Μάθαμε για την Όλγα Παναγιωτοπούλου από ένα ηλεκτρονικό μήνυμα που έστειλε στον αρχισυντάκτη της εφημερίδας μας μια φοιτήτριά της στο Πανεπιστήμιο Monash.
Ανέλαβα να επικοινωνήσω μαζί της για να κλείσουμε μια συνέντευξη. «Καθηγήτρια Πανεπιστημίου», σκέφτηκα και της έστειλα ένα πολύ τυπικό και προσεγμένο μήνυμα. Η απάντηση ήρθε σε λίγα μόλις λεπτά. Ξεκινήσαμε μια κουβέντα μέσω υπολογιστή και εκεί κάπου στο τρίτο τέταρτο μήνυμα η επικοινωνία μας είχε περάσει τα τυπικά και γινόταν σε έναν εξαιρετικά ζεστό και φιλικό τόνο.
Τώρα αισθάνομαι πως πρόκειται να γράψω για έναν άνθρωπο που γνωρίζω χρόνια, για έναν δικό μου άνθρωπο…
ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
Η Όλγα Παναγιωτοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καλλιθέα, στην Αθήνα. Είναι Ελληνίδα αλλά πρόσφατα πήρε την αυστραλιανή υπηκοότητα, οπότε θεωρείται πλέον Ελληνοαυστραλή. Όλη της η οικογένεια ζει στην Ελλάδα. Έχει μια μικρότερη αδελφή, έναν τεράστιο αριθμό από ξαδέλφια, θείους, θείες και ανιψιούς (όπως και κάθε τυπική ελληνική οικογένεια) και έναν περήφανο πατέρα ο οποίος μεταφράζει στα ελληνικά κάθε βραβείο που παίρνει και το επιδεικνύει στους φίλους του.
Τη ρωτώ για τα παιδικά της χρόνια και το βλέμμα της πλημμυρίζει μια γλυκιά νοσταλγία και μια ανεπαίσθητη μελαγχολία. Γρήγορα καταλαβαίνω γιατί. Τα κατά τα άλλα όμορφα παιδικά της χρόνια σημαδεύτηκαν από κάποιες πολύ δύσκολες στιγμές. Η μητέρα της, με την οποία τόσο η Όλγα όσο και η αδελφή της ήταν πολύ κοντά, διαγνώστηκε με μεταστατικό καρκίνο του μαστού τελικού σταδίου όταν ήταν στην Τρίτη δημοτικού.
Τη θυμάται κι αισθάνομαι σαν να βρίσκεται κι εκείνη ανάμεσά μας.
«Η μητέρα μου ήταν μια εντυπωσιακή, πεισματάρα, δυνατή, δυναμική και ατρόμητη γυναίκα. Μα πάνω απ’ όλα ήταν πρότυπο. Ήταν πάντα πολύ ειλικρινής και παρά το νεαρό της ηλικίας μας όταν έγινε η διάγνωση, μοιράστηκε μαζί μας όλη την αλήθεια σχετικά με την κατάσταση της υγείας της. Την ακολουθούσαμε πάντα στα ραντεβού της με τους γιατρούς και όταν εκείνοι επιχειρούσαν να της δώσουν προσδόκιμο ζωής, εκείνη τους έκοβε απότομα λέγοντάς τους πως θα πέθαινε όταν θα ήμαστε αρκετά ώριμες και ανεξάρτητες ώστε να μπορούμε να φροντίσουμε τους εαυτούς μας.
Το να γνωρίζουμε ότι σύντομα θα χάναμε τη μητέρα μας που ήταν και η καλύτερή μας φίλη ήταν κάτι πολύ δύσκολο να το διαχειριστούμε, αλλά η αποφασιστικότητά της να ξεπεράσει τα προβλήματα που αντιμετώπιζε και το πάθος της για ζωή ήταν που μας έκαναν τόσο δυνατές».
Στη συνέχεια μου εξηγεί πώς η ισχυρή φιγούρα της μητέρας της επηρέασε την μετέπειτα πορεία της: «Η μητέρα μου παρά την αγάπη της για τα γράμματα δεν μπόρεσε να σπουδάσει και το όνειρό της για μας ήταν να μορφωθούμε, να είμαστε ανεξάρτητες και να γίνουμε χρήσιμες στην κοινωνία. Κατάφερε να μας αποσπάσει την υπόσχεση ότι θα πηγαίναμε στο πανεπιστήμιο, κάτι το οποίο τελικά κάναμε και οι δύο».
ΤΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
Οι σπουδές στην Ελλάδα ήταν μεγαλύτερη πρόκληση για εκείνη από ό,τι οι σπουδές στο εξωτερικό καθώς χρειαζόταν να κάνει τρεις δουλειές και να σπουδάζει παράλληλα, κάτι που την εμπόδιζε να παρακολουθεί τα μαθήματα σε καθημερινή βάση και να απολαμβάνει τη φοιτητική ζωή. «Μετακομίζοντας στο εξωτερικό ήταν σαν ένα όνειρό μου να έβγαινε αληθινό. Χάρις στη γενναιόδωρη υποτροφία μου για πρώτη φορά μπορούσα να αφοσιωθώ στις σπουδές μου χωρίς να χρειάζεται να εργάζομαι και να ανησυχώ για τα χρήματα. Μελετούσα με τις ώρες στη βιβλιοθήκη, αγόρασα το πρώτο μου λάπτοπ και περνούσα ώρες μπροστά στην οθόνη».
Η δυναμική νεαρή ακαδημαϊκός δεν διστάζει καθόλου να θίξει και τα κακώς κείμενα του εκπαιδευτικού συστήματος της Ελλάδας περιγράφοντας το βίωμά της. «Το εκπαιδευτικό σύστημα της Αγγλίας είναι κατά τη γνώμη μου πολύ ανώτερο από της Ελλάδας. Οι καθηγητές μάς σέβονταν, ήταν προσιτοί και υποστηρικτικοί. Μας δίδαξαν ότι το πτυχίο δεν είναι το τέλος της διαδρομής, αλλά πρέπει κανείς διαρκώς να επιδιώκει να μορφώνεται και να εξελίσσεται.
Όταν τελείωσα το μεταπτυχιακό μου συνειδητοποίησα πόσο διαλυμένο είναι το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας και ότι αν ήθελα να επιτύχω θα έπρεπε να παραμείνω στο εξωτερικό. Είχα αποφασίσει να επισκέπτομαι την Ελλάδα συχνά για να βλέπω την οικογένειά μου αλλά δεν ήθελα να εργαστώ στην Ελλάδα. Ήθελα να ζήσω σε μια χώρα που θα με υποστήριζε στην εξέλιξή μου και θα με αντάμειβε για τις ικανότητες και τις δυνατότητές μου».
ΟΙ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
To 2003 αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Αμέσως συνειδητοποίησε το μέγεθος της ανεργίας που επικρατούσε στον τομέα αυτόν στην Ελλάδα και έτσι αποφάσισε να αλλάξει δρόμο. Ωστόσο, τα οικονομικά της οικογένειας δεν ήταν τόσο ανθηρά ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν σπουδές στο εξωτερικό ενώ παράλληλα το γραφειοκρατικό σύστημα της χώρας δεν της επέτρεπε να κάνει μεταπτυχιακές σπουδές σε διαφορετικό κλάδο. Ένιωθε κολλημένη στο σύστημα και δεν επιθυμούσε να περάσει το υπόλοιπο της ζωής της εργαζόμενη ως δημόσιος υπάλληλος. Η Όλγα δεν το έβαλε κάτω. Επέμεινε και εξέτασε προσεκτικά τις επιλογές της.
«Η ευκαιρία που έψαχνα ήρθε το 2004 όταν, κερδίζοντας την υποτροφία του Ιδρύματος των Αδελφών Μπάκαλα και κάποιες επιχορηγήσεις από το Συμβούλιο Φυσικών Περιβαλλοντικών Ερευνών, μπόρεσα να φύγω για την Αγγλία για μεταπτυχιακές σπουδές πάνω στην Ανθρώπινη Οστεολογία και Παλαιοπαθολογία στο Πανεπιστήμιο Bradford.
Το 2010 έκανα το διδακτορικό μου στο Πανεπιστήμιο York με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Μαρία Κιουρί, με το οποίο επέκτεινα την εκπαίδευσή μου στη λειτουργική ανατομία και την εκβιομηχανιστική.
Αμέσως μετά συνέχισα για τρία χρόνια στο Βασιλικό Κολλέγιο Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Λονδίνου (Royal Veterinary College at the University of London) ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Συμβούλιο Ερευνών Βιοτεχνολογίας και Βιολογικών Επιστημών με αντικείμενο την εκβιομηχανιστική της κίνησης.
Το Μάρτιο του 2013 μετακόμισα στην Αυστραλία όπου ξεκίνησα την ακαδημαϊκή μου καριέρα ως λέκτορας της Ανατομίας στο Τμήμα Βιοϊατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κουίνσλαντ. Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα καθώς δεν είχα οικογένεια στην Αυστραλία και γνώριζα μόνο πολύ λίγους στη χώρα».
