Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στην Ελλάδα διά μέσου των εφημερίδων, συχνά διαβάζω αναφορές στις δραστηριότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας (ΠτΔ), κ. Προκόπιου (Προκόπη) Παυλόπουλου, που τις βρίσκω ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες.
Για το λόγο αυτό έκανα κάποιες έρευνες για τη ζωή και το έργο του κ. Παυλόπουλου, και ομολογώ ότι εντυπωσιάστηκα από τις ακαδημαϊκές σπουδές του, και από τον αθόρυβο, αλλά και άκρως αποτελεσματικό τρόπο, με τον οποίο εκτελεί τα καθήκοντα του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Αν και στις 24/5/18 από τη στήλη αυτήν αναφέρθηκα στον κ. Προκόπη Παυλόπουλο με την ιδιότητά του του Προέδρου της Δημοκρατίας, επανέρχομαι στο θέμα αυτό γιατί κατά την άποψή μου οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ελλάδα δείχνουν ότι ο Πρόεδρος αποτελεί έναν ιδιαίτερα σταθεροποιητικό παράγοντα για τη χώρα.
Ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος γεννήθηκε το 1950 στην Καλαμάτα. Το 1968 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε με άριστα το 1973. Συνέχισε, σε μεταπτυχιακό επίπεδο, τις σπουδές του στο Παρίσι, και το 1974 έλαβε πτυχίο Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Δημόσιο Δίκαιο, και το 1977 αναγορεύθηκε Διδάκτωρ.
Το 1982 διορίσθηκε Υφηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και έφτασε στο βαθμό του Καθηγητή της ίδιας Σχολής το 1989. Το 1974 εξελέγη βουλευτής, και για ένα διάστημα άσκησε τα καθήκοντα του Γραμματέα του Προέδρου της Δημοκρατίας Μιχαήλ Στασινόπουλου. Το 1990 ανέλαβε καθήκοντα Διευθυντή του Νομικού Γραφείου της Προεδρίας της Δημοκρατίας όταν Πρόεδρος ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Το 1996 εξελέγη Βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας, και μέχρι το 2014 εκλεγόταν συνεχώς Βουλευτής Α΄ Αθηνών. Για ένα διάστημα διετέλεσε Υπουργός Εσωτερικών στην Κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Στις 18 Φεβρουαρίου του 2015 εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας με πλειοψηφία 233 ψήφων από το σύνολο των 300 μελών της Βουλής.
Για να εκλεγεί κάποιος στη θέση του ΠτΔ πρέπει να πληροί τα ακόλουθα τέσσερα βασικά κριτήρια:
- Να είναι Έλληνας πολίτης από πέντε τουλάχιστον έτη.
- Να έχει από πατέρα ή μητέρα ελληνική καταγωγή.
- Να έχει συμπληρώσει το τεσσαρακοστό έτος της ηλικίας του.
- Να έχει τη νόμιμη ικανότητα του εκλέγειν.
Σύμφωνα με το Ελληνικό Σύνταγμα, η επανεκλογή του ίδιου προσώπου στη θέση του ΠτΔ προβλέπεται μόνο μία φορά.
ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι, κατά το Σύνταγμα, ρυθμιστής του Πολιτεύματος. Μεταξύ των καθηκόντων του είναι η έκδοση προεδρικών διαταγμάτων, με την προσυπογραφή του αρμόδιου υπουργού, ο διορισμός πρωθυπουργού, η διάλυση της Βουλής, ο διορισμός του προσωπικού της προεδρίας, κ.α.
Ο ΠτΔ εκπροσωπεί διεθνώς το κράτος, συνομολογεί συνθήκες ειρήνης, συμμαχίας, οικονομικής συνεργασίας, καθώς και συμμετοχής σε διεθνείς οργανισμούς, τις οποίες ανακοινώνει στη Bουλή, με τις αναγκαίες διασαφήσεις.
