Για πολλά χρόνια οι άνθρωποι θα θυμούνται την πανδημία του κορονοϊού, καθώς και την οικονομική ύφεση που την ακολούθησε.
Γεγονότα τέτοιας κλίμακας και έντασης για πολύ καιρό θα δίνουν τον τόνο στις πολιτικές και κοινωνικές συζητήσεις. Ήδη, οικονομολόγοι και κοινωνιολόγοι άρχισαν να εξετάζουν τις οικονομικές και κοινωνιολογικές επιπτώσεις της πανδημίας.
Δυσμενέστατη είναι η διεθνής κρίση για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, οι οποίες αν και είχαν τη δυνατότητα να ηγηθούν της παγκόσμιας εκστρατείας κατά του κορονοϊού, ως η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, επέλεξαν την εσωστρέφεια, αποχωρώντας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σαν να μην έφτανε εκείνο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ τόνισε και το εθνικιστικό σύνθημα «Πρώτα η Αμερική», λες και οι ΗΠΑ βρίσκονται σε άλλον Πλανήτη.
Σύμφωνα με κάποιους διεθνολόγους, η πανδημία ενισχύει την γενικότερη εντύπωση ότι οι ΗΠΑ είναι μια υπερδύναμη σε παρακμή, που σύντομα θα υποσκελιστεί από την στρατηγικά επιτήδεια, και οικονομικά δυναμική, Κίνα. Η παλιά ιστορία της ανόδου και της πτώσης των μεγάλων δυνάμεων γράφεται σήμερα από έναν ιό.
Από την πλευρά της, και η Ευρωπαϊκή Ένωση απώλεσε την ευκαιρία να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων με συντονισμένο και αποτελεσματικό τρόπο.
Το γεγονός ότι πολύ καθυστερημένα κινητοποιήθηκε για την αντιμετώπιση του κορονοϊού που έχει πλήξει χώρες-μέλη της Νότιας Ευρώπης, κατά τη γνώμη πολιτικών σχολιαστών έχει αποδυναμώσει τα πολιτικά της θεμέλια.
Η πανδημία του κορονοϊού είναι αναμφισβήτητα η πρώτη πραγματικά παγκόσμια κρίση του 21ου αιώνα. Οι πρόσφατοι παραλληλισμοί με την οικονομική διαταραχή που πυροδοτεί ο μικροσκοπικός κορονοϊός είναι ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918) και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος (1939-1945).
Για παράδειγμα, η αθηναϊκή εφημερίδα Το Βήμα, σε δημοσίευμά της στις 8-6-20 αναφέρεται σε εκτίμηση της Παγκόσμιας Τράπεζας, σύμφωνα με την οποία η οικονομική ύφεση από την πανδημία θα είναι η βαθύτερη που έχει γνωρίσει ο Πλανήτης από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς υπολογίζει ότι 70 έως 100 εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να βρεθούν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παρούσα πανδημία αποτελεί ένα σοβαρό υγειονομικό και οικονομικό πρόβλημα με οικουμενικές διαστάσεις, αν κρίνουμε από την ταχύτητα με την οποία έχει διαδοθεί σε όλες τις ηπείρους.
Θα μπορούσε όμως το πρόβλημα αυτό να αποτελέσει κίνητρο για αναθεωρήσεις προτεραιοτήτων σε οικουμενικό επίπεδο αναφορικά με προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, όπως η κλιματική και η περιβαλλοντική αλλαγή με τις ποικίλες εκδηλώσεις τους.
Ως άτομα, ως πολίτες συγκεκριμένων χωρών, αλλά κυρίως ως συγκάτοικους του Πλανήτη μας, η πανδημία του κορονοϊού θα μπορούσε να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε την κοινή μας μοίρα, παρά τις διαφορές στην εθνική μας καταγωγή και στην φυλετική μας προέλευση.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ
Με την εμφάνιση του κορονοϊού αναδύεται μια νέα κατάσταση, με ανοιχτά ερωτήματα για την παραγωγική δομή που μπορεί να διαμορφωθεί, και για τον στόχο των προγραμμάτων που θα απαιτηθούν για την αντιμετώπισή του.
Αναγκαία είναι η συνεργασία μεταξύ κρατών σε παγκόσμια κλίμακα, δεδομένου του γεγονότος ότι η πανδημία αυτή δεν αναγνωρίζει εθνικά σύνορα, όπως εξάλλου υποδηλώνει ο χαρακτηρισμός της.
Τώρα, μετά από τη λήψη των πρώτων μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, οι κυβερνήσεις πολλών κρατών επιχειρούν να καταγράψουν τις απώλειες, και παράλληλα να υιοθετήσουν προγράμματα οικονομικής ανάκαμψης. Φιλόδοξος στόχος τους είναι στο τέλος του 2021 οι οικονομίες τους να βρίσκονται στο ίδιο σημείο με εκείνο του Δεκεμβρίου 2019, που έκανε την εμφάνισή του ο κορονοϊός.
Η αθηναϊκή εφημερίδα Το Βήμα, στις 13-8-2020 δημοσίευσε άρθρο του Νικόλα Χρηστάκη, Καθηγητή του πανεπιστημίου Yale των ΗΠΑ, με τίτλο: «Το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού θα νοσήσει, θα πεθάνουν εκατομμύρια από τον κορωνοϊό». Με άλλα λόγια, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Ν. Χρηστάκη, γύρω στα τρία δισεκατομμύρια άτομα ενδέχεται να νοσήσουν από τον κορονοϊό στα επόμενα χρόνια!
