Οποιοσδήποτε έστω και ελάχιστα εξοικειωμένος με τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, αναγνωρίζει τον Γιάννη Ρίτσο και τον Μίκη Θεοδωράκη ανάμεσα στις προσωπικότητες που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στη διαμόρφωση της ελληνικής εθνικής συνείδησης.
Το να τοποθετήσει κανείς τον αντίκτυπό τους αποκλειστικά στον χώρο της ποίησης και της μουσικής θα ήταν τουλάχιστον παράλειψη, δεδομένου ότι στο έργο τους κατάφεραν να ενσωματώσουν τη μακροχρόνια ακτιβιστική τους δράση με φόντο τις πιο ταραχώδεις και διχαστικές περιόδους της χώρας. Όμως, περισσότερο από καθετί, οι δημιουργίες τους αντανακλούν τον αγώνα για ελευθερία και δικαιοσύνη και απευθύνουν την έκκληση για ενότητα ανάμεσα στους ανθρώπους, ένα μήνυμα που ακριβώς όπως και η τέχνη τους δε γνωρίζει σύνορα.
Τον ερχόμενο μήνα, ένα εγχείρημα που ξεκίνησε από πρωτοβουλία του Ελληνικού Φεστιβάλ Σίδνεϊ, φέρνει στο κοινό της Αυστραλίας μια σειρά συναυλιών που τιμούν το έργο των δύο καλλιτεχνών.
Περιοδεύοντας σε πέντε πόλεις, η μουσική παράσταση “Romiosini And Beyond” αποτελείται από δύο μέρη, τον κύκλο τραγουδιών “Ρωμιοσύνη” που έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης βασιζόμενος στο ομώνυμο ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου, και ένα αφιέρωμα στα δημοφιλή λαϊκά κομμάτια του μεγάλου συνθέτη.
Τα “συστατικά” των συναυλιών δημιουργούν προσδοκίες για μια καθόλα επιτυχημένη “συνταγή”. Γιατί εκτός από την ποιητική ιδιοφυΐα του Ρίτσου και το μουσικό δαιμόνιο του Θεοδωράκη, θα δούμε ένα συναπάντημα επίλεκτων καλλιτεχνών, με τον διεθνούς φήμης δημοφιλή Έλληνα τραγουδιστή Δημήτρη Μπάση και τον καταξιωμένο μαέστρο και συνθέτη Τζορτζ Έλλις που θα διευθύνει 40μελη συμφωνική ορχήστρα, 20μελη χορωδία και ένα συγκρότημα πέντε μουσικών με ελληνικά μουσικά όργανα.
Την περιοδεία μάλιστα κάνει ακόμη πιο ξεχωριστή μια… παγκόσμια πρωτοτυπία.
“Η μουσική για τη ‘Ρωμιοσύνη’ είχε γραφτεί αρχικά για φωνή και λαϊκά μουσικά όργανα.
“Από όσο γνωρίζουμε, πουθενά στον κόσμο δεν έχει παρουσιαστεί το συγκεκριμένο έργο με συμφωνική ορχήστρα, οπότε στη Μελβούρνη θα έχουμε την παγκόσμια πρεμιέρα της πλήρους ενορχηστρωμένης μορφής του” εξηγεί ο Τζορτζ Έλλις, μιλώντας στον “Νέο Κόσμο” λίγες εβδομάδες πριν τη μεγάλη παράσταση στο Melbourne Recital Centre την Παρασκευή 17 Μαΐου.
Η πρώτη και η τελευταία συναυλία της περιοδείας θα δοθεί στο Περθ (10 Μαΐου) και το Ντάργουιν (1 Ιουνίου) αντίστοιχα, χρησιμοποιώντας μικρής κλίμακας ορχήστρα, ενώ την πλήρως ενορχηστρωμένη μορφή της παράστασης θα απολαύσουν οι θεατές εκτός από τη Μελβούρνη και στο Concert Hall του Μπρίσμπαν την Τετάρτη, 22 Μαΐου, όπως και στη συναυλία του Sydney City Recital Hall την Παρασκευή 24 Μαΐου στο πλαίσιο του Ελληνικού Φεστιβάλ του Σίδνεϊ.
ΕΚΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ
Κι ενώ η περιοδεία έγινε δυνατή χάρη στη στήριξη ελληνικών κοινοτήτων σε όλη την Αυστραλία, τα εύσημα για τη γέννηση της ιδέας ανήκουν στο Σίδνεϊ, που ανταποκρίθηκε μάλιστα σε μία προσωπική επιθυμία του Θεοδωράκη.
