Ένα άτομο χάνει τη ζωή του κάθε δεκαπέντε μέρες σε ένα επεισόδιο ενδοοικογενειακής βίας. Μέσα σε μια δεκαετία, από τον Οκτώβρη του 2008 έως το Σεπτέμβρη του 2018 ο αριθμός των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας έφτασε τα 285. Τραγική πραγματικότητα η ύπαρξη των παιδιών ανάμεσα στα θύματα. Την ίδια στιγμή, πάνω από 340.00 εγκλήματα, μεταξύ των οποίων ανθρωποκτονίες, επιθέσεις και βιασμοί έχουν καταχωρηθεί ως σχετιζόμενα με οικογενειακή βία.

Συνταρακτικά είναι τα στοιχεία της Αστυνομίας της Βικτώριας, σύμφωνα με τα οποία ο μέσος όρος καταγγελιών για επιθέσεις κάθε μορφής ανέρχεται στις 44. Αξίζει να αναφερθεί ότι μέχρι στιγμής δεκατέσσερις γυναίκες έχουν χάσει ήδη τη ζωή τους σε τέτοια περιστατικά, γεγονός που αποδεικνύει ότι η άσκηση βίας από μέρους των ανδρών κατά των γυναικών τείνει να γίνει πλέον ανεξέλεγκτη.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ
Η ενδοοικογενειακή βία είναι η κατάσταση στην οποία ένα μέλος της οικογένειας προκαλεί οποιασδήποτε μορφής βλάβες σε ένα άλλο μέλος της και δεν περιορίζεται στη σωματική κακοποίηση, αλλά μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Περιλαμβάνει τις άμεσες και έμμεσες απειλές, τη συναισθηματική και ψυχολογική βία, τη σεξουαλική κακοποίηση, την κοινωνική απομόνωση, τον οικονομικό έλεγχο και γενικότερα όλες τις συμπεριφορές που ωθούν ένα άτομο να ζει υπό ένα διαρκή φόβο.
Από τις πιο συνηθισμένες μορφές ενδοοικογενειακής βίας είναι αυτή που εκδηλώνεται από τον (πρώην ή νυν) σύζυγο ή σύντροφο προς τη σύζυγο ή σύντροφο αντίστοιχα.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Στην Ελλάδα, το ποσοστό της ενδοοικογενειακής βίας φαίνεται να έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ως αποτέλεσμα της γενικότερης κοινωνικής και οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα. Παρά τη δεδομένη αύξηση, τα πραγματικά ποσοστά παραμένουν άγνωστα καθώς μόνο 1 στα 20 περιστατικά καταγγέλλονται επισήμως στην αστυνομία.

Βασική αρχή της ελληνικής οικογένειας χρόνια τώρα απαιτεί «τα εν οίκω μη εν δήμω», γι’ αυτό και οι γυναίκες θύματα κακοποίησης εντός του οικογενειακού πλαισίου, κρατούν καλά κρυμμένο το μυστικό τους και υποφέρουν σιωπηρά, προκειμένου να μην εκθέσουν το σπίτι τους και να μην εκτεθούν οι ίδιες. «Τι θα πει ο κόσμος;» « Τι θα πει η γειτονιά;» βουτηγμένες στην ντροπή και την ενοχή δεν αποκαλύπτουν ποτέ τι τους συμβαίνει, δε στρέφονται σε κανένα για να ζητήσουν βοήθεια κι έτσι μένουν εγκλωβισμένες σε τραγικές καταστάσεις που συχνά έχουν μοιραία κατάληξη.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΙΚΙΑ
Πόσο μακριά από την παροικία μας, όμως, είναι το πρόβλημα; Ερευνώντας το θέμα απευθύνθηκα στην Πρόνοια και τα στοιχεία που συνέλεξα αποδεικνύουν δυστυχώς πως το πρόβλημα είναι υπαρκτό και εντός των τειχών της ελληνικής παροικίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινωνικής υπηρεσίας της Πρόνοιας το 2018 καταγράφηκαν 76 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, από τα οποία τα 49 αφορούσαν κακοποίηση ηλικιωμένων και τα 27 σχέσεις ζευγαριών. Αξίζει να σημειωθεί ότι, η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων σε όλες τις περιπτώσεις ήταν γυναίκες.
Οι παρεμβάσεις που έγιναν στα συγκεκριμένα περιστατικά αφορούσαν την υπεράσπιση, τη βραχύχρονη συμβουλευτική και την παραπομπή σε αρμόδιες υπηρεσίες και αρχές.

