Στο “σφυρί” βγαίνει το “The Niagara”, η πιο παλιά καφετέρια που διευθύνεται από Έλληνες της Αυστραλίας, για δεύτερη φορά σε πάνω από 100 χρόνια λειτουργίας.

Ιδρύθηκε το 1902 από την μετανάστρια από τα Κύθηρα, Στρατή Νοταρά, και έκτοτε η συγκεκριμένη τοποθεσία εξελίχθηκε σε πολιτιστικό αξιοθέατο για την περιοχή του Gundagai (στη νοτιοδυτική Νέα Νότια Ουαλία) χάρη στο καλλιτεχνικό τρόπο διακόσμησής του, ενώ αποτέλεσε και τόπο συγκέντρωσης για διάφορες εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής, με κορυφαία εξ’ αυτών τον τότε πρωθυπουργό John Curtin.

Το 1938 ανέλαβε την επιχείρηση η οικογένεια των Καστρίσιων, κάνοντας σημαντικές αλλαγές και μεταβάλλοντας τον χώρο σε ένα “παλάτι απολαύσεων”, σύμφωνα με τον ιστορικό Leonard Janiszewski, ο οποίος μαζί με την φωτογράφο Έφη Αλεξάκη, αρχειοθετεί την πορεία των ελληνικών καφέ και μπαρ στην Αυστραλία.
Και τώρα, το τελευταίο από αυτά τα παραδοσιακά καφέ στη χώρα, ετοιμάζεται να βγει προς πώληση. “Υπάρχει μεγάλο δέσιμο με την καφετέρια, ήταν μέρος της ζωής μας για τόσο πολύ καιρό.

Είναι πολύ λυπηρό που πρέπει να το ξεφορτωθούμε” λέει η Τίνα Λουκίσσα μιλώντας στον “Νέο Κόσμο”.

Η Τίνα ήταν μόλις οχτώ χρονών όταν οι γονείς της, Νικόλας και Διονυσία (γνωστή και ως Ντενίς) αγόρασαν το καφέ το 1983, μετακομίζοντας από τη Νέα Νότια Ουαλία όπου έμεναν τότε, στη Μελβούρνη, μια μεγάλη αλλαγή για την ολιγομελής τότε οικογένειά τους.

Μεγαλώνοντας, η Τίνα θυμάται να περνά αρκετό από τον ελεύθερο χρόνο της στο καφέ, αφού εκείνη κι ο αδερφός της εργάζονταν σε αυτό κατά τη διάρκεια των διακοπών τους:

“Ήταν κάπως συναρπαστικό γιατί ήμασταν σε μαγαζί, αλλά δεν νομίζω να είχα καταλάβει το πόσο ξεχωριστό ήταν γιατί ήμουν πολύ μικρή” τονίζει η Τίνα.

Πριν από εννιά χρόνια, ο πατέρας της Τίνας απεβίωσε και από τότε το καφέ το διηύθυνε ο αδελφός της, Τόνυ.

Ωστόσο, όταν κι εκείνος αρρώστησε πριν τρία χρόνια, το βάρος της οικογενειακής επιχείρησης έπεσε σε αυτήν και την 72χρονη μητέρα της.

Τώρα πια, όμως, με τη μητέρα της ασθενή και σε προχωρημένη ηλικία, η Τίνα αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα να προχωρήσει:

“Θεωρώ ότι η μαμά ανυπομονεί να συνταξιοδοτηθεί. Αλλά αν ο αδελφός μου δεν είχε αρρωστήσει, δεν θα είχαμε μπει σε διαδικασία πώλησης”.

Το παραδοσιακό ελληνικό καφέ είναι ένα σύμβολο της ελληνικής κοινότητας και αναγνωρίζεται τόσο εντός συνόρων, όσο και στο διεθνές στερέωμα.

Προερχόμενοι από τη Ζάκυνθο, ο Νικόλας και η Διονυσία Λουκίσσα ήταν μεταξύ των προσφύγων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι οποίοι εργάστηκαν ακατάπαυστα ώστε να καταφέρουν να εγκατασταθούν και αν επιβιώσουν, κάτι διόλου εύκολο για την εποχή:

“Αρκετοί απόγονοι των αφιχθέντων πριν και μετά τον πόλεμο αναπολούν με ευγνωμοσύνη προς τους προγόνους τους τα πολλά κιλά ιδρώτα που έριξαν πάνω από τις κατσαρόλες, στις πόλεις ή τα επαρχιακά καφέ, την αντοχή που επέδειξαν στις αδιάλειπτες ρατσιστικές προκλήσεις, την προσπάθειά τους να γίνουν μέλη της κοινωνίας, τη συνεχή σκέψη και την αμφιβολία τους για την επιλογή τους να μεταναστεύσουν στην άλλη άκρη του κόσμου σε μια ξένη χώρα – αυτό το καφέ ήταν κάτι σαν τελετουργία για πολλούς Έλληνες ώστε να αποδείξουν την ικανότητά τους να εργαστούν σκληρά και να χτίσουν μια νέα ζωή, ένα καινούριο μέλλον για τους εαυτούς τους και τα για τα παιδιά τους” μας λέει ο Janiszewski.