“Πριν δύο χρόνια, αντιπροσωπεία του Ελληνικού Φεστιβάλ και της Ελληνικής Κοινότητας Σίδνεϊ επισκέφθηκε τον Μίκη Θεοδωράκη στο σπίτι του στην Αθήνα.
“Του είπαν ότι ήθελαν να κάνουν μια συναυλία προς τιμήν του και τον ρώτησαν ποιο έργο θα ήθελε αυτός να ανεβάσουν και με ποιον τραγουδιστή […] Και έτσι για πρώτη φορά η “Ρωμιοσύνη” θα παρουσιαστεί με συμφωνική ορχήστρα κατόπιν της επιθυμίας του Μίκη, ο οποίος ζήτησε προς μεγάλη μου τιμή και οφείλω να τον ευχαριστήσω πάρα πολύ για αυτό, να ερμηνευθεί από εμένα” μας λέει ο Δημήτρης Μπάσης.
“Όπως καταλαβαίνετε, μου έγινε η πρόταση από την Ελληνική Κοινότητα, και το Φεστιβάλ Σίδνεϊ συνεργάστηκε με Κοινότητες σε άλλες πόλεις για να γίνει μια ολοκληρωμένη περιοδεία, ώστε ο ελληνισμός της Αυστραλίας να τιμήσει φέτος τον Μίκη Θεοδωράκη”.
Για τον τραγουδιστή που θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής σκηνής, ο Μίκης Θεοδωράκης είναι όπως ο ίδιος εξομολογείται “το μεγαλύτερο κεφάλαιο” στην προσωπική του καριέρα. Η επαγγελματική τους σχέση ξεκίνησε το 1999 όταν ο συνθέτης του εκμυστηρεύτηκε στα παρασκήνια ύστερα από μια συναυλία-αφιέρωμα στο έργο του ότι του άρεσε πολύ η φωνή του και του πρότεινε να συνεργαστούν, ενώ λίγο μετά ο Μπάσης εντάχθηκε και στην ομάδα μουσικών “Λαϊκή Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης”.
“Έχω ταχθεί ως στρατιώτης σε αυτή την ορχήστρα και […] στο έργο του, όποτε με καλεί ή όποτε υπάρχει επιθυμία να γίνουν συναυλίες προς τιμήν του”.
Εν τω μεταξύ, παρών στη συνάντηση στο σπίτι του Θεοδωράκη ήταν και ο Τζορτζ Έλλις, γεγονός που δεν προξενεί έκπληξη δεδομένου ότι από το 2014 αναλαμβάνει τη διεύθυνση των ορχηστρικών συναυλιών του Ελληνικού Φεστιβάλ Σίδνεϊ, συμπεριλαμβανομένων των αφιερωμάτων στα έργα του συνθέτη “Άξιον Εστί” και “Canto General”, με τον Μπάση μάλιστα ως σολίστα στο τελευταίο.
“Επιστρέφουμε εκ νέου σ’ αυτόν τον σπουδαίο συνθέτη με τον οποίο έχουμε αναπτύξει μια ξεχωριστή σχέση. Είναι σαν να είσαι φίλος με τον Μότσαρτ, τον Μπετόβεν, τον Πικάσο, οποιονδήποτε επιφανή στο είδος του, έτσι νιώθουμε για τον Μίκη Θεοδωράκη” λέει χαρακτηριστικά ο Έλλις.
Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗ ΖΩΝΤΑΝΙΑ ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ
“Θέλαμε ουσιαστικά να τιμήσουμε τον μεγάλο συνθέτη και να εξυμνήσουμε το υπέροχο έργο του” συνεχίζει ο μαέστρος αναφερόμενος στα δύο κομμάτια της συναυλίας: τη μελοποιημένη “Ρωμιοσύνη” ακολουθούμενη από αγαπημένα τραγούδια του λαϊκού ρεπερτορίου του Θεοδωράκη.
Το ποιητικό έργο του Ρίτσου που γράφτηκε αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο την περίοδο του Εμφυλίου στην Ελλάδα περιγράφει σε πρώτο επίπεδο τους αγώνες του λαού για την ελευθερία. Οι στίχοι του όμως συνιστούν ταυτόχρονα μια ωδή στην αντοχή των Ελλήνων απέναντι στις αντιξοότητες και απηχούν ένα πνεύμα ενότητας που σύμφωνα με τον Μπάση διόλου τυχαία απαντά κανείς και στο έργο του Θεοδωράκη συνολικά.
