«ΟΤΑΝ ένας ποιητής κυνηγάει έναν ηθικό σκοπό, περιορίζει την ποιητική του δύναμη» είναι τα λόγια του Μπωντλαίρ (Γάλλος ποιητής, 1821-1867) που μ’ έναν τρόπο σκιαγραφούν την πολύμοχθη πορεία μίας γυναίκας ποιήτριας, με Κουρδική καταγωγή, η οποία έμελε με το έργο της να συγκινήσει δύο γενιές σημαντικών Ελλήνων ποιητών, καλλιτεχνών και αναγνωστών. Θα μπορούσαμε να πούμε πως κυρίως στην ποίηση, για έναν ελεύθερο άνθρωπο, η γλώσσα δεν εγκλωβίζεται μέσα σ’ έναν ηθικό σκοπό. Αντίθετα, γίνεται εύφορο έδαφος επάνω στο οποίο καταλύονται όλες οι πιθανές μορφές στερεοτυπικών αποκλεισμών. Τι μας διδάσκει λοιπόν το ποιητικό έργο της Χίβα Παναχί;
Τι άλλο θα μπορούσε να μας διδάξει από το ότι ένας αυθεντικός δημιουργός δεν διστάζει ν’ αλλάξει θεμελιωδώς τις δομές του. Ακόμη κι όταν το παραπάνω αφορά στη χρήση της μητρικής της γλώσσας, αντικαθιστώντας την Κουρδική με την Ελληνική. Η πρώτη γραφή των ποιημάτων της Χίβα παραμένει η Ελληνική εδώ και περίπου δύο δεκαετίες. Γεννημένη το 1980 στην πόλη Σανάντα, πρωτεύουσα της επαρχίας του Κουρδιστάν στο Ιράν, η Χίβα δημοσίευσε το πρώτο της ποίημα στο Κουρδικό περιοδικό Serwa στην ηλικία των δεκατριών.
Στην ηλικία των δεκαέξι διοργάνωσε μία διαμαρτυρία μνήμης για έναν νεκρό συμμαθητή της (ο οποίος δολοφονήθηκε για πολιτικούς λόγους), η ίδια βρέθηκε πολύ σύντομα φυλακισμένη και υπό την εποπτεία ενός ιδιότυπου απολυταρχισμού. Οι αλλεπάλληλες διώξεις που ακολουθήσανε εξανάγκασαν την ποιήτρια να τελεί υπό διωγμό από την γενέτειρα της έως σήμερα. Αυτοεξόριστη στην ηλικία των δεκαοκτώ ετών θα βρεθεί στα εδάφη όπου ζούνε οι ομοεθνείς της στην περιοχή του Βόρειου Ιράκ, αλλά και στην Τουρκία. Για να ταξιδέψει ενάμιση χρόνο αργότερα στο Παρίσι και μετέπειτα στην Αθήνα όπου εγκαταστάθηκε για τις πανεπιστημιακές της σπουδές.
Το έτος 2000 εισάγεται στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου παρακολουθεί εντατικώς προγράμματα εκμάθησης Ελληνικής γλώσσας, Ιστορίας και Φιλοσοφίας. Ενώ στη συνέχεια εισάγεται στο Πάντειο Πανεπιστήμιο με κατεύθυνση τις κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες. Η διδακτορική της διατριβή ερευνά κοινωνικές δομές και διαφορές ανάμεσα σε δύο έργα που πλάσανε μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο την ανθρώπινη σκέψη. Ο Προμηθεύς Δεσμώτης του Αισχύλου και ο Kaveh Ahangar του Firdausi βρεθήκανε υπό το μικροσκόπιο της Χίβα για ορισμένα χρόνια, με το πόνημα της να κατεργάζεται κοινωνικές πτυχές και παραμέτρους μέσα από λεπτομέρειες των δικών της οπτικών και σκέψεων.
Με υψηλό συναίσθημα ευθύνης και σεβασμού εργάστηκε για περισσότερα από δώδεκα χρόνια δίπλα σε μία σημαίνουσα προσωπικότητα που διέπρεψε στα γράμματα, προσέφερε στη σκέψη και κατείχε μία λαμπρή θέση στην πολιτική σκηνή ως κορυφαίος σύμβουλος σε θέματα που αφορούσαν τη Μέση Ανατολή. Ο λόγος για τον Κωνσταντινοπολίτικης καταγωγής ακαδημαϊκό Νεοκλή Σαρρή (1940-2011). Έναν άνθρωπο σπανίου ήθους και μοναδικού πνεύματος, μνημονεύει η Χίβα για τον ακαδημαϊκό της μέντορα. Έτσι η ίδια καλλιέργησε ορισμένες δυνατές φιλίες αμοιβαίας εκτίμησης σ’ έναν κύκλο ακαδημαϊκών αλλά και προσχώρησε στην Αθηναϊκή Σχολή Ελλήνων Σουρρεαλιστών ανάμεσα σε ηχηρά ονόματα της πανεπιστημιακής κοινότητας αλλά και κορυφαίους ποιητές όπως ο Νάνος Βαλαωρίτης (1921-2019).
Ωστόσο το έργο της Παναχί δεν συνοψίζεται μόνο μέσα από την ακαδημαϊκή έρευνα και τις ποιητικές της συλλογές. Μέλημα της η «μετάγγιση» της Ελληνικής σκέψης στον Κουρδικό λαό μέσω ενός μεταφραστικού έργου που η ίδια επιμελείται. Τα Πολιτικά του Αριστοτέλη βρίσκονται ανάμεσα στις πρώτες της μεταφράσεις από την Ελληνική στη Μοντέρνα Κουρδική, για ν’ ακολουθήσει το έργο Προμηθεύς Δεσμώτης του Αισχύλου, ενώ έπεται συνέχεια.
Το 2011 έλαβε ένα βραβείο για την προσφορά της στην ποίηση στο Διεθνές Φεστιβάλ Αφήγησης και Τεχνών του Λόγου που διεξήχθη στην Ελλάδα, ενώ προσεκλήθη να συμμετάσχει σε αρκετά φόρουμ αλλά και φεστιβάλ λογοτεχνίας κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην Αθήνα. Η ίδια είναι μέλος του PEN International & Exiled Writers της Βρετανίας από το 2005, ενώ διαμένει στη Νέα Υόρκη των Ηνωμένων Πολιτειών από το 2017.
Είναι λίγο νωρίς ν’ αναφερθούμε στο τι η ίδια κόμισε για την τέχνη της, καθώς η προσωπική της πορεία δείχνει να έχει μακρύ δρόμο. Μπορούμε ωστόσο με βεβαιότητα ν’ αναφέρουμε πως η προσφορά της στην Ελληνική γλώσσα και σκέψη έχει περάσει τα σύνορα της πατρίδας μας πολλές φορές. Με την ίδια να γνωρίζει έξι γλώσσες, συγκαταλεγόμενης και της μητρικής της, αποδεικνύεται ένας φορέας που τιμά με τον αρτιότερο τρόπο τον πολιτισμό μας. Πόση βαρύτητα μπορεί να έχει η παρουσία της στα Ελληνικά γράμματα, στις κοινωνικές επιστήμες και την έρευνα; Όταν αναγνωρίζεται η πολιτισμική μας προσφορά μέσα από φιλέλληνες και έργα όπως αυτά της ποιήτριας Χίβα Πανάχι, επιβεβαιώνεται η αξία μας ως λαός. Αντιλαμβανόμαστε κι εμείς πως, παρά τα όποια λάθη μας, ο Ελληνισμός συνεχίζει να αφορά πανανθρώπινα. Την ευχαριστούμε.