“Ήταν ένα σύμβολο της αντικατάστασης της ετικέτας του “μετανάστη” με αυτήν του “αποίκου”, του Αυστραλού με ένα περήφανο Ελληνικό παρελθόν”.

Ωστόσο, η επίδραση αυτής της κουλτούρας του καφέ πήγε πολύ πιο πέρα από τα στενά πλαίσια της ελληνικής κοινότητας.

Το επιχειρηματικό τους πνεύμα έφερε μια πολιτιστική αλλαγή η οποία έγινε αισθητή σε ολόκληρη τη χώρα.

Μεταμόρφωσε την κουλτούρα του φαγητού μέσω της αμερικανοποίησης της Αυστραλιανής δημοφιλούς κουλτούρας, και σε χώρους όπως η τεχνολογία, το σινεμά, η αρχιτεκτονική και η μουσική, υποστηρίζει ο ιστορικός.

“Η ελληνική διασπορά εξασφάλισε το ότι οι αμερικανικές ιδέες θα ξεκινούσαν να ρέουν από τις Ηνωμένες Πολιτείες προς την Αυστραλία μέσω Ελλήνων μεταναστών οι οποίοι είχαν βρεθεί στις ΗΠΑ, ή ελληνικές οικογένειες οι οποίες αλληλογραφούσαν με άλλα μέλη ή φίλους από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το καφέ “Νιαγάρας” είναι ένα από τα τελευταία παραδοσιακά καφέ υπό ελληνική διαχείριση, τα οποία αποτελούσαν υπερδύναμη σε αυτή τη δραματική κοινωνικο-πολιτιστική αλλαγή” τονίζει ο Janiszewski.

Μπαίνοντας σήμερα στο “The Niagara”, είναι σαν να κάνεις ένα βήμα πίσω στο χρόνο, με πολλά από τα παραδοσιακά του διακοσμητικά έπιπλα να παραμένουν άθικτα, συμπεριλαμβανομένου και του Αμερικανικού πάγκου και των τραπεζιών, όπως επίσης και τις ασημένιες καφετιέρες και τα παραδοσιακά σερβίτσια με το όνομα “Νιαγάρας” σφραγισμένο επάνω τους.

Ενώ η Τίνα δείχνει να κατανοεί πως μόλις έρθει ο νέος αγοραστής μπορεί να κάνει ότι επιθυμεί με την ιδιοκτησία, παραδέχεται πως ελπίζει να κρατήσουν την διακόσμηση του χώρου.

Όμως ο Janiszewski ελπίζει οι προσπάθειες να διατηρηθεί η ιστορική σημασία του καφέ θα πάνε ακόμη πιο πέρα:

“Το “The Niagara” είναι ένα μοναδικό ζωντανό μουσείο, ένα ζωντανό σύμβολο για τους Έλληνες, συλλογιζόμενοι ένα παρελθόν που τους παρείχε ένα μέλλον”, υποστηρίζει.

“Αν το “The Niagara” δεν μπορέσει να προσεγγίσει έναν νέο ιδιοκτήτη με κατανόηση ο οποίος θα μπορέσει να αναπτύξει ένα σταθερό επιχειρηματικό πλάνο, παίρνοντας τα μέγιστα από την κοινωνικο-πολιτιστική και ιστορική σημασία του χώρου, τότε θα εξαρτηθεί όχι μόνο από την τοπική κοινότητα, αλλά την ελληνική και ευρύτερη Αυστραλιανή κοινότητα να κάνουν έκκληση προς την Κυβέρνηση και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις να διατηρήσουν (παρ’ ελπίδα επιχειρηματικά) το καφέ ως σύμβολο της κοινής μας ιστορίας. Αποτελούμαστε από τις συλλογικές εμπειρίες των επιλογών που πάρθηκαν στο παρελθόν. Αν απορρίψουμε την ευθύνη του σεβασμού προς τα βασικά σύμβολα και τα στοιχεία προς αυτό το παρελθόν (και το “The Niagara” είναι εθνικής σημασίας), τότε τι έχουμε απογίνει;”