Κρυφές ιστορίες της ελληνικής δισκογραφίας

Την περίοδο της δωδεκάχρονης σιωπής του, ο Στέλιος Καζαντζίδης μπήκε μία και μοναδική φορά στο στούντιο για να παίξει γκραν κάσα σε ένα τραγούδι του Χρήστου Λεοντή, στον δίσκο «Συναυλίες ’81». Στη φωτογραφία είναι στο στούντιο με τη Μαρινέλλα.

Η δισκογραφία δεν έχει μόνο τις καλές της στιγμές, αλλά και πολλές άγνωστες ιστορίες, που συνήθως ένας ερευνητής εντοπίζει. Όπως ο Θανάσης Γιώγλου, συλλέκτης δίσκων, μουσικός, αρθρογράφος, ο οποίος στο πρώτο του βιβλίο, με τίτλο «Το πάθος και το λάθος», που κυκλοφορεί από τον πάντα δημιουργικό «Μετρονόμο», φωτίζει κρυφές ιστορίες της ελληνικής δισκογραφίας. Άγνωστες πρώτες ηχογραφήσεις, εκδόσεις, λάθη στα εξώφυλλα ή στις ετικέτες, κομμένες εγγραφές, δεύτερες παράλληλες εκτελέσεις, συμμετοχές τραγουδιστών σε δίσκους στους οποίους δεν αναφέρεται το όνομά τους, ηχογραφήσεις που μπήκαν κομμένες σε μεγάλους δίσκους.

Ο Θανάσης Γιώγλου έμαθε από μικρός να είναι καλός ακροατής, έπειτα συλλέκτης δίσκων και οπτικοακουστικών ντοκουμέντων, ακολούθησε αρθρογραφία σε περιοδικά και η εκπομπή του «Εγώ δεν έχω βγάλει το… ωδείο» στο Εθελοντικό Ραδιόφωνο του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Με το βιβλίο του φέρνει στο φως περιστατικά που δεν γνωρίζουμε. Όπως η μοναδική φορά που ο Καζαντζίδης μπήκε στο στούντιο την περίοδο της δωδεκάχρονης σιωπής του για να συμμετάσχει σε επίσημη ηχογράφηση. Ήταν αρχές της δεκαετίας του ’80 όταν ο Λεοντής με τον Θάνο Μικρούτσικο μπήκαν στο στούντιο για να ηχογραφήσουν έναν δίσκο με τίτλο «Συναυλίες ’81», τον οποίο κυκλοφόρησε η CBS. Ερμηνευτές ήταν οι Μαρία Δημητριάδη, Σάκης Μπουλάς, Γιώργος Μεράντζας, Γιάννης Θωμόπουλος. «Ο δίσκος κλείνει με τον ίδιο τον Χρήστο Λεοντή να τραγουδά ένα απόσπασμα από τον «Οδηγητή», σε μουσική δική του και ποίηση του Κώστα Βάρναλη. Ένα ποίημα που αποτελεί μέρος του έργου του Βάρναλη «Το φως που καίει»». Η ηχογράφηση του τραγουδιού έγινε στο στούντιo Action με μουσικούς όπως ο Κώστας Γανωσέλης, ο Νίκος Τουλιάτος κ.ά., για την ΚΝΕ, και συμπεριλήφθηκε στον δίσκο. Εκείνη την ημέρα περνούσε από το στούντιο ο Καζαντζίδης. Του άρεσε ό,τι άκουσε και ζήτησε από τον συνθέτη να παίξει κι αυτός. Ο Χρ. Λεοντής του πρότεινε να παίξει γκραν κάσα (μεγάλο τύμπανο με δυνατό μπάσο ήχο). Και πράγματι έπαιξε. «Το όνομά του, βέβαια, δεν αναγράφεται πουθενά στον δίσκο».

Ο Θανάσης Γιώγλου αναφέρει κι άλλες ενδιαφέρουσες ιστορίες. Όπως αυτή για το τραγούδι «Βουνό με βουνό», που ηχογράφησε ο Στελλάκης Περπινιάδης. Ήταν μία από τις μεταπολεμικές επιτυχίες του Χιώτη, σε στίχους του Δημήτρη Σέμση (Σαλονικιός), που γνώρισε πολλές επανεκτελέσεις από το 1946 έως την τελευταία του Μυστακίδη το 2006, αλλά να τι επισήμανε ο ερευνητής: «Αν και έχω ακούσει πολλές φορές την πρώτη εκτέλεση, δεν είχα παρατηρήσει πως στο πρώτο ρεφρέν ο Στελλάκης Περπινιάδης λέει «το βουνό με το βουνό μόνο δε σμίγει», ενώ ο Μανώλης Χιώτης, που σιγοντάρει, λέει «το βουνό με το βουνό ποτέ δε σμίγει». Το λάθος, όμως, δεν διορθώθηκε και το τραγούδι πέρασε έτσι στην Ιστορία». Το επισήμανε ακούγοντας τον Μυστακίδη στα λάιβ του να δίνει την εξήγηση: «Το πρώτο δηλώνει αισιοδοξία, ενώ το δεύτερο ακριβώς το αντίθετο».