“Είναι γνωστό ότι ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ο συνθέτης που έχει μελοποιήσει τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές […] Και είναι γνωστό ότι μέσα από τη μουσική, τις μελωδίες του πάντοτε ήθελε να περνά ένα μήνυμα συμφιλίωσης στην μεταπολεμική Ελλάδα. Το τραγούδι του Νεκρού Αδελφού για παράδειγμα, το ‘Άξιον Εστί’ αλλά και η ‘Ρωμιοσύνη’, είναι έργα με βαθύ ποιητικό νόημα με σκοπό πάντα να εκφράσουν το μήνυμα ότι οι Έλληνες πρέπει να είναι ενωμένοι και όχι χωρισμένοι”.
Εξίσου συγκινησιακά φορτισμένο, επισημαίνει ο Έλλις, θα είναι το δεύτερο μέρος της συναυλίας, όπου θα απολαύσουμε κάποια από τα δημοφιλέστερα τραγούδια του Έλληνα συνθέτη, όπως Βάρκα στον Γιαλό, Βρέχει στη Φτωχογειτονιά και Δραπετσώνα.
Ο Τζωρτζ Έλλις
Ο Δημήτρης Μπάσης
“Όταν ερμηνεύουμε τραγούδια όπως Μαργαρίτα Μαργαρώ ή Βράχο Βράχο τον Καημό μου, βλέπουμε ότι το κοινό […] δεν κρατιέται από το να χτυπάει παλαμάκια στον ρυθμό.
“Είναι αρκετά διαφορετικό αυτό το κομμάτι [της συναυλίας] από το πρώτο και πραγματικά υπέροχο να έχουμε αυτή την αντίθεση στη διμερή παρουσίαση”, λέει ο Έλλις και ο Μπάσης συμπληρώνει:
“Και είναι σημαντικό να αναδείξουμε και την άλλη πλευρά του Μίκη Θεοδωράκη. Γιατί δεν είναι μόνο ο συνθέτης που έχει γράψει συμφωνικά έργα και μελοποιημένη ποίηση. Έχει γράψει και πολλά λαϊκά τραγούδια, ερωτικά, τραγούδια με διορατικές έννοιες που γράφτηκαν πριν από 40-50 χρόνια για την Ελλάδα της καθημερινότητας. Ποιον δεν θα αγγίξουν τραγούδια σαν αυτά που έχουν μεγαλώσει γενιές και γενιές;”
ΕΚ ΤΩΝ ΕΣΩ ΜΑΤΙΑ ΣΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ
Για το δεύτερο κομμάτι της συναυλίας, την ορχήστρα και τον σολίστα έρχονται να συνοδεύσουν στη σκηνή ένα πενταμελές συγκρότημα με ελληνικά όργανα – όπου δεν λείπει φυσικά το μπουζούκι! – υπό την καθοδήγηση του βασισμένου στο Σίδνεϊ μουσικού George Doukas, ενώ επικεφαλής της ορχήστρας, ή με άλλα λόγια το δεξί χέρι του Έλλις, θα είναι ο κορυφαίος βιολινίστας Δημήτρης Καλλιγέρου.
Απαντώντας σχετικά με τις προκλήσεις που κρύβει η διοργάνωση μιας τόσο μεγάλης μουσικής εκδήλωσης, ο Μπάσης και ο Έλλις καταρρίπτουν τον… μύθο της πολυπλοκότητας.
Τα πράγματα είναι πιο απλά από ό,τι φαντάζεται κανείς, εξηγεί ο Μπάσης αναφερόμενος στην εξοικείωσή του με το έργο του Θεοδωράκη γενικότερα ανά τα χρόνια αλλά και το γεγονός ότι έχει ερμηνεύσει κομμάτια της “Ρωμιοσύνης” και στο παρελθόν.
“Επιπλέον, με τον Τζορτζ Έλλις, αυτόν τον σπουδαίο μουσικό και μαέστρο, έχουμε αναπτύξει μια πολύ καλή συνεργασία τα τελευταία τρία χρόνια [μέσω του Ελληνικού Φεστιβάλ Σίδνεϊ]. Η μουσική είναι στην ουσία νότες και προετοιμαζόμαστε εδώ και έναν χρόνο”.
“Ο Μπάσης υπήρξε συντελεστής-κλειδί” λέει με τη σειρά του o Έλλις.
“Τον συμβουλευτήκαμε προκειμένου να διαλέξουμε όλοι μαζί τα κομμάτια για το δεύτερο μέρος[…] Αρχικά ο George Doukas, ο Μπάσης και εγώ είχαμε μια τηλεδιάσκεψη όπου μιλήσαμε για το ρεπερτόριο που θέλαμε να κάνουμε και μετά από διάφορα emails -η όλη διαδικασία κράτησε τουλάχιστον 2-3 εβδομάδες- βγάλαμε την ολοκληρωμένη λίστα του προγράμματος”.
