Την περασμένη Τετάρτη, 30 Οκτωβρίου 2019, πάνω από 45 χιλιάδες μαθητές της Τρίτης Λυκείου (ήτοι με το παλαιό ΄Εκτης Γυμνασίου) στη Βικτώρια, διαγωνίστηκαν στο μάθημα της Αγγλικής Γλώσσας για την απόκτηση του VCE ( Victorian Certificate of Education) ήτοι του Απολυτηρίου Λυκείου ή Γυμνασίου.

Από τους παραπάνω μαθητές, οι 4.068 διαγωνίστηκαν στο ίδιο μάθημα –ελαφρώς «ευκολότερο!»- που λέγεται English as an Additional Language. Το διαγώνισμα αυτό είναι για μαθητές που βρίσκονται στην Αυστραλία μόνο για μερικά χρόνια και υποθέτω ότι εδώ ανήκουν και αρκετά Ελληνόπουλα.

Από αυτό το διαγώνισμα διαλέγω να σχολιάσω ένα από τα κείμενα που διδάχτηκαν – με ελληνικό άρωμα – και αυτό είναι η τραγωδία του Ευριπίδη Οι Τρωάδες. Η Στήλη δεν έχει απεριόριστο χώρο να σχολιάσει όλο το διαγώνισμα το οποίο διήρκεσε τρεις ώρες και ένα τέταρτο. Αλλά και το θέμα τούτο θα σχολιαστεί περιληπτικά δίνοντας μόνο μία εικόνα και της ελληνικής λογοτεχνίας που διδάσκεται στο VCE της Βικτώριας.

ΟΙ ΤΡΩΑΔΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ

Οι Τρωάδες ή Τρωαδίτισσες είναι μία τραγωδία που έγραψε ο Ευριπίδης το 415 π.Χ. κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Γενικά θεωρείται σχολιασμός για την κατάληψη της Μήλου και την εν συνεχεία σφαγή και υποταγή του πληθυσμού της από τους…δημοκρατικούς, αλλά και ιμπεριαλιστές Αθηναίους. (Διαβάστε λίγο Θουκυδίδη: Πέμπτο βιβλίο, παράγραφος 101 και μετά). Τον ίδιο χρόνο επίσης γίνεται η σκανδαλώδης βεβήλωση των Ερμών και η δεύτερη εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία, γεγονότα που επίσης μπορεί να επηρέασαν το συγγραφέα.

Οι Τρωάδες ήταν η τρίτη τραγωδία μιας Τριλογίας, που αναφέρεται στον Τρωικό Πόλεμο. Η πρώτη τραγωδία ήταν ο Αλέξανδρος και η δεύτερη ο Παλαμήδης, οι οποίες δυστυχώς δεν έχουν σωθεί.

ΥΠΟΘΕΣΗ

Οι τέσσερις Τρωάδες γυναίκες του έργου είναι οι ίδιες που εμφανίζονται στην τελευταία ραψωδία της Ιλιάδας, θρηνώντας πάνω από το πτώμα του Έκτορα.

Το έργο αυτό του Ευριπίδη παρακολουθεί την τύχη των γυναικών της Τροίας, αφού η πόλη τους είχε λεηλατηθεί, οι άντρες τους είχαν σκοτωθεί και οι οικογένειές τους που απέμειναν πρόκειται να παρθούν ως σκλάβες.

Η τραγωδία ξεκινά με τους θεούς Αθηνά και Ποσειδώνα να αναζητούν τρόπους για να τιμωρήσουν τον Ελληνικό στρατό, για την απαγωγή της Κασσάνδρας, μεγαλύτερης κόρης του Βασιλιά Πρίαμου και της Βασίλισσας Εκάβης.

Όσα ακολουθούν δείχνουν πόσο οι Τρωαδίτισσες έχουν υποφέρει. Ο Ελληνας Ταλθύβιος φτάνει για να πει στην εκθρονισμένη βασίλισσα Εκάβη τι περιμένει αυτή και τα παιδιά της. Την Εκάβη θα την πάρει ο Οδυσσέας και η κόρη της Κασσάνδρα προορίζεται να γίνει παλλακίδα του νικητή Αγαμέμνονα. Προβλέπει ότι όταν θα φτάσουν στο Άργος η πικραμένη γυναίκα του νέου κυρίου της, η Κλυταιμνήστρα, θα σκοτώσει τόσο την ίδια όσο και αυτόν. Φτάνει η χήρα πριγκίπισσα Ανδρομάχη και η Εκάβη μαθαίνει από αυτήν ότι η νεότερη κόρη της Πολυξένη έχει σκοτωθεί ως θυσία στον τάφο του Αχιλλέα. Στην Ανδρομάχη έλαχε να γίνει παλλακίδα του γιου του Αχιλλέα Νεοπτόλεμου και φοβερότερα νέα πρόκειται να φτάσουν για τη βασιλική οικογένεια.