Παραιτήθηκε από τη θέση της στο Πανεπιστήμιο Κουίνσλαντ το 2017 και ο Φεβρουάριος της επόμενης χρονιάς τη βρήκε στη Μελβούρνη στο Τμήμα Ανατομίας και Εξελικτικής Βιολογίας της Σχολής Ιατρικής, Νοσηλευτικής και Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Monash.
Η ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΚΑΡΙΕΡΑ
Σήμερα η Όλγα Παναγιωτοπούλου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Ανατομίας και επικεφαλής του Εργαστηρίου Λειτουργικής Ανατομίας και Εκβιομηχανιστικής στο Ινστιτούτο Βιοϊατρικής Ανακάλυψης, της Σχολής Ιατρικής, Νοσηλευτικής και Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Monash.
Το ερευνητικό της έργο εστιάζεται στον σχεδιασμό και τη βελτιστοποίηση εμφυτευμάτων και χειρουργικών μεθόδων για την επούλωση των κακώσεων της κάτω σιαγόνας. Το Εργαστήριό της συνεργάζεται με ερευνητές από τις ΗΠΑ, την Αγγλία, την Ιαπωνία και άλλα πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα της Αυστραλίας.
Μέσα σε μια επταετία, έχει καταφέρει τα επιτεύγματα μιας ολόκληρης ζωής.
Έχει κάνει δημοσιεύσεις σε πολλά επιστημονικά περιοδικά και παρουσιάσεις σε συνέδρια τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, ενώ η δουλειά της έχει προβληθεί από πολλά γνωστά ΜΜΕ σε ολόκληρο τον κόσμο και έχει κερδίσει πολλά βραβεία ή υποψηφιότητες για βραβεία, όπως το βραβείο Αριστείας στη Διδασκαλία και Εκμάθηση από τη Σχολή Βιοϊατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κουίνσλαντ το 2015, ή το Βραβείο Επιτευγμάτων Διδασκαλίας και Εκμάθησης για την Εξαίρετη Συμβολή στην Εκπαίδευση των Φοιτητών από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κουίνσλαντ. Επίσης, από το 2013 συμμετέχει σε εθνικές και διεθνείς επιστημονικές επιτροπές.
ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Ζήτησα από την Όλγα να μου περιγράψει τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που αντιμετώπισε ως τώρα στην ακαδημαϊκή της καριέρα. «Η ακαδημαϊκή καριέρα είναι πολύ απαιτητική αλλά συνάμα προσφέρει ευελιξία, πολύ γενναιόδωρους μισθούς και την ευκαιρία για ταξίδια και πνευματική διέγερση. Εκπαιδεύουμε τις νέες γενιές και τους διδάσκουμε δεξιότητες και αξίες. Το να παρακολουθείς έναν νεαρό φοιτητή να εξελίσσεται σε έναν ανεξάρτητο ερευνητή και να λαμβάνει βραβεία αριστείας είναι η πιο ανταποδοτική εμπειρία. Οπωσδήποτε όμως όταν χρειάζεται να ακολουθήσεις την καριέρα του ακαδημαϊκού στο εξωτερικό απαιτεί θυσίες ειδικά όταν πρέπει να αφήσεις πίσω σου την οικογένειά σου. Η μοναξιά μπορεί να είναι αφόρητη. Αλλά στο τέλος της μέρας είναι θέμα προτεραιοτήτων και ικανότητας προσαρμογής και ευελιξίας».
ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ
Η Όλγα είναι μια νέα γυναίκα σε έναν πολύ απαιτητικό χώρο. Πώς την αντιμετωπίζουν οι συνάδελφοί της αλλά και οι φοιτητές της;
«Έχω εξαιρετικές σχέσεις με τους συναδέλφους και τους φοιτητές μου. Μάλιστα, οι φοιτητές μου πρόσφατα με πρότειναν για το βραβείο Εύρηκα (Eureka prize) στην κατηγορία Εξαιρετικός Μέντορας Νέων Ερευνητών για το 2019 (Outstanding Mentor of Young Researchers). Μπορεί να μην το πήρα, αλλά οι μαρτυρίες των φοιτητών μου που συνόδευαν την πρόταση υποψηφιότητάς μου είναι για μένα το μεγαλύτερο βραβείο. Οι συνάδελφοί μου με σέβονται για την εμπειρία μου στην έρευνα και για την εργατικότητά μου. Σέβονται την αμεροληψία και τον δίκαιο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζω τους φοιτητές και τους συνεργάτες μου. Εκτιμούν επίσης την υποστήριξή μου σε επαγγελματικό αλλά και προσωπικό επίπεδο καθώς και το γεγονός ότι είμαι πάντα πρόθυμη να μοιραστώ την εμπειρογνωμοσύνη και την εμπειρία μου, να συνεισφέρω σε συγγράμματα συναδέλφων και γενικά να κάνω το παραπάνω βήμα που χρειάζεται μόνο και μόνο για να βοηθήσω».
