Ο ήλιος έλαμπε σ’ ένα δροσερό, φωτεινό πρωινό στο Ballarat, υποδεχόμενος το κοινό που συγκεντρώθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο στην ετήσια τελετή μνήμης στο Μνημείο Treloar, στην οδό Sturt του Ballarat.

Η φετινή τελετή ήταν η έκτη από την αποκάλυψη του μνημείου το 2019 και σηματοδοτεί δέκα χρόνια από την έναρξη της εκστρατείας συγκέντρωσης πόρων για την ανέγερσή του — ενός μνημείου αφιερωμένου σε έναν από τους λιγότερο γνωστούς αλλά ιδιαίτερα σημαντικούς Αυστραλούς που εργάστηκαν υπέρ των προσφύγων, τον Ταγματάρχη George Devine Treloar.

Παρευρισκόμενοι ταξίδεψαν από κοντά και μακριά, πέρα από τα όρια της Βικτώριας και της Μελβούρνης, για να ενωθούν με τους κατοίκους του Ballarat και να τιμήσουν το έργο του George, ο οποίος βοήθησε περισσότερους από 108.000 Χριστιανούς πρόσφυγες που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή στις αρχές της δεκαετίας του 1920.

Όπως θα θυμούνται οι αναγνώστες, νωρίτερα φέτος η πρέσβης της Αυστραλίας στην Ελλάδα, Alison Duncan, τίμησε το έργο του Treloar επισκεπτόμενη το Θρυλόριο, ένα από τα χωριά της βόρειας Ελλάδας που δημιουργήθηκαν υπό την καθοδήγησή του για τη στέγαση και αποκατάσταση των προσφύγων.

Η ετήσια τελετή οργανώνεται από την Επιτροπή Μνημείου George Devine Treloar, με τη συνδρομή του φιλανθρωπικού συλλόγου γυναικών Μέριμνα Ποντίων Κυριών Ωκεανίας, της Ποντιακής Εστίας και του Δημοτικού Συμβουλίου του Ballarat.

Τον συντονισμό είχε η Penny Tsombanopoulos, εκ μέρους της Επιτροπής.

Ακολούθησαν ομιλίες από τη Litsa Athanasiadis εκ μέρους της Επιτροπής, τη δημοτική σύμβουλο Cr Samantha McIntosh για το Δημοτικό Συμβούλιο Ballarat και τον αρχηγό του σχολείου St Patrick’s College, George Charles.

Η Litsa ανέφερε πως «είναι πάντα μια υπέροχη μέρα όταν ερχόμαστε να δούμε ξανά το όμορφο Μνημείο μας, που στέκει περήφανα στη λεωφόρο των αγαλμάτων του Ballarat».

Και πρόσθεσε: «Πολλοί θα θυμούνται όταν συγκεντρωθήκαμε πριν από δέκα χρόνια για να ξεκινήσουμε αυτό το ταξίδι, ώστε οι προσπάθειες του George να τιμηθούν όπως τους άξιζε, στην πόλη όπου γεννήθηκε».

Η ίδια αναφέρθηκε επίσης στη Lemona – το όνομα που δόθηκε στο άγαλμα του νεαρού κοριτσιού που βρίσκεται στο μνημείο, προστατευμένο από τη μορφή του George. Για τη Litsa, η σύνδεση αυτή είναι προσωπική: το όνομα «Lemona» δεν είναι μόνο τίτλος ενός συγκινητικού ποντιακού τραγουδιού, αλλά και το όνομα της αδελφής της γιαγιάς της, που εγκατέλειψε το σπίτι της στην Τραπεζούντα του Πόντου και βρήκε καταφύγιο στην Ελλάδα.

«Η Lemona, λοιπόν, συμβολίζει όλους εκείνους τους πρόσφυγες που υπέφεραν τόσο πολύ, αλλά επέζησαν χάρη στη βοήθεια που έλαβαν από τον George και την Κοινωνία των Εθνών πριν από εκατό χρόνια», είπε η Litsa.

Η δημοτική σύμβουλος Samantha McIntosh, που εκπροσώπησε το Δημοτικό Συμβούλιο Ballarat, παρευρέθηκε και στην αποκάλυψη του μνημείου το 2019 και είναι σταθερή υποστηρίκτρια των ετήσιων τελετών. Δήλωσε ότι το Ballarat είναι υπερήφανο που φιλοξενεί το μνημείο αυτό, αποτέλεσμα μεγάλης αφοσίωσης και συγκέντρωσης πόρων από την ελληνοαυστραλιανή κοινότητα.

Τόνισε επίσης ότι το μνημείο είναι το μόνο στη Sturt Street που έχει σχεδιαστεί και φιλοτεχνηθεί από γυναίκα γλύπτρια, την καταξιωμένη Lis Johnson.