Η Χάρις Αλεξίου, στην πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού «Όταν πίνει μια γυναίκα», ακούγεται με τη φωνή της Καίτης Πετράκη. Το λάθος ήταν του ηχολήπτη, που μπέρδεψε τις κόπιες, αναφέρεται στο βιβλίο.

Ας δούμε, όμως, τι συνέβη όταν ο Μίκης Θεοδωράκης διηύθυνε τον Στέλιο Καζαντζίδη σαν… Χατζιδάκις. Πρόκειται για τυπογραφικό λάθος στο 45άρι του «Μετανάστη» του Μίκη Θεοδωράκη, σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου, από τον κύκλο «Πολιτεία Α΄», που ηχογραφήθηκε τον Μάρτιο του 1961 στην Κολούμπια.

Τον Καζαντζίδη και τη Μαρινέλλα συνόδευε στο μπουζούκι ο Μανώλης Χιώτης. Σε εκείνη την πρώτη έκδοση που έχει στη συλλογή του ο συγγραφέας, αναγράφεται ως διευθυντής ορχήστρας ο Μάνος Χατζιδάκις. «Στη συνέχεια, βέβαια, το λάθος αποκαταστάθηκε και μπήκε το σωστό όνομα, που δεν ήταν άλλο από του Μίκη Θεοδωράκη». Ο Θ. Γιώγλου, όμως, το συνδυάζει με ένα λάθος που διαπιστώθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Εκεί, το 2015, σε ένα άρθρο με τα πολυτιμότερα βινύλια, στο Νο 12 υπήρχε ένα 7ιντσο σινγκλ που εκτυπώθηκε μόνο σε 250 αντίτυπα από τους Βeatles και η αξία του έφτανε τις 3.000 λίρες. Ένα λάθος εκτύπωσης του ονόματος του Paul McCartney, ως «McArtney», ανέβασε την τιμή του δίσκου. Να πώς γίνεται ένα προϊόν συλλεκτικό.

Σκεφτείτε, ακόμη, τι ένιωσε η Χάρις Αλεξίου στην πρώτη της ηχογράφηση. Το ζεϊμπέκικο «Όταν πίνει μια γυναίκα» του Βασίλη Βασιλειάδη, σε στίχους του Πυθαγόρα, που κυκλοφόρησε σε 45άρι, είχε μεν το δικό της όνομα, αλλά στον δίσκο ακουγόταν η Καίτη Πετράκη, η οποία είχε επίσης ηχογραφήσει το τραγούδι. Όμως, ο ηχολήπτης μπέρδεψε τις ταινίες. «Το «Όταν πίνει μια γυναίκα» ξαναηχογραφήθηκε με πιο πλούσια ενορχήστρωση και πιο ολοκληρωμένη ερμηνεία στον δίσκο της Αλεξίου «Δώδεκα λαϊκά τραγούδια» το 1975. Η πρώτη εκτέλεση του 1970 παρέμεινε ανέκδοτη σε LP ή CD».

Υπάρχουν και οι κομμένες ηχογραφήσεις. Μια κατηγορία τραγουδιών που, στη μεταγραφή τους από τους δίσκους γραμμοφώνου και τα 45άρια στους μεγάλους δίσκους και στα CD, μεταφέρθηκαν χωρίς την εισαγωγή, το φινάλε, σε άλλες περιπτώσεις το ταξίδι. Στο τραγούδι «Η κοινωνία με κατακρίνει» των Βασίλη Καραπατάκη και Χρήστου Κολοκοτρώνη, που ηχογραφήθηκε σε δίσκο 78 στροφών το 1955 με τον Καζαντζίδη, χρόνια αργότερα σε κάποιες συλλογές έλειπε η πρώτη νότα της εισαγωγής.

Κομμένα είχε και ο Μπιθικώτσης. «Στον «Καημό», σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου, που ηχογραφήθηκε το 1962 και κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών καθώς και στον μεγάλο δίσκο με τα τραγούδια της επιθεώρησης «Όμορφη πόλη», έχει αφαιρεθεί η χορωδία που τραγουδά το ρεφρέν μετά την εισαγωγή». Αργότερα, ο «Καημός» συμπεριλήφθηκε ολόκληρος σε πολλές συλλογές του Θεοδωράκη και του Μπιθικώτση.

*Πηγή: «Καθημερινή».