ΟΙ ΣΤΙΓΜΕΣ ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΙΖΟΥΝ
Ζήτησα από την Όλγα να μου περιγράψει κάποιες από τις στιγμές που έχει ξεχωρίσει στην καριέρα της περιμένοντας να μου μιλήσει για τις προσωπικές της διακρίσεις και επιτυχίες. Η απάντηση με διέψευσε και με εξέπληξε ευχάριστα. «Η παραλαβή βραβείων, η ανακάλυψη νέων θεραπειών και τα ευρήματα των ερευνών είναι σίγουρα κολακευτικά και μου ανεβάζουν την αυτοεκτίμηση. Όμως οι πιο πολύτιμες και αξιομνημόνευτες στιγμές για μένα είναι όταν οι φοιτητές μου κερδίζουν βραβεία και διακρίσεις. Το να παρακολουθώ τους φοιτητές μου να εξελίσσονται σε καταπληκτικούς επιστήμονες και πάνω από όλα σε υπέροχους ανθρώπους είναι για μένα το μεγαλύτερο δώρο».
ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ
Τη ρώτησα αν αρκούν μόνο οι γνώσεις για να γίνει κάποιος επιτυχημένος ερευνητής.
«Στην επιστήμη ερευνούμε το άγνωστο. Η εκπαίδευση αποτελεί μεγάλο μέρος της πίτας αλλά δεν είναι το μεγαλύτερο. Κάποιες από τις δεξιότητες που κάνουν έναν επιτυχημένο επιστήμονα είναι η επιμονή, η περιέργεια, η ευελιξία, η αποφασιστικότητα και η υπομονή. Πρέπει να μπορεί να σκέφτεται έξω από το κουτί, να μην φοβάται να δοκιμάσει νέα πράγματα, να αποδέχεται τα λάθη του και να μαθαίνει από αυτά».
ΠΕΡΙ ΥΣΤΕΡΟΦΗΜΙΑΣ
Η Όλγα θέλει να είναι γνωστή και κάποια μέρα να τη θυμούνται ως σπουδαία μέντορα και εκπαιδευτικό, η οποία δίνει ευκαιρίες και προωθεί την κριτική σκέψη και την ανεξαρτησία των φοιτητών της. Όπως κάθε επιστήμονας επιθυμεί βεβαίως να αφήσει πίσω της και ένα πολύ σημαντικό έργο. «Το εργαστήριό μου εργάζεται επί του παρόντος σε ένα σημαντικό έργο σχετικά με τη σταθεροποίηση του κατάγματος των σιαγόνων. Ελπίζω ότι σύντομα θα έχουμε κάποια καλά αποτελέσματα και θα βάλουμε τις συσκευές μας σε κλινικές δοκιμές. Ο στόχος μου είναι να δημιουργήσω χειρουργικές τεχνικές και ιατρικές συσκευές προσιτές για όλους».
ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΑΥΡΙΟ
Παντρεύτηκε πρόσφατα στην Ελλάδα και δηλώνει έτοιμη να γίνει μητέρα. Η πολιτική του Monash για την υποστήριξη των εργαζόμενων γονέων της δίνει τη σιγουριά που χρειάζεται ότι η απόκτηση ενός παιδιού δεν θα πάει πίσω την καριέρα της.
Επαγγελματικά, επιδιώκει να κατορθώσει τελικά να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση που απαιτείται για να υποστηρίξει τη δουλειά της στις τεχνικές σταθεροποίησης της γνάθου.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Στην αρχή της συνέντευξης ζήτησα από την Όλγα Παναγιωτοπούλου να περιγράψει τον εαυτό της με τρεις λέξεις κι εκείνη απάντησε: «Ανεξάρτητη, δυνατή, ευρηματική» και κάθε ένας από αυτούς τους χαρακτηρισμούς επιβεβαιώθηκε πλήρως μέσα από την κουβέντα που είχα μαζί της. Κλείνοντας, θα ήθελα να προσθέσω τρεις ακόμα λέξεις συνοψίζοντας την αύρα αυτής της ταλαντούχας επιστήμονα, έτσι όπως την αντιλήφθηκα και την αισθάνθηκα εγώ: «Ζεστή, φιλική, ανθρώπινη»…