαντικές επενδύσεις για την ενίσχυση του σκέλους της προσφοράς νέων κατοικιών.
«Πρέπει να χτίσουμε κατοικίες, περισσότερες, πιο γρήγορα. Αυτό ακριβώς κάνει η κυβέρνησή μας. Ένα πρόγραμμα 43 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου θα διατεθεί για την κατασκευή περισσότερων κατοικιών».
Οι νεότεροι, είπε, «αντιμετωπίζουν μια θεμελιώδη αδικία εδώ, μια αγορά κατοικιών πολύ διαφορετική από αυτή που αντιμετώπισαν οι γονείς τους, και η κυβέρνησή μας βγαίνει μπροστά και τους δίνει ένα χέρι για να έχουν καλύτερες ευκαιρίες…».
Από πλευράς αντιπολίτευσης, ο «σκιώδης υπουργός» Δικαιοσύνης, Julian Leeser, αναγνώρισε ότι η ιδιοκατοίκηση είναι ένα από τα «πιο σημαντικά πράγματα» που πρέπει να έχει κανείς ως οικονομικό στόχο, ωστόσο, τόνισε ότι ο Συνασπισμός πιστεύει ότι το διευρυμένο First Home Buyer Guarantee έχει «προβλήματα».
Μιλώντας στο στο RN Breakfast ότι το μέτρο για προκαταβολή 5% θα πρέπει να εξαρτάται από το εισόδημα του αγοραστή πρώτης κατοικίας, προσθέτοντας ότι η αντιπολίτευση ανησυχεί ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των κατοικιών «κάπου μεταξύ 5% και 10%».
Ο Συνασπισμός, πρόσθεσε ο κ. Leeser, θα παρουσιάσει τα δικά του σχέδια για το στεγαστικό.
«Θα αναπτύξουμε τις πολιτικές μας … και οι πολίτες θα έχουν μια πολύ σαφή εικόνα τους πριν από τις επόμενες εκλογές».
RBA
Για την κατάσταση στην αγορά στέγασης ερωτήθηκε η διοικητής της Αποθεματικής Τράπεζας (RBA), Michele Bullock, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, μετά την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου να διατηρήσει το επιτόκιο στο 3,60%.
«Είναι μια πολύ, πολύ δύσκολη κατάσταση…» είπε η κα Bullock αναφερόμενη στους επίδοξους αγοραστές πρώτης κατοικίας.
«Και ως άτομο και ως πολίτης, πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε μια πολύ δύσκολη θέση με την αγορά ακινήτων και δεν νομίζω, δεν νομίζω πραγματικά ότι οι περισσότεροι λογικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτό είναι ένα καλό αποτέλεσμα».
Το θεμελιώδες πρόβλημα, σε οικονομικούς όρους, είπε, είναι ένα «διαρθρωτικό έλλειμμα προσφοράς».
«Αυτό είναι το πρόβλημα, και οι κυβερνήσεις το έχουν πλέον καταλάβει, και βλέπετε κάποια μέτρα να λαμβάνονται, αλλά θα χρειαστεί χρόνος για να αποδώσουν καρπούς.
Όταν ρωτήθηκε αν είναι «βέβαιη» ότι θα «επιλυθεί», απάντησε: «Θα πάρει χρόνο».
Πιεζόμενη περαιτέρω, απάντησε: «Δεν είμαι βέβαιη ότι θα έχει κάποιο αντίκτυπο τα επόμενα δύο χρόνια».
Όσον αφορά στο επιτόκιο, η RBA το έχει μειώσει έως τώρα φέτος τρεις φορές, από το υψηλό του 4,35% που ήταν πριν από τον Φεβρουάριο, στο 3,60% τον Αύγουστο.
Ο Graham Cooke, της εταιρίας Finderm, επισημαίνει ότι οι περισσότεροι δανειολήπτες με μεταβλητό επιτόκιο θα πρέπει να πληρώνουν πλέον 5,5% ή λιγότερο.
«Αν πληρώνετε πάνω από 5,5%, πιθανότατα πληρώνετε υπερβολικά», είπε.
Στην ανακοίνωσή της, η RBA τόνισε ότι θα ακολουθήσει προσεκτική στάση σε πιθανές νέες μειώσεις.
«Με σημάδια ανάκαμψης της ιδιωτικής ζήτησης, ένδειξη ότι ο πληθωρισμός μπορεί να παραμείνει σε υψηλό επίπεδο σε ορισμένους τομείς και τη σταθερότητα της αγοράς εργασίας, αποφασίσαμε να διατηρήσουμε το επιτόκιο στο τρέχον επίπεδο», αναφέρεται.
Η τράπεζα παρατηρεί ότι η ιδιωτική κατανάλωση αυξάνεται «καθώς τα εισοδήματα των νοικοκυριών βελτιώνονται» και ότι η αγορά ακινήτων ενισχύεται, δείχνοντας την επίδραση των προηγούμενων μειώσεων επιτοκίων.
Παρά τα θετικά σημάδια, ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι η RBA θα πρέπει να μειώσει τα επιτόκια ξανά.
