Ευθύς εξαρχής ας κάνουμε την εξής βασική ερώτηση: Είναι οι δύο παραπάνω λέξεις μας ταυτόσημες; (Δηλαδή έχουν την ίδια σημασία;). Εάν ναι, τότε γιατί χρειαζόμαστε δύο λέξεις για το ίδιο πράγμα; Αμέσως μόνοι μας στον εαυτό μας λέμε πως άλλο Βίος και άλλο Ζωή.
Θα ήθελα σήμερα μαζί να επισκεφθούμε τα λημέρια των δύο αυτών λέξεων. Θα τους κάνουμε δηλαδή μία επίσκεψη. Και τι σημαίνει επίσκεψη; Επί= επάνω και Σκέπτομαι=κάνω σκέψεις για κάτι, επεξεργάζομαι προσεκτικά στο μυαλό μου μερικά πράγματα για να καταλήξω σε κάποιο αποτέλεσμα, σε ένα συμπέρασμα, ώστε να πάρω μία απόφαση. (Το πιο δύσκολο πράγμα στον άνθρωπο είναι να σκέφτεται και να παίρνει αποφάσεις!) Είδατε πως οι σκέψεις είναι αυτές που μας ωθούν να κάνουμε κάτι. Άρα το πρώτο συμπέρασμα είναι πως οι λέξεις μας γίνονται οδηγητές, μας ανοίγουν το δρόμο και ο σκοπός τους είναι να μας αφυπνίσουν= (να μας ξυπνήσουν από τον ύπνο).
Η ΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
Η ελληνική γλώσσα διαθέτει ανεξάντλητο πλούτο λέξεων, που με ακρίβεια είναι ικανές να περιγράψουν το εύρος εννοιών με μεγάλο βάθος και ιδεών με απροσμέτρητο ύψος που δεν το έχουν άλλες γλώσσες. Οι ποικίλες εννοιολογικές αποχρώσεις των λέξεων, σκοπό έχουν να οδηγήσουν και να φτάσει κανείς στη επίγνωση πως όλα λειτουργούν αρμονικά κι ότι όλα έχουν μία λογική , άμεση και αιτιώδη σχέση. Η κακή χρήση της γλώσσας διαστρεβλώνει την αλήθεια.
Έτσι ερχόμαστε στο Βίο και τη Ζωή. Σήμερα λέμε πως βίος είναι μία λόγια λέξη μας και έχουν παραμείνει για μας μερικές παγιωμένες εκφράσεις από την αρχαία μας γλώσσα όπως: έγγαμος βίος, έντιμος βίος, ηθικός βίος και ευχόμαστε στους νεόνυμφους: βίον ανθόσπαρτον. Σήμερα ο βίος του ανθρώπου ταυτίζεται με τη ζωή και αυτή δηλώνει τον τρόπο της και το βιός που είναι η περιουσία. Ο Χριστιανισμός εξύψωσε τη χρήση της λέξης ζωή. Έφερε την αιώνια ζωή και έβαλε το Χριστό να λέει:
«Εγώ είμαι η ζωή, Εγώ είμαι η ανάσταση και η ζωή, και Εγώ είμαι η αλήθεια και η ζωή». Περιορίστηκε έτσι η εμβέλεια της λέξης βίος και υποβιβάστηκε η σημασία του. Ο βίος πια δηλώνει τη βιολογική νεότητα που παρέρχεται μέσα στο χρόνο.
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Ζωή ή Βίος; Ποιος είναι ο κύκλος της ζωής για το άνθρωπο; Στην Ελληνική γλώσσα χρησιμοποιούμε δύο λέξεις για να περιγράψουμε την έννοια της γέννησης και της ύπαρξης, «Ζωή» και «Βίος». Τι μας αποκαλύπτουν όμως αυτές;
Σύμφωνα με την Θεογονία του Ησιόδου η Βία ήταν θεότητα, θυγατέρα της Στυγός και του Πάλλαντα. Αδέλφια της ήταν το Κράτος, ο Ζήλος και η Νίκη:
«H Στύγα, σμίγοντας με τον Πάλλαντα μες στο παλάτι της,
κόρη του Ωκεανού, φέρνει στον κόσμο,
καλλίσφυρη τη Νίκη και τον Ζήλο, το Κράτος και τη Βία,
τέκνα επιφανή – δεν μένουν απ’ τον Δία μακριά,
δεν κάθονται και δεν κυκλοφορούν μονάχοι,
αν ο θεός δεν τους ηγεμονεύει […]
Ο Αισχύλος λέει πως η Βία με τα αδέλφια της διέταξαν τον Ήφαιστο να αλυσοδεθεί ο Προμηθέας, στον Καύκασο. Από την λέξη Βία, προέρχεται η λέξη Βίος, καθώς η ζωή είναι ένας μόχθος, ένας διαρκής πόλεμος ενάντια στις αντιξοότητες. Επίσης σύμφωνα με τον Όμηρο, « βίος» ή αλλιώς «βιοτή» ονομάζεται, διότι ο άνθρωπος από τη στιγμή της γέννησής του, «ζει με βία και ανάγκη». Να τονίσουμε εδώ- πως από ό,τι γνωρίζω – μόνο στην ελληνική γλώσσα έχουμε δύο λέξεις που φαίνονται ότι σημαίνουν το ίδιο, αλλά διαφέρουν σημαντικά. Στο Χερουβικό ύμνο ψάλλουμε: Πάσαν την βιωτικήν αποθώμεθα μέριμναν.= Κάθε μέριμνα του βίου μας ας την απορρίψουμε! Δεν λέει της ζωής, αλλά του βίου. Ποια η διαφορά; Όπως το τονίζει παραπάνω ο Όμηρος η βία και η ανάγκη κυβερνούν την ανθρώπινη ζωή, η οποία για αυτό ονομάζεται «βίος».
Η Νίκη, ως αδελφή της βίας θα καταφέρει να υπερισχύσει, όταν τόσο σε συλλογικό επίπεδο (Κράτος), όσο και σε ατομικό, πρυτανεύσει το λογικό στο παράλογο, όταν παύσει η Βία, και πρυτανεύσει η Ζωή. Είναι η στιγμή εκείνη που ο Προμηθέας τότε θα αποδεσμευτεί από τα δεσμά του.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΠΛΑΘΕΙ ΗΘΟΣ
Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστούμε – γνωρίζοντας την ελληνική γλώσσα και σεβόμενοι την ύπαρξή της – πως είναι αυτή που διαπλάθει το ήθος μας και αφυπνίζει τη μνήμη μας κι δίνει βασική εσωτερική υπόσταση στον άνθρωπο. Έχουμε λέξεις που περιγράφουν την αισθητή και υπεραισθητή πραγματικότητα, αλλά και λέξεις που παραπέμπουν στη σχέση όλων μας όπως συμφωνία, συνύπαρξη, συμφιλίωση, συνάνθρωπος και τόσες άλλες. Μέσα από τέτοιες σύνθετες λέξεις αποκαλύπτεται η ζωή ως γεγονός και η έννοια της ανθρώπινης σχέσης. Υπάρχουμε γιατί υπάρχουν οι άλλοι, όπως το είπαν διάφοροι φιλόσοφοι.
H γλώσσα μας, μάς προσανατολίζει, και μας ειδοποιεί. Η λέξη μας γενέθλια (από τις λέξεις γέννηση και άθλος) σημαίνει τη γέννηση με σκοπό την επίτευξη άθλων μέσα στο βίο μας. Εδώ ο βίος μας φαίνεται περιορισμένος ενώ η ζωή έχει ατέλειωτη διάρκεια. Η ζωή είναι ατέρμονη και ο θάνατος φαίνεται να συμβαίνει μόνο στη διάρκεια του βίου. (Σημείωση για τους αγγλόφωνους: Μόνο από τη λέξη Βίος/Bios στην εποχή του Διαδικτύου, έχουν γεννηθεί πάνω από Διακόσιες νέες …αγγλικές λέξεις. Όντως θαυματουργική γέννα!!)
Και το θέμα μας είναι όντως ατέρμονο. Δόθηκαν μόνο ανθρώπινες σκέψεις που εκτιμώ πως ΟΛΟΙ σας έχετε. Άρα είχε δίκιο ο Αντισθένης που από την αρχαιότητα υποστήριζε πως: «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις». Μας το είπε μάλιστα πολύ ποιητικά και ο Παλαμάς: «Κι αν ξεχνούν οι άνθρωποι, πάντα θυμούνται εκείνες»!