ΕΝΑ από τα θέματα που δίχασαν την Εθνοσυνέλευση του 1843-1844 ήταν η διάκριση μεταξύ αυτοχθόνων και ετεροχθόνων. Ετερόχθονες ήσαν οι Έλληνες πολίτες που είχαν γεννηθεί εκτός των περιορισμένων ορίων του τότε ελληνικού κράτους και είχαν εγκατασταθεί σε αυτό μετά την ανεξαρτησία. Όντας κατά τεκμήριο πιο μορφωμένοι από τους ντόπιους, κατέλαβαν πολλά δημόσια λειτουργήματα. Τους υποστήριξαν προς αυτό και οι Βαυαροί που έβλεπαν με καχυποψία τους οπλαρχηγούς και κοτζαμπάσηδες και τα παραδοσιακά δίκτυα εξουσίας στον ελλαδικό χώρο.

Κατά τις συζητήσεις στην Εθνοσυνέλευση, όλοι οι αυτόχθονες αντιμετωπίσθηκαν ως αγωνιστές κατά τον πόλεμο της ανεξαρτησίας. Αντιθέτως, οι ετερόχθονες θεωρήθηκαν σφετεριστές των δημοσίων θέσεων που παραγκώνισαν τους (αυτόχθονες) αγωνιστές. Οι οπαδοί των αυτοχθόνων δεν έκρυβαν τα λόγια τους: «Δεν θέλομεν ανθρώπους διά τα υπουργήματα. Αυτά ανήκουν εις ημάς, είναι λάφυρα πολέμου» (Πλαπούτας). «Τα υπουργήματα να μείνουν κάμποσο καιρό και για εμάς, όπου φορέσαμε το σαμάρι» (Μακρυγιάννης). Η διαμάχη για τους ετερόχθονες πέρασε και στη γλώσσα. Τους αποκάλεσαν νεήλυδες, ξενομερίτες, τουρκομερίτες, φραγκολεβαντίνους και ξένους. Τελικώς με το Β΄ Ψήφισμα της Εθνοσυνελεύσεως θεσμοθετήθηκε η διάκριση των Ελλήνων πολιτών σε αυτόχθονες και ετερόχθονες. Οι δεύτεροι εκδιώχθηκαν από τις δημόσιες υπηρεσίες. Η μανία κατά των ετεροχθόνων είχε ως αποτέλεσμα να συμπεριληφθεί πρόσκαιρα σε αυτούς και ο Εμμανουήλ Ξάνθος, εκ των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας. Είχε γεννηθεί στην Πάτμο…

Πέρασαν 175 χρόνια από αυτή τη μελανή σελίδα της ελληνικής ιστορίας. Ξαφνικά, το 2019 με σχέδιο νόμου που κατέθεσε η αντιπολίτευση ζητάει να αναβιώσει ο διχασμός αυτοχθόνων με ετερόχθονες. Προτείνεται να ψηφίζουν μεν οι Έλληνες του εξωτερικού, αλλά η ψήφος τους να μετράει μόνον για την εκλογή τριών έως δώδεκα βουλευτών Επικρατείας. Αντιθέτως, η ψήφος τους δεν θα προσμετράται στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα. Τα επιχειρήματα που αναφέρονται στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου είναι τρία:

Αρχικώς ο Έλληνας πολίτης συγχέεται σκόπιμα με όσους έλκουν την απώτερη καταγωγή τους από την Ελλάδα. Μας λένε ότι «το εκτός ελληνικής επικράτειας εκλογικό σώμα είναι ιδιαίτερα ευρύ» και για αυτό ευθύνεται –ποιος άλλος;– ο Κώδικας Ελληνικής Ιθαγενείας! Αφενός δίνει αυτοδίκαια την ελληνική ιθαγένεια σε τέκνο Έλληνα ή Ελληνίδας. Αφετέρου προβλέπει ευνοϊκότερες προϋποθέσεις αποκτήσεως της ελληνικής ιθαγένειας στους ομογενείς αλλοδαπούς έναντι των αλλογενών αλλοδαπών. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν ξέρει πόσο είναι το εκλογικό σώμα του εξωτερικού. Θα ψηφίσουν μόνον όσοι είναι εγγεγραμμένοι στα δημοτολόγια της χώρας και όχι αορίστως όσοι έχουν ελληνική καταγωγή. Πίσω από αυτό το επιχείρημα βρίσκεται η ομολογημένη επιθυμία της διεθνιστικής πτέρυγας του ΣΥΡΙΖΑ να αποεθνοποιήσει την ελληνική ταυτότητα συνδέοντάς την πρωτίστως με τον τόπο κατοικίας (jus soli) και δευτερευόντως με την ελληνική εθνική καταγωγή (jus sanguini). Εάν παρέμεναν στην εξουσία, θα ζητούσαν αλλαγή του Κώδικα Ιθαγενείας με την επίκληση της ψήφου των Ελλήνων στο εξωτερικό.

Ως δεύτερη δικαιολογία προβάλλεται ότι «οι πολίτες που διαβιούν εκτός των συνόρων της χωράς, ακόμη και αν, χάρη στις νέες τεχνολογίες, ενημερώνονται για τις εξελίξεις στη χώρα καταγωγής τους, δεν υφίστανται οι ίδιοι άμεσα στην καθημερινότητά τους τις οποίες πολιτικές αποφάσεις». Το γεγονός ότι αυτές ακριβώς οι πολιτικές αποφάσεις του πρόσφατου παρελθόντος ώθησαν περισσότερο από μισό εκατομμύριο Έλληνες να ξενιτευτούν μετά το 2010 προφανώς είναι ήσσονος σημασίας.

Το τρίτο επιχείρημα είναι ότι «τα κόμματα –ιδίως τα μικρότερα– …[δεν] μπορούν να έρθουν σε επαφή με τους εν λόγω εκλογείς και να τους ενημερώσουν για το προεκλογικό τους πρόγραμμα». Αυτά λέγονται στην εποχή του θριάμβου της ταχύτητας διαδόσεως των πληροφοριών μέσω Διαδικτύου. Προφανώς, πρέπει οι εκλογείς να δουν την κουρελαρία με τις αφίσες για να μάθουν το προεκλογικό πρόγραμμα των μικρών κομμάτων.

Είναι ενδιαφέρον ότι η διάκριση ως προς τον συνυπολογισμό της ψήφου των αποδήμων Ελλήνων αφορά μόνον τις εθνικές εκλογές. Στα δημοψηφίσματα και στις ευρωεκλογές η ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού θα προσμετράται κανονικά (άρθρα 20 και 21 του νομοσχεδίου). Η οφθαλμοφανής ασυνέπεια των διατάξεων του νομοσχεδίου δεν προβληματίζει τους συντάκτες του. Συνεχίζεται ακάθεκτη η αντίληψη της τελευταία τετραετίας: θεσμοί δεν υπάρχουν. Είναι απλά εργαλεία για την κατάκτηση της εξουσίας. Οι Ελληνες του εξωτερικού αναδεικνύονται στους σύγχρονους ετερόχθονες.

* Ο κ. Άγγελος Συρίγος είναι βουλευτής Ν.Δ. στην Α΄ Αθηνών και αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.