Επίσης ο ΠτΔ χορηγεί τα διαπιστευτήρια γράμματα στους διπλωματικούς αντιπροσώπους της χώρας στα ξένα κράτη, και δέχεται τα διαπιστευτήρια γράμματα των ξένων διπλωματικών αντιπροσώπων στην Ελλάδα.
Σε σύγχρονα πολιτεύματα ο ΠτΔ εκλέγεται με δύο διαφορετικούς τρόπους. Ο ένας τρόπος είναι η εκλογή του απευθείας από το λαό (προεδρική δημοκρατία), οπότε έχει αποφασιστικές ιδιότητες, καθότι ασκεί εκτελεστική εξουσία, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Τουρκίας.
Ο δεύτερος τρόπος είναι η προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία, στην οποία ο Πρόεδρος εκλέγεται εμμέσως από τη Βουλή, οπότε έχει ρυθμιστικές, και όχι εκτελεστικές εξουσίες. Τις εκτελεστικές εξουσίες τις έχει ο εκάστοτε Πρωθυπουργός της χώρας.
Είναι σημαντικό το γεγονός ότι πρόσφατα ο κ. Παυλόπουλος εξέφρασε την άποψη ότι από την Ελλάδα δεν πρέπει να υιοθετηθεί η ιδέα της απευθείας από το λαό εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, καθότι αυτή θα ήταν συνταγματικώς προβληματική στροφή του πολιτεύματος προς την κατεύθυνση της Προεδρικής Δημοκρατίας.
Η θητεία του Προέδρου είναι πενταετής και παρατείνεται σε δύο περιπτώσεις:
- Σε περίπτωση πολέμου, έως τη λήξη του.
- Σε περίπτωση κατά την οποία η διαδικασία εκλογής του νέου Προέδρου δεν περατωθεί εγκαίρως, έως την ανάδειξη του νέου Προέδρου.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε πως αν οι προβλεπόμενες ψηφοφορίες στην Βουλή δεν καταλήξουν στην εκλογή του ΠτΔ τότε θα ακολουθήσουν έξι διαδοχικές ψηφοφορίες σε διάστημα έξι μηνών, με στόχο την επίτευξη των προβλεπόμενων 180 ψήφων για την εκλογή του Προέδρου.
Σε περίπτωση που και οι έξι αυτές ψηφοφορίες αποβούν άκαρπες, τότε η εκλογή του ΠτΔ θα γίνεται απευθείας από τον λαό μεταξύ των δύο υποψηφίων που συγκέντρωσαν τις περισσότερες ψήφους στην τελευταία ψηφοφορία στη Βουλή.
Ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, Κυριάκος Μητσοτάκης, πρότεινε πως στην περίπτωση που στην Βουλή δεν επιτευχθεί η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας θα πρέπει να γίνει Συνταγματική Αναθεώρηση, ούτως ώστε η εκλογή του Προέδρου να γίνει από το λαό μεταξύ των δύο υποψηφίων που είχαν συγκεντρώσει τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων.
Πάλι σύμφωνα με τον κ. Μητσοτάκη, με τη Συνταγματική Αναθεώρηση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα διατηρήσει τις αρμοδιότητες που έχει, και επιπλέον θα έχει και τη δυνατότητα να συγκαλεί το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών.
ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΘΕΣΜΟ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας συναντάται για πρώτη φορά ως θεσμός στο σώμα του Συντάγματος του 1924. Ωστόσο, μέχρι το 1927 δεν είχε πάρει ακόμα τη μορφή ενός αυτόνομου υψηλού αξιώματος.
Ο θεσμός του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας καταργήθηκε από το καθεστώς του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά το 1935, και επανήλθε με την κατάληψη της εξουσίας από τη Χούντα των Συνταγματαρχών το 1967.
Με το δεύτερο Σύνταγμα του 1973 που καταρτίστηκε επί Χούντας, δόθηκαν μεγάλες εξουσίες στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος συγκέντρωνε πια όλη την δύναμη στο πρόσωπό του.