Έναν χρόνο έπειτα και με λίγες εβδομάδες να απομένουν για την έναρξη της περιοδείας, όλα βρίσκονται στο τελικό τους στάδιο, με τους συμμετέχοντες μουσικούς ανά την Αυστραλία να λαμβάνουν τις τελικές παρτιτούρες έτοιμοι να προβάρουν την παράσταση πριν τη μεγάλη πρεμιέρα.
“Ναι, χρειάζεται πραγματικά πολύς συντονισμός και μουσική ενέργεια την ημέρα της συναυλίας”, παραδέχεται ο Έλλις. “Τα πράγματα ενίοτε είναι δύσκολα, μπορεί κάτι να πάει στραβά αλλά καταφέρνουμε να αντεπεξέλθουμε και βοηθάει που δουλεύω μαζί με εξαιρετικούς επαγγελματίες για αυτή την παράσταση”.
Άλλωστε, ο Έλλις είναι μυημένος από καιρό σε μεγάλες διοργανώσεις, έχοντας διατελέσει μαέστρος της συμφωνικής ορχήστρας Σίδνεϊ και της Χορωδίας της Χιλιετίας στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων Σίδνεϊ το 2000, και μουσικός διευθυντής και μαέστρος των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας μεταξύ άλλων.
Ο Μπάσης από την πλευρά του έχει όχι μόνο καθιερωθεί πλέον ως ένας από τους δημοφιλέστερους του ελληνικού πενταγράμμου, αλλά και αποκτήσει διεθνή φήμη μέσω προσωπικών συναυλιών και περιοδειών στο εξωτερικό.
Για την ακρίβεια, αυτή θα είναι η έκτη φορά που εμφανίζεται στην Αυστραλία.
“Βάσει της εμπειρίας μου θα έλεγα ότι το κοινό της Αυστραλίας είναι πολύ ζωντανό, ένα κοινό που εμένα προσωπικά με συγκινεί. Ίσως είναι η μεγάλη απόσταση που χωρίζει από την πατρίδα, ίσως κάποιοι δεν έχουν τη δυνατότητα να πηγαίνουν συχνά πίσω, πάντως όλο αυτό το πράγμα που συμβαίνει την ώρα της συναυλίας -και που καλή ώρα θα συμβεί και τώρα με τη “Ρωμιοσύνη”- είναι μια ανοιχτή επικοινωνία[…]Πρόκειται για ένα κοινό που πραγματικά εκδηλώνει την αγάπη του” λέει ο Μπάσης, προσθέτοντας πως αξίζουν συγχαρητήρια στην οργανωμένη ομογένεια της Αυστραλίας για τις προσπάθειες να μεταλαμπαδεύσουν στις νεότερες γενιές την αγάπη για την ελληνική μουσική και πολιτισμό γενικότερα.
“Γι’ αυτό θέλω πραγματικά να ευχαριστήσω τις ελληνικές κοινότητες, ξεκινώντας από την Ελληνική Κοινότητα του Σίδνεϊ και το Ελληνικό Φεστιβάλ που πήραν αυτή την πρωτοβουλία προσεγγίζοντας τον Μίκη[…] Αυτό το πράγμα ξεκίνησε τόσο απλά και σήμερα έχουμε φτάσει να γίνεται ολόκληρη περιοδεία στην Αυστραλία, το αγκάλιασαν πραγματικά οι κοινότητες”.
Από αισθητικής άποψης, το “Romiosini And Beyond” προβλέπεται δικαιολογημένα να είναι μια φαντασμαγορική μουσική παράσταση. Όμως, την ίδια στιγμή αναμένεται να συγκινήσει καλώντας τον θεατή να διαβεί μουσικά το μονοπάτι της ιστορικής μνήμης.
“Με αυτή τη συναυλία θα απευθυνθούμε και θα μιλήσουμε στην ψυχή του Έλληνα σε μια περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη για την πατρίδα.
“Αυτά τα τραγούδια γράφτηκαν πριν 50 και 60 χρόνια και είναι πάλι επίκαιρα γιατί το μήνυμα που εκφράζουν είναι ενωτικό. Οι Έλληνες μεγαλούργησαν όποτε ήταν ενωμένοι. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε”.
*Κύριος χορηγός της αυστραλιανής περιοδείας Romiosini and Beyond είναι η Delphi Bank.
Για εισιτήρια επισκεφθείτε τις ιστοσελίδες: Περθ (10 Μαΐου) bit.ly/th19perth
Μελβούρνη (17 Μαΐου) melbournerecital.com.au
Μπρίσμπαν (22 Μαΐου) qpac.com.au
Σίδνεϊ (24 Μαΐου) cityrecithall.com
Ντάργουιν (1 Ιουνίου) yourcentre.com.au