Ιδιαίτερα θερμή ήταν η υποδοχή της κεντρικής ομιλίας από την Eleanor Lacey, εκπρόσωπο της οικογένειας Treloar. Στην ομιλία της, μοιράστηκε σημαντικά στοιχεία για τη ζωή του George τόσο στην Αυστραλία όσο και στο εξωτερικό, με έμφαση στο έργο του για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Μίλησε επίσης για τη σύζυγό του Kathleen, που στάθηκε στο πλευρό του κατά τη διάρκεια της δράσης του. Περιέγραψε την παιδική της ηλικία, τον χρόνο που έζησε στην Κωνσταντινούπολη, τη γνωριμία και τον γάμο τους στην Εκκλησία των Κριμαίων και τη ζωή τους στη βόρεια Ελλάδα.

Το κοινό υποδέχθηκε με ενθουσιασμό την ομιλία της, καθώς, όπως σημείωσε ο Claven, «είναι σημαντικό να θυμόμαστε και τους συντρόφους αυτών που τιμούμε – εκείνους που έκαναν θυσίες ή πρόσφεραν ουσιαστική στήριξη στους ανθρώπους που τιμούμε σήμερα».

Ακολούθησε η ανάγνωση ενός ειδικού αφιερώματος στον George από τη Efthimia Kranitis της Επιτροπής, γραμμένου σε μορφή επιστολής προς εκείνον, με λόγια ευγνωμοσύνης για το έργο του υπέρ των προσφύγων. Η ανάγνωση αυτή καταχειροκροτήθηκε από το κοινό.

Έπειτα πραγματοποιήθηκε η κατάθεση στεφάνων και ανθοδεσμών.

Η φετινή τελετή είχε μια ιδιαίτερη νότα: η Επιτροπή προσέφερε μπουκέτα με λουλούδια που ευδοκιμούν και στην περιοχή του Πόντου στη Μικρά Ασία, από όπου είχαν εκτοπιστεί πολλοί από τους Χριστιανούς πρόσφυγες.

Ανθοδέσμες κατέθεσαν εκπρόσωποι διαφόρων οργανισμών, μεταξύ αυτών:

το Προξενείο της Ελληνικής Δημοκρατίας, η Ελληνική Κοινότητα Μελβούρνης και Βικτώριας, ο Δήμος Ballarat, η Ελληνική Κοινότητα Ballarat, η Μέριμνα Ποντίων Κυριών Ωκεανίας, το St Patrick’s College Ballarat, η Κεντρική Ένωση Ποντίων Μελβούρνης και Βικτώριας «Η Ποντιακή Εστία», ο Σύλλογος Ηλικιωμένων Ποντίων Ada Eimes, η Σύλλογος Καλαμἀτας «23 Μαρτίου», το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο «Ο Ελληνισμός της Ανατολίας – από το Αιγαίο ως τον Πόντο», Συμβούλιο Ενοριών Ελληνορθοδόξων Κοινοτήτων της Βικτώριας, καθώς και η ίδια η Επιτροπή Μνημείου George Treloar.

Η τελετή ολοκληρώθηκε με εμφάνιση ποντιακών χορευτών και μουσικών από την Ποντιακή Εστία της Μελβούρνης, που απέσπασε θερμό χειροκρότημα.

Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, η Litsa μαζί με τη Cr McIntosh προσέφεραν μπουκέτα από τα ίδια λουλούδια σε κάθε χορευτή και μαθητή του St Patrick’s που συμμετείχε.

Στο τέλος, η Litsa ευχαρίστησε όλους για την παρουσία τους και συνεχάρη την Penny Tsombanopoulos για τη διεξαγωγή της εκδήλωσης και την ακούραστη προσφορά της στην Επιτροπή και το έργο της.

Καθώς η τελετή έφτανε στο τέλος, ο λαμπερός ήλιος του Ballarat έλουζε το μνημείο με φως.

Σε προσωπική του σημείωση, ο Jim Claven αναφέρει τη χαρά του που είδε ξανά τον Mick Moran παρόντα στην τελετή. Ο Mick, κάτοικος Ballarat, είναι γιος του Υπολοχαγού Henry Moran, ο οποίος υπηρέτησε με το 2/8th Battalion στην Ελληνική Εκστρατεία, από τη Βεύη της βόρειας Ελλάδας (Απρίλιος 1941) έως την άμυνα της Κρήτης (Μάιος 1941).

Ο Claven έχει γράψει στο παρελθόν για την υπηρεσία του Henry και βοήθησε τον Mick να δωρίσει το αρχείο της ελληνικής εκστρατείας του πατέρα του στην Κρατική Βιβλιοθήκη της Βικτώριας το 2016.

*Ο Jim Claven OAM είναι ιστορικός, συγγραφέας και δημοσιευμένος ερευνητής. Είναι ιδρυτικό μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής Μνημείου George Treloar και ξεκίνησε την έρευνά του για τον Treloar πριν από πάνω από δέκα χρόνια.

Το πιο πρόσφατο έργο του είναι το βιβλίο From Imbros Over The Sea, ενώ είναι Associate Producer του νέου ντοκιμαντέρ για την ελληνική εκστρατεία του 1941, Anzacs: The Greek Chapter.

Επικοινωνία: jimclaven@yahoo.com.au