Ο Ταλθύβιος διστακτικά την πληροφορεί ότι το βρέφος της, ο Αστυάνακτας, έχει καταδικασθεί σε θάνατο. Η Ελένη, αν και όχι γυναίκα της Τροίας, αναμένεται να υποφέρει εξίσου. Ο Μενέλαος φθάνει για να την πάρει μαζί του στην Ελλάδα, όπου την περιμένει καταδίκη σε θάνατο. Η Ελένη εκλιπαρεί το σύζυγό της να της χαρίσει τη ζωή και αυτός φαίνεται αποφασισμένος να τη σκοτώσει, αλλά ο χορός γνωρίζει ότι θα την αφήσει να ζήσει και θα την πάρει μαζί του. ΄Οχι μόνο αποκαλύπτεται στο τέλος του έργου ότι ζει, αλλά στην Οδύσσεια ο Τηλέμαχος θα μάθει πως η μυθική ομορφιά της Ελένης τής χάρισε τη συγχώρεση.

Στο τέλος ο Ταλθύβιος επιστρέφει φέρνοντας μαζί του το πτώμα του μικρού Αστυάνακτα πάνω στην ασπίδα του ΄Εκτορα. Επιθυμία της Ανδρομάχης ήταν να θάψει η ίδια το παιδί της, εκτελώντας τις πατροπαράδοτες τελετουργίες σύμφωνα με τα έθιμα της Τροίας, αλλά το πλοίο της είχε ήδη αναχωρήσει. Ο Ταλθύβιος δίνει το άψυχο σώμα στην Εκάβη, που προετοιμάζει το σώμα του εγγονού της για την ταφή, πριν τελικά αναχωρήσουν με τον Οδυσσέα.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Περίπλοκη η υπόθεση της τραγωδίας, αλλά με πολλά μηνύματα για όλους τους θεατές που την παρακολουθούν. Εξάλλου η σημερινή σημασία της λέξης μας «τραγωδία» από εδώ ακριβώς εξελίχτηκε.

Ας θυμηθούμε εδώ και τον ορισμό της τραγωδίας από τον Αριστοτέλη: «Ἐστὶν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας, δι’ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν»

Δηλαδή: “Είναι λοιπόν η τραγωδία μίμηση (δηλ. αναπαράσταση επί σκηνής) πράξης σημαντικής και ολοκληρωμένης, η οποία έχει κάποια διάρκεια, με λόγο ποιητικό “γλυκό” και “διανθισμένο”, τα μέρη της οποίας διαφέρουν στη μορφή τους, που παριστάνεται ενεργά και δεν απαγγέλλεται, η οποία προκαλώντας τη συμπάθεια και το φόβο του θεατή, τον εξαγνίζει (τον καθαρίζει και τον λυτρώνει) από παρόμοια ψυχικά συναισθήματα”.

Να παρατηρήσουμε επίσης πως ο Αριστοτέλης θεωρούσε την τραγωδία ως το ύψιστο είδος καλλιτεχνίας. Πρόκειται για την μεταφορά στην σκηνή μιας ανθρώπινης πράξεως.

ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ

Section B: Analytical interpretation of a text: ” The Women of Troy” by Euripides.

I. ‘Euripides’s play warns of the dangers of displeasing the gods.’ Discuss. (Το έργο του Ευριπίδη προειδοποιεί για τους κινδύνους όταν προσφέρεται δυσαρέσκεια στους θεούς. Συζητήστε το.) OR/ Ή

II. ‘Although the women of Troy are defeated, they keep their dignity.’ Do you agree? (Αν και οι Τρωαδίτισσες είναι ηττημένες, διατηρούν την αξιοπρέπειά τους. Συμφωνείτε;).

ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΣΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ!…