Πιο συγκεκριμένα, η Πρόνοια βοήθησε τα θύματα στην έκδοση περιοριστικών μέτρων κατά των προσώπων που τα απειλούσαν, στην εκπόνηση ευέλικτων προγραμμάτων υποστήριξης και στη διαμεσολάβηση σε αρμόδιους οργανισμούς και υπηρεσίες για την εξεύρεση μόνιμης, ασφαλούς και οικονομικής κατοικίας.
Σύμφωνα πάντα με τα επίσημα στοιχεία της Πρόνοιας οι περισσότερες καταγγελίες προήλθαν από περιοχές των βορείων προαστίων της Μελβούρνης με τακτικότητα 6,4 νέες αναφορές περιστατικών ανά μήνα.

Αξιοσημείωτο είναι ότι το ένα τέταρτο των καταγγελιών έγινε από κάποιο τρίτο πρόσωπο, επιβεβαιώνοντας το φόβο και την προκατάληψη που υπάρχει ακόμα σε σχέση με τη δημοσιοποίηση τέτοιου είδους ζητημάτων.

Ζητήσαμε από τον κ. Δημήτρη Μπούρα, υπεύθυνο κοινωνικής επιμόρφωσης σε θέματα οικογενειακής βίας της Πρόνοιας, να μας σχολιάσει τα στοιχεία και να μας διαφωτίσει περισσότερο σχετικά με τις διαστάσεις του θέματος εντός της παροικίας μας. Ο κ. Μπούρας εστίασε στην πολιτιστική διάσταση που αποκτά το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας εντός της ελληνικής κοινότητας με τις εξής διαπιστώσεις: «στην ελληνική κοινότητα μόνο όταν το ίδιο το άτομο επηρεάζεται από τη βία ή κάποιος στον άμεσο κύκλο του ζητά άμεση παρέμβαση στο πρόβλημα. Όταν το πρόβλημα είναι πλέον οξύ. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια», μας είπε χαρακτηριστικά.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την κακοποίηση των ηλικιωμένων γυναικών ο κ. Μπούρας έκανε τη θλιβερή διαπίστωση ότι πρόκειται για μητέρες που κακοποιούνται από τους ίδιους τους γιους τους και που δυστυχώς, οι ίδιες τους προστατεύουν και αρνούνται πεισματικά να τους καταγγείλουν χαμένες σε έναν φαύλο κύκλο κρυψίνοιας, ντροπής και ενοχής.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μπούρας, «μόνο τρεις από τις 64 γυναίκες θύματα κατέφυγαν σε ασφαλιστικά μέτρα κατά των θυτών τους κι αυτό μόνο όταν οι πράξεις βίας εναντίον τους ήταν ακραίας μορφής».

Σε μια προσπάθεια να εξηγήσει τα αίτια του φαινομένου ειδικά ως προς την κακοποίηση των ηλικιωμένων γυναικών ο κ. Μπούρας είπε: «όλα αυτά έχουν να κάνουν με τα πατριαρχικά πρότυπα της ελληνικής οικογένειας, όπου ο άντρας ήταν ο κύρης του σπιτιού και ο γιος έκανε ό,τι ήθελε στη ζωή του, ενώ η κόρη μεγάλωνε με περιορισμούς» και καυτηρίασε το καθεστώς «μητριαρχικής πατριαρχίας» που επικρατεί στις ελληνικές οικογένειες της παροικίας μας, όπου οι ίδιες οι μητέρες ενδυναμώνουν τα πατριαρχικά στερεότυπα που τελικά οδηγούν στην άσκηση βίας εναντίον τους.

ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ
Σκιαγραφώντας το προφίλ των κακοποιημένων γυναικών, φαίνεται ότι πρόκειται για γυναίκες που πέραν της εξαιρετικά χαμηλής αυτοεκτίμησης, παρουσιάζουν και έντονο αίσθημα κατωτερότητας και ανικανότητας. Δείχνουν να έχουν μια επίσης αναχρονιστική ματιά στους ρόλους μέσα στον γάμο- σχέση, νοιώθουν ενοχικά απέναντι σε ό,τι ζουν και αυτό τους γεννά τη βεβαιότητα ότι αν ήταν καλύτερα άτομα καμία βία δεν θα ασκούσε ο θύτης. Επίσης συχνά χρησιμοποιούν το σεξ ως μέσο εξομάλυνσης της υπάρχουσας άσχημης κατάστασης , πράγμα που οδηγεί την όλη σχέση σε έναν φαύλο κύκλο βίας-σεξ-ουδετερότητας που και τα τρία αυτά παρερμηνεύονται σε «με τιμωρεί να γίνω καλύτερο άτομο- κάνουμε σεξ άρα με αγαπάει – δεν συμβαίνει τίποτα άσχημο άρα είμαστε καλά». Φυσικά το θύμα αναπτύσσει συνήθως κατάθλιψη σε βαθμό απομόνωσης αφού με τον καιρό η ντροπή του ολοένα και μεγαλώνει.

Για τους λόγους αυτούς, σπάνια γυναίκες που δέχονται κακοποίηση από τον σύζυγο ή τον σύντροφό τους εγκαταλείπουν το οικογενειακό περιβάλλον. Φοβούνται τις επιπτώσεις της αποκάλυψης και την αντίδραση από το σύζυγο. Φοβούνται ότι η οικογένειά τους δεν θα τις στηρίξει, είτε γιατί δεν έχει τη δυνατότητα, είτε γιατί πιστεύει την αντίληψη «κάνε υπομονή μην χαλάσεις την οικογένειά σου». Πιστεύουν ότι θα διαλυθεί η οικογένειά τους και τα παιδιά τους θα κουβαλούν το στίγμα των χωρισμένων γονιών. Εκλογικεύουν την κατάσταση λέγοντας ότι τα παιδιά χρειάζονται και τους δυο γονείς για να μεγαλώσουν σωστά. Ακόμα και όταν φτάνουν στο σημείο να χρειάζονται νοσηλεία μετά την άσκηση βίας εις βάρος τους, μπορεί να αρχίσουν να το σκέφτονται, αλλά είναι λίγες οι περιπτώσεις που θα πάρουν την απόφαση να φύγουν από τη νοσηρή κατάσταση. Ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών παραδέχονται ότι είναι ερωτευμένες με το σύζυγό τους και ότι αν αυτοί αλλάξουν συμπεριφορά, τότε εκείνες θα τα ξεχάσουν όλα και θα είναι ευτυχισμένες.

ΠΡΟΦΙΛ ΘΥΤΗ
Από την άλλη μεριά, οι θύτες συνήθως είναι άτομα υπεράνω υποψίας και δεν παρουσιάζουν σημάδια βίαιης συμπεριφοράς έξω από το σπίτι.
Η υιοθέτηση της βίαιης συμπεριφοράς συνήθως ξεκινά με ένα ξέσπασμα που δεν θυμίζει σε τίποτα τον έως τότε παρουσιαζόμενο εαυτό του κι αυτό είναι κάτι που σοκάρει σε τέτοιο βαθμό το θύμα που να το καταστά αδύνατο να αντιδράσει λογικά και συνήθως το ρίχνει άμεσα στις αμφιβολίες (μήπως έκανα κάτι όντως λάθος εγώ; Μήπως τον πρόσβαλα;), και στην βεβαιότητα ότι αυτό που έγινε αποτελεί μεμονωμένο γεγονός. Αυτό πολλές φορές αποβαίνει μοιραίο καθώς κάθε τέτοια βία παρουσιάζει κλιμακούμενη επιδείνωση…

Είναι άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση που μέσω της χειριστικής τους συμπεριφοράς σε άτομα με ακόμα χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, νομίζουν και νοιώθουν ότι κατέχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Πρόκειται συνήθως για άτομα αμφιθυμικά με συχνό ιστορικό κάποιας κατάθλιψης, με φοβία απέναντι στην οποιαδήποτε συναισθηματική σύνδεση, με πολλές ματαιώσεις σε πρότερη ηλικία και συχνά προερχόμενα από ένα περιβάλλον στο οποίο ήταν τα ίδια θύματα ή παρατηρητές βίας.
Επίσης έχει παρατηρηθεί κάποια σύνδεση του προφίλ του θύτη με αναχρονιστικά στερεότυπα περί των δύο φύλων, προερχόμενα από περιβάλλον περιορισμένης παιδείας.