Μετά την πτώση των Συνταγματαρχών το 1974, με το Σύνταγμα του 1975 ρυθμίστηκε εκ νέου ο ακριβής ρόλος του ΠτΔ, αλλά οι αρμοδιότητές του περιορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό με την αναθεώρηση του συντάγματος το 1986.
Πολιτικοί σχολιαστές εκφράζουν την άποψη ότι σε ένα κράτος όπως η Ελλάδα ο Πρόεδρος πρέπει να επιφορτισθεί, συνταγματικά, με ουσιαστικές ρυθμιστικές αρμοδιότητες, ανάλογες με το βάρος που είναι φορτισμένη η έννοια του αξιώματός του.
Σύμφωνα με τους σχολιαστές αυτούς, δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια της κυβερνητικής τετραετίας οι πολίτες δεν έχουν παρεμβατικές δυνατότητες για να αντιμετωπίσουν τυχόντα κυβερνητικό αυταρχισμό, χρειάζεται ένας ισχυρός ρυθμιστής του πολιτεύματος, ο οποίος δεν κυβερνά, αλλά ελέγχει εκείνους που ασκούν εξουσία, με άλλα λόγια την Κυβέρνηση.
Αν και με το ισχύον Σύνταγμα ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος δεν διαθέτει αυτές τις παρεμβατικές δυνατότητες, με την προσωπικότητά του και τη δημοτικότητά του εκτελεί στο έπακρο τα προεδρικά του καθήκοντα, και προωθεί τα συμφέροντα του ελληνικού κράτους.
Ας μην ξεχνάμε πως στην πρόσφατη συνάντησή του στην Αθήνα με τον Γερμανό ομόλογό του Β. Σταϋνμάγερ, ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος δεν δίστασε να φέρει στην επικαιρότητα τις εκκρεμείς γερμανικές αποζημιώσεις για τις καταστροφές κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς και την αναγκαιότητα για την πληρωμή του κατοχικού δανείου που η Γερμανία είχε πάρει από την ελληνική κυβέρνηση της περιόδου εκείνης, το οποίο δεν αποπληρώθηκε ποτέ.
Ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν τα σχόλια του κ. Φρανσουά Ολάντ, πρώην Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας, ο οποίος πρόσφατα επισκέφθηκε την Ελλάδα και είχε συνάντηση με τον κ. Π. Παυλόπουλο. Τα σχόλια που ακολουθούν δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα Η Καθημερινή, στην έκδοση της 16ης Νοεμβρίου.
{…} Ειδικότερα, ο κ. Ολάντ χαρακτήρισε ιστορικό το τηλεφώνημα, που είχε δεχθεί από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλο, το 2015 αμέσως μετά το Δημοψήφισμα, υπογραμμίζοντας ότι ο Έλληνας Πρόεδρος διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.
{…} Απευθυνόμενος στον κ. Παυλόπουλο, τόνισε ότι μπορεί να είναι υπερήφανος για το αποτύπωμα των πράξεών του, προς όφελος της Χώρας του και πρόσθεσε πως και ο ίδιος είναι υπερήφανος για το γεγονός ότι η Γαλλία στάθηκε δίπλα στην Ελλάδα σε εκείνες τις δύσκολες στιγμές.
{…} «Η φιλία ανάμεσα στην Γαλλία και την Ελλάδα σάς οφείλει πάρα πολλά» πρόσθεσε επίσης ο κ. Ολάντ απευθυνόμενος στον Προκόπη Παυλόπουλο.
Είναι ευτύχημα για την Ελλάδα το γεγονός ότι, στα τελευταία δύσκολα χρόνια, στο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας βρίσκεται ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος αποτελεί έναν σημαντικό σταθεροποιητικό παράγοντα, με το εθνικό και διεθνές κύρος που απολαμβάνει.