Η ίδια εφημερίδα, σε δημοσίευμά της στις 25 Αυγούστου 2020 με τίτλο «Ο κορωνοϊός μαζί μας για χρόνια», αναφέρεται σε απόψεις του Γιώργου Παυλάκη, διακεκριμένου Έλληνα ερευνητή σε Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ, ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε και τα ακόλουθα:
{…} «Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τι ακριβώς θα συμβεί στο μέλλον, πολύ περισσότερο δε όταν το μέλλον αφορά σε έναν ιό όπως ο SARS-CoV-2». Το βέβαιο είναι ότι θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τον ιό, η πορεία του οποίου θα εξελιχθεί από παραμέτρους οι οποίες ακόμη δεν είναι ξεκάθαρες, όπως παραδείγματος χάριν το είδος και η διάρκεια της ανοσίας που αναπτύσσουν όσοι μολύνονται από αυτόν ή η εποχικότητά του. Φυσικά, μεγάλο ρόλο θα διαδραματίσει η ανάπτυξη φαρμάκων ή/και εμβολίων ενάντια στον ιό, και θέλω να πιστεύω ότι τώρα πια έχει γίνει κατανοητό σε όλους ότι κομβικό ρόλο στην εξάπλωσή του παίζουν οι επιλογές μας είτε σε προσωπικό είτε σε πολιτειακό επίπεδο».
{…}«Σε πρώτη φάση, σε αυτήν δηλαδή που είμαστε τώρα, πρέπει να προσπαθούμε να κρατούμε τον ιό υπό έλεγχο, να μη δίνουμε με τη συμπεριφορά μας έδαφος στον ιό να εξαπλωθεί. Σε δεύτερη φάση θα πρέπει να βρούμε τον καλύτερο τρόπο να διαθέσουμε τα υπό ανάπτυξη φαρμακευτικά όπλα, είτε φάρμακα είτε εμβόλια όταν αυτά υπάρξουν, έτσι ώστε να μειώσουμε την καταστρεπτική του επίδραση και να επανέλθουμε σε ένα είδος κανονικότητας.
Αυτή η κανονικότητα σημαίνει ότι θα ζούμε υπό τη συνεχή απειλή ότι θα υπάρξει μια αναζωπύρωση της επιδημίας, και θα έχουμε ένα ολόκληρο κομμάτι του συστήματος υγείας αφιερωμένο στον έλεγχο της COVID-19, όπως συμβαίνει τώρα με τη γρίπη παγκοσμίως, αλλά και το AIDS και τη φυματίωση σε χώρες όπου αυτές οι ασθένειες αποτελούν μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία».
Σε ερώτηση ποιος είναι άραγε ο χρονικός ορίζοντας για την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού και ασφαλούς εμβολίου, η απάντηση του Γιώργου Παυλάκη ήταν κατηγορηματική:
«Πολύ φοβάμαι ότι μπορεί να έχουμε κάποια πρόωρη έγκριση ή και εγκρίσεις εμβολίων, αλλά χωρίς οι εγκρίσεις αυτές να υποστηρίζονται επιστημονικά. Υπάρχει τεράστιος κίνδυνος τα εμβόλια αυτά να μην κερδίσουν την εμπιστοσύνη του πληθυσμού, με ολέθριες και μακροχρόνιες συνέπειες για τη δημόσια υγεία».
Ενόψει των αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας, η Κυβέρνηση της Ελλάδας έχει ανακοινώσει τη λήψη σημαντικών μέτρων για την τόνωση της ρευστότητας, με στόχο την ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομίας.
Ένα τέτοιο μέτρο είναι το πακέτο δημοσιονομικής στήριξης 6,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί με 3,5% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της Ελλάδας, για τη δημιουργία ρευστότητας με νέα επιχειρηματικά δάνεια, και εγγυήσεις για δάνεια που θα συνάπτουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ιστορικών διαστάσεων αποδεικνύεται η οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία, καθώς και η αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας.
Όπως ανέφερε πρόσφατα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας, το συνολικό Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) των χωρών-μελών του συρρικνώθηκε κατά 9,8% κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου του 2020, όταν η πανδημία βρισκόταν στην κορύφωσή της, και οι περισσότερες χώρες είχαν αναστείλει κάθε άλλη δραστηριότητα στην προσπάθειά τους να την αναχαιτίσουν.
Για κάποιες χώρες αναφέρω παρακάτω την ποσοστιαία μείωση του ΑΕΠ κατά το πρώτο τρίμηνο και το δεύτερο τρίμηνο του 2020, και αθροιστικά για το πρώτο εξάμηνο του 2020, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία. Αντίστοιχα στοιχεία για την Ελλάδα δεν μπόρεσα να βρω.
Χώρες Μείωση το: 1ο τρίμηνο – 2ο τρίμηνο – 1ο εξάμηνο του 2020
Βρετανία 2,5% 17,5 20%
ΗΠΑ 9% 11% 20%
Γαλλία 6% 8% 14%
Ιταλία 5% 7% 12%
Καναδάς 2% 10% 12%
Γερμανία 2% 8% 10%
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας απέδωσε την δραματική συρρίκνωση του ΑΕΠ αποκλειστικά «στα μέτρα ανάσχεσης του κορωνοϊού που υιοθέτησε όλος ο κόσμος από τον Μάρτιο του 2020», και τόνισε πως το σύνολο των χωρών-μελών του αντιπροσωπεύει το 80% του εμπορίου και των επενδύσεων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτές, όσο πιο συνοπτικά γινόταν, ήταν κάποιες από τις αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2020.
Ενόψει αυτών των εξελίξεων το άμεσο μέλλον προοιωνίζεται δυσοίωνο.