Ανάμεσα στους βίαιους άνδρες φαίνεται να διαμορφώνονται δύο κατηγορίες. Είναι εκείνοι που είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τις πράξεις τους, λυπούνται και μετανοούν για τη βίαιη συμπεριφορά τους, καθώς και εκείνοι που παραμένουν σε άρνηση, δεν παραδέχονται ότι η συμπεριφορά τους είναι βίαιη, δεν εκτιμούν τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η πράξη τους στο θύμα ή στα άλλα μέλη της οικογένειας. Δικαιολογούν τον εαυτό τους για τη συμπεριφορά τους, προβάλλοντας άλλους, εξωγενείς παράγοντες, όπως οικονομικά προβλήματα, αλκοόλ, ή την προκλητική συμπεριφορά της συζύγου.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Για την αντιμετώπιση της νοσηρής αυτής κατάστασης χρειάζονται δραστικά μέτρα.

Η γυναίκα θα πρέπει να αντιληφθεί ότι πραγματικά κινδυνεύει, τόσο αυτή όσο και τα παιδιά της, αν υπάρχουν. Πρέπει να βρει το θάρρος και να ζητήσει βοήθεια και υποστήριξη. Μπορεί να σκεφτεί και να επιλέξει ένα από τα κοντινά της πρόσωπα, το οποίο θα μπορούσε να εμπιστευτεί. Μπορεί, επίσης να απευθυνθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες που δραστηριοποιούνται στην κοινότητα αλλά και στη χώρα ευρύτερα και μπορούν να της παρέχουν μία όσο το δυνατόν πιο πλήρη υποστήριξη.

Από τη νομική και ψυχολογική της κάλυψη, μέχρι και την αντιμετώπιση των άμεσων πρακτικών προβλημάτων παρέχοντάς της τα μέσα για να μπορέσει να φύγει από το σπίτι και να έχει κάπου να μείνει η ίδια και τα παιδιά της.

Στο πλαίσιο της παροικίας, ο κ. Μπούρας θεωρεί ότι «με την ανατροπή πλέον των πατριαρχικών στερεοτύπων αλλάζει σιγά – σιγά και η πεποίθηση του μέσου Έλληνα της Αυστραλίας ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει στη μητέρα του, στον πατέρα του, στη γυναίκα του ή στην κόρη του». «Καλό είναι τα παιδιά να τα διδάσκονται αυτά στο σχολείο καθώς όσο πιο νωρίς μπει ο σπόρος τόσο το καλύτερο», κατέληξε ο κ. Μπούρας.

ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μεγαλώσει με την ιδέα ότι η οικογένεια και το σπίτι είναι ταυτόσημα της ηρεμίας και της ασφάλειας, το καταφύγιό μας. Εκεί κανείς και τίποτα δεν μπορεί να μας βλάψει. Για πολλούς, δυστυχώς, αυτός δεν είναι ο κανόνας. Γι’ αυτούς το σπίτι είναι κολαστήριο και τόπος βασανισμού. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Καμιά κουλτούρα, καμιά ντροπή, κανένας εκφοβισμός δεν δικαιολογούν την κακοποίηση εντός και εκτός των τοίχων κανενός σπιτιού. Όταν μέσα σε μια οικογένεια υπάρχει οποιαδήποτε μορφή κακοποίησης, δεν θα πρέπει να αποτελεί μυστικό ή ταμπού.

Όπως έχει πει η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κ. Ξένη Δημητρίου σχετικά με το θέμα, «Όταν μια γυναίκα κακοποιείται, γεννιέται ένας ανήλικος παραβάτης. Όταν ένα παιδί κακοποιείται, πεθαίνει ο πολιτισμός».

Η βία απ’ όποιον κι αν προέρχεται, όποια μορφή κι αν παίρνει, αποτελεί αγκάθι του πολιτισμού μας. Κι ο πολιτισμός, ως γνωστόν, είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας.

Χρήσιμα τηλέφωνα:
000 Victoria Police. Τηλέφωνο Αστυνομίας
93889998 Pronia – Πρόνοια. Ζητήστε τον αρμόδιο υπάλληλο για την οικογενειακή βία.
1300 368 821 Seniors Rights Victoria – Υπηρεσία Δικαιωμάτων Ηλικιωμένων
1800 015 188 Safe Steps – Υπηρεσία στηριξης γυναικών και παιδιών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας
1800 755 988 Intouch – Υπηρεσία Στήριξης Γυναικών (Διαφόρων Εθνικοτήτων) Θυμάτων Οικογενειακής Βίας
131114 Lifeline.
131450 Τηλέφωνο Διερμηνέα