Την περασμένη εβδομάδα, η υπουργός Παιδείας της Ελλάδας, Νίκη Κεραμέως, παραχώρησε συνέντευξη στον ραδιοφωνικό σταθμό του Alpha, επισημαίνοντας πως στόχος του υπουργείου Παιδείας είναι η ιστορία «να πάψει να είναι κοινωνικού χαρακτήρα» και να «αναπτύσσει την εθνική συνείδηση».

Θα ήταν ωφέλιμο κάποτε οι πολιτικοί όλων των παρατάξεων να βάλουν φρένο στις φιλοδοξίες τους. Μου φαίνεται σχεδόν επικίνδυνο το χαρτοφυλάκιο ενός υπουργείου να θέτει ως στόχο τη διαμόρφωση μίας ενιαίας εθνικής συνείδησης των Ελλήνων, καθώς όλοι γνωρίζουμε πως τα φυσικά πρόσωπα προέρχονται από κομματικούς κόλπους (ένθεν κακείθεν) και η παραμικρή υπόνοια ανάγνωσης της ιστορίας μέσα από το όποιο ιδεολογικό πρίσμα θα αλλοίωνε τα λόγια του Εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού. Το έθνος, λοιπόν, μας λέει ο Σολωμός «πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές». Θα μπορούσε ποτέ μία υπουργός, της δεξιάς ή αριστεράς παράταξης, ν’ αναλάβει το κομματικό κόστος της ιστορικής αλήθειας με επιστημονικούς όρους και απαλλαγμένης από ιδεολογικές επιρροές της πολιτικής της οικογένειας; Η απάντηση ας δοθεί από το αναγνωστικό κοινό, ατομικώς και με βάση τα βιώματα του καθενός. Προσωπικώς δεν θα έθετα σε ρίσκο τα λόγια του Σολωμού, παρ’ ότι συμπλέει μαζί μας στον χρόνο και αποτελεί «θεμέλιο λίθο» για την εθνική μας συνείδηση.

Με την όποια αναγκαιότητα σύμπνοιας ως έθνος σε θέματα-πυλώνες για το μέλλον όλων μας, εντός και εκτός συνόρων, αναρωτιέμαι εάν κάποιος πολίτης διαβλέπει το παραμικρό ψήγμα αρετής ή αυτογνωσίας στους κομματικούς κόλπους της χώρας, ώστε να μεριμνήσει η ηγεσία ενός υπουργείου για την ιστορική αλήθεια που θα έκανε τους μαθητές να αισθάνονται ότι αξίζει να μετέχουν στο Ελληνικό έθνος.

Στην πραγματικότητα, η συνείδηση δεν καλλιεργείται μέσα από ένα υπουργικό χαρτοφυλάκιο. Η κοιτίδα του πολιτισμού μας έχει ως αφετηρία τον αρχαίο κόσμο. Έως τον παρόντα χρόνο οι αντικρουόμενες απόψεις υπήρξαν αναρίθμητες. Σήμερα εάν υπάρχει εθνική συνείδηση θα πρέπει να είναι ζωντανή και με φωνές που συνεχίζουν να αντικρούονται στο εσωτερικό της, διαμορφώνοντάς την έτσι για το μέλλον.

Αν και τα κράτη στη σύγχρονη μορφή τους έχουν μία ιστορία που μας πηγαίνει λίγους αιώνες πίσω, στην ίδρυσή τους, μπορεί κάποιος να ανατρέξει στον Ηρόδοτο για να βρει την έννοια του έθνους όπως αυτή κατεγράφη μέσα από τις πόλεις-κράτη της Αρχαίας Ελλάδας. Η ενιαία προσέγγιση πάντα αφαιρεί κάτι από τον πλούτο της ιστορίας μας. Η πολυφωνία, εξάλλου, είναι στοιχείο στο οποίο η δημοκρατία έδινε και οφείλει να δίνει χώρο. Όταν όλοι σκέπτονται με τον ίδιο τρόπο κανείς δεν σκέπτεται, είχε αρθρώσει στον λόγο του ένας δημοσιογράφος με αιχμηρή σκέψη.

Είμαι πεπεισμένος ότι η πιθανότητα ν’ αναπτυχθεί η υπάρχουσα εθνική μας συνείδηση δεν υπόκειται στις αποφάσεις μίας πολιτικής ατζέντας. Παρατηρείται ότι συνήθως καλλιεργείται μέσα από μεγάλες ιστορικές προκλήσεις (συμμετοχικές για τους πολίτες) αλλά και θεσμούς, επί παραδείγματι η Ακαδημία Αθηνών. Θεσμοί που πρέπει να λειτουργούν ως φυγόκεντρες δυνάμεις και υγιές θα ήταν να εποπτεύουν την εκάστοτε κυβέρνηση αντί να εποπτεύονται από αυτήν. Δυστυχώς, στις μέρες μας τα media έχουν διαμορφώσει την έννοια του «θεσμού» με οικονομικούς όρους ή πρακτικές δανεισμού από συγκεκριμένους οργανισμούς, γεγονός που υποβαθμίζει το βάθος αλλά και εύρος της λέξης αυτής.

Εάν η όποια υπουργός Παιδείας μπορούσε να προσφέρει κάτι ουσιαστικό στο μάθημα της Ιστορίας, αυτό θα ήταν η εξάλειψη της παπαγαλίας. Οι νέοι διαβάζουν ιστορία για να προβιβάζονται στις εξετάσεις. Το κίνητρο δεν είναι η γνώση, η συνείδηση ή το κοινό πεδίο για τη συμμετοχή μας σε κάποιον ενιαίο εθνικό ιστό. Το σύγχρονο βιβλίο και οι σοβαροί ιστορικοί που δεν γονατίζουν μπροστά στις πολιτικές ιδεολογίες, παρά μονάχα στην επιστήμη τους κι αυτό από σεβασμό, αποτελούν πυξίδα προς μία κατεύθυνση με ορίζοντα τα λόγια του Διονύσιου Σολωμού. Εάν θέσουμε στο επίκεντρο την αλήθεια θα μπορέσουμε να ελευθερωθούμε ευκολότερα από όσα μας βαραίνουν ως έθνος και να βρούμε λύσεις σε καθημερινά και μη προβλήματα.