Στην τελική του φάση βρίσκεται το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για τα αυθαίρετα, που θα περιλαμβάνει ευμενείς ρυθμίσεις για τα ανεγερθέντα μεταξύ 1975-1983 κτίσματα, καθώς και για τις αλλαγές χρήσης, ενώ προβλέπει και την οριστική εξαίρεση από κατεδάφιση όλων των αυθαιρέτων προ του 1975, με ή χωρίς οικοδομική άδεια. Άμεσες διευκολύνσεις στην νομιμοποίησή τους θα προβλέπονται για τα ακίνητα με μικρές πολεοδομικές παραβάσεις και μάλιστα χωρίς καμία προθεσμία τακτοποίησης. Ανάλογα, λοιπόν, με το βάρος της κάθε πολεοδομικής παράβασης, διαμορφώνονται οι εξής τρεις σημαντικές κατηγορίες:
Μικροαυθαιρεσίες: παρεκκλίσεις από την άδεια, που αφορούν κατασκευή πέργκολας, μπάρμπεκιου, περίφραξης κ.λ.π. ή αλλαγές ανοιγμάτων και δωματίων, θα μπορούν να νομιμοποιούνται οριστικώς (δηλ. όχι μόνο για 30 χρόνια) και χωρίς πολλά δικαιολογητικά, καταβάλλοντας ένα εφάπαξ ποσό (πιθανόν γύρω στα 500 ευρώ). Το γεγονός ότι σε κάθε μεταβίβαση ακινήτου απαιτείται πλέον βεβαίωση μηχανικού πως δεν υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση, οδήγησε το υπουργείο στο να επιτρέψει την τακτοποίηση των μικρών πολεοδομικών παραβάσεων εσαεί, ώστε να μην βρεθούν σε αδιέξοδο οι ιδιοκτήτες, που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να μεταβιβάσουν.
Αυθαιρεσίες μεσαίου μεγέθους: εξαιρούνται οριστικώς από την κατεδάφιση παραβάσεις περιορισμένης σχετικά έκτασης, εντός νομίμου περιγράμματος του κτιρίου και σύμφωνα με τους όρους δόμησης της περιοχής, όπως κλείσιμο ημιυπαίθριων ή άλλων χώρων. Ωστόσο, θα υποβάλλονται κανονικά τα απαραίτητα σχέδια που απαιτεί η ισχύουσα νομοθεσία (Ν.4014/2011), ενώ θα καταβάλλεται και το ανάλογο παράβολο μετά προστίμου.
Παραβάσεις μεγάλου μεγέθους: αυθαιρεσίες ευρείας έκτασης, με σημαντική υπέρβαση δόμησης, καθώς και κατασκευές χωρίς οικοδομική άδεια (σε περιοχές όμως που εγκρίνεται η δόμηση και σε καμία περίπτωση σε δάση, αναδασωτέες εκτάσεις, παραλίες, αρχαιολογικούς και κοινόχρηστους χώρους), θα μπορούν να νομιμοποιηθούν με τις απαιτούμενες διαδικασίες και μάλλον με τα πρόστιμα που ήδη προβλέπει ο Ν. 4014/2011. Η τακτοποίησή τους θα έχει ισχύ για 30 χρόνια. Ωστόσο απαγορεύεται ρητώς η νομιμοποίηση αυθαιρέτων χωρίς υλοποιημένο φέροντα οργανισμό, πέραν της 28-7-2011.
Οι νέες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου διαμορφώνουν και κάποιες υποκατηγορίες κτισμάτων και αυθαιρεσιών:
α/ Κτίρια που έχουν ανεγερθεί πριν το 1975: προκειμένου να ανευρεθούν και να καταγραφούν, ώστε να υπάρξει ένας ολοκληρωμένος πολεοδομικός σχεδιασμός στη χώρα, το υπουργείο αποφάσισε την άμεση εξαίρεση από την κατεδάφιση όσων ενταχθούν στο νέο νόμο. Για τη νομιμοποίησή τους θα καταβάλλεται πιθανόν κάποιο εφάπαξ ποσό και δεν θα απαιτείται η προσκόμιση οικοδομικής άδειας (μιας και σε πολλές περιπτώσεις έχουν χαθεί).
β/ Σχετικά με τις αυθαιρεσίες σε κτίρια που έχουν κατασκευασuεί μεταξύ 1975-1983 προβλέπεται ότι θα εφαρμοστούν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις και πρόστιμα, αναλόγως και του μεγέθους της παράβασης.
γ/ Υπό συζήτηση είναι ο διαχωρισμός της αυθαίρετης αλλαγής χρήσης από τις υπόλοιπες πολεοδομικές παραβάσεις, με ειδική αντιμετώπιση και πιθανόν χαμηλότερα πρόστιμα από αυτά που προβλέπει η υπάρχουσα νομοθεσία (Ν. 3843/2010 και Ν. 4014/2011).
Με τη νέα νομοθεσία το υπουργείο σχεδιάζει να αυξήσει τις δόσεις για την αποπληρωμή των προστίμων (ίσως και πάνω από 60), ενώ για τους ιδιοκτήτες που έχουν ήδη ολοκληρώσει τις διαδικασίες νομιμοποίησης των ακινήτων τους σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους, προβλέπεται η καταβολή κάποιου παραβόλου (γύρω στα 500 ευρώ), ώστε να αποκτήσουν την οριστική εξαίρεση από κατεδάφιση.
Τέλος, παράλληλα με το σχεδιασμό του νέου νομοσχεδίου που υπολογίζεται να τεθεί σε ψήφιση στη Βουλή εντός εβδομάδων, προχωράει και η θέσπιση της ηλεκτρονικής ταυτότητας των κτιρίων, για να συγκεντρώνονται σε ψηφιακή μορφή όλα τα στοιχεία των κτιρίων.
*Η Έλενα Χαιρετάκη είναι Αρχιτέκτων Μηχανικός του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. e-mail: elenarchitect@yahoo.gr τηλέφωνα: +30 – 210 8052279, +30 – 6972 035774