Ελπίζοντας να περιορίσω τον πελοποννησιακό σωβινισμό, θυμίζω ότι η Επανάσταση του 1821 ξεκίνησε από περιοχή γεμάτη με ελληνισμό εκτός των σημερινών συνόρων της Ελλάδας. Πρόκειται για την κήρυξη της Επανάστασης του Αλέξανδρου Υψηλάντη στην Μολδοβλαχία στις 23 Φλεβάρη 1821.
Επιπλέον, σε μία πόλη τής τότε Ρωσίας (σήμερα ουκρανική), την Οδησσό, ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία το 1814, όταν οι δημοκρατικές ιδέες στην Ευρώπη ηττούνταν, ανακάμπτοντας το 1848.
Κατά συνέπεια, καθοριστικός υπήρξε ο ρόλος του Ελληνισμού της Διασποράς στην προετοιμασία, οργάνωση και έναρξη της Επανάστασης, της οποίας φέτος τιμούμε τα 200 χρόνια. Με βάση την αλήθεια αυτή, ο Σύνδεσμος Μπάιρον για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό έχει προτείνει εδώ και χρόνια την καθιέρωση της ημέρας κήρυξης της Επανάστασης του Υψηλάντη ως ετήσιας Ημέρας Ελληνισμού της Διασποράς.
Την πρόταση αυτή είχαμε κάνει γνωστή επισήμως και στον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο που την είχε χαιρετίσει. Το 2020 την επαναφέραμε και καταθέσαμε τόσο στην Επιτροπή «Ελλάδα 2021» όσο και στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Δεν θα πρωτοτυπήσω αν πω ότι την περίοδο αυτή η χώρα μας αντιμετωπίζει μεγάλα εθνικά προβλήματα, που απαιτούν και την κινητοποίηση του Ελληνισμού της Διασποράς, θα έλεγα και την ανάπτυξη ενός σύγχρονου φιλελληνισμού. Διευκρινίζω ότι η έννοια «Ελληνισμός της Διασποράς» είναι πολύ ευρύτερη εκείνης του «Απόδημος Ελληνισμός», την οποία η κυβέρνηση Μητσοτάκη επικαλείται συχνά, φοβούμαι για ψηφοθηρικούς λόγους, ενώ δεν κάνει τίποτα για την ανασυγκρότηση του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού ούτε, πολύ περισσότερο, για την ουσιαστική σύνδεση του εκτός συνόρων Ελληνισμού με το εθνικό κέντρο.
Επισημαίνω ότι στον χώρο του Ελληνισμού της Διασποράς υπάρχουν πολύ δημιουργικές δυνάμεις, που συχνά έχουν λειτουργήσει ως οι καλύτεροι πρεσβευτές του ελληνικού πολιτισμού και των εθνικών μας θεμάτων.
Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια έχει προστεθεί και σημαντικός αριθμός νέων ανθρώπων με πανεπιστημιακούς τίτλους, που μπορεί να φέρουν νέο δημιουργικό άνεμο στον Ελληνισμό της Διασποράς. Εννοείται, βέβαια, ότι ο στόχος της Ελληνικής Πολιτείας πρέπει να είναι ο επαναπατρισμός του πολύτιμου αυτού δυναμικού, που η φυγή του στο εξωτερικό ισοδυναμεί με την απώλεια πολλών και μεγάλων επενδύσεων.
Πολυθεματικό περιεχόμενο
Ως προς το περιεχόμενο της Ημέρας Ελληνισμού της Διασποράς, δεν προτείνουμε κάτι το τυπικό, μια εκδήλωση κάθε χρόνο στην Αθήνα. Εκ των πραγμάτων η Ημέρα Ελληνισμού της Διασποράς θα πρέπει να περιέχει εκδηλώσεις σε όλες τις ηπείρους, με πολυδιάστατο περιεχόμενο.
Για παράδειγμα, μπορεί να έχει κάθε χρόνο ένα ιδιαίτερο θέμα και να αφιερώνεται σε ένα ιστορικό γεγονός. Μία χρονιά θα μπορούσε να είναι αφιερωμένη στον Ελληνισμό της Αμερικής, άλλη χρονιά στον Ελληνισμό της Αυστραλίας και άλλη χρονιά στον Ελληνισμό της Ρωσίας και των πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών.
Επίσης, οι σχετικές εκδηλώσεις δεν θα πρέπει να περιορίζονται σε εκδηλώσεις επετειακού και ιστορικού χαρακτήρα, αλλά να συνδέονται και με ειδικές σύγχρονες καμπάνιες, π.χ. για το πώς ο Ελληνισμός της Διασποράς συμβάλλει ή μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός φιλελληνισμού του 21ου αιώνα, τι πρέπει να κάνουν και πώς οι ελληνικής καταγωγής αιρετοί στις χώρες διαμονής τους και δράσης τους υπέρ των εθνικών μας θεμάτων.
Πάντοτε η εκάστοτε Ημέρα Ελληνισμού της Διασποράς πρέπει να έχει και διεκδικητικό χαρακτήρα, χαρακτήρα απολογισμού και προβληματισμού για τις δράσεις της ελληνικής Πολιτείας στον τομέα αυτό.
Τέλος, δεν είναι απαραίτητο ο εορτασμός της Ημέρας Ελληνισμού της Διασποράς να είναι κάθε χρόνο ελλαδοκεντρικός.
Επιβάλλεται και η ανάδειξη της συμβολής των ελληνικών κοινοτήτων όπου Γης στους αγώνες για τη δημοκρατία και την πρόοδο των χωρών στις οποίες τα μέλη τους ζουν και δημιουργούν με αξιοζήλευτα αποτελέσματα.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Μπάιρον για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό.