Περιεκτικότατες μαντινάδες γράφονται κάθε μέρα και υπάρχουν άφθονες σε πολλά βιβλία, σε περιοδικά, σε εφημερίδες και σήμερα βρήκαν πολύβαθο και κεντρικό λιμάνι το Διαδίκτυο. Προσωπικά, μού αρέσουν πάρα πολύ και θαυμάζω τους ποιητές τους –γιατί οι μαντινάδες είναι γνωμικά ποιήματα– που μέσα σε τριάντα συλλαβές συμπυκνώνουν μία γνώμη, έναν έπαινο, μία φιλοσοφική σκέψη, η οποία «καρφώνεται» στο μυαλό σου τόσο υπέροχα, που δεν μπορείς παρά να θαυμάζεις τους δημιουργούς τους και να λες από μέσα σου: Μπράβο σου, ποιητά μου !
Η μαντινάδα συνήθως αποτελείται από δυο στίχους που, συνήθως, είναι δεκαπεντασύλλαβοι σε ομοιοκαταληξία ή επίσης και τέσσερα ημιστίχια που δεν ομοιοκαταληκτούν απαραίτητα. Αποτελεί μέσο αυθόρμητης λαϊκής έκφρασης σε αρκετά μέρη της Ελλάδας, κυρίως, όμως, ως κατηγορία του νησιώτικου ελληνικού τραγουδιού στην Κρήτη, που είναι ξακουστή για τις μαντινάδες της. Θα πρέπει να πούμε πως η κρητική μαντινάδα διακρίνεται για την ιδιάζουσα έκφραση, το μεστό της φράσης και αντανακλά τα αισθήματα, τη σκέψη και τη ζωή του λαού που τις δημιουργεί.
Συνήθως, οι μαντινάδες διακρίνονται σε σκωπτικές, ερωτικές, ευκαιριακές, γνωμικές και φιλοσοφικές. Είτε ως φιλοσοφία, είτε εκφράζοντας παράπονο, η μαντινάδα επί αιώνες συνοδεύει τους Κρητικούς σε όλες τους τις στιγμές και στις εκδηλώσεις και αποδεικνύει περίτρανα την πλαστικότητα της σημερινής μας γλώσσας, αλλά και τη δύναμή της να εκφράζει όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα με τρόπο που θα τον ζήλευε ακόμη και η αρχαία μας γλώσσα. Οι μαντινάδες εξυψώνουν το γόητρό της και μάς κάνουν υπερήφανους για αυτήν.
Σήμερα θα ήθελα -και με την κρίση φίλων- να σταχυολογήσω μερικές, γιατί τις βρίσκω όντως όχι μόνο πολύ περιεκτικές, αλλά και πολύ καλοστιχουργημένες που απλά είναι πράγματι σωστές και πολύ λακωνικές κουβέντες. Το να διαλέξεις τις καλύτερες είναι μία πολύ δύσκολη υπόθεση. Υπάρχουν τόσες που αλήθεια είναι άριστες από πολλές πλευρές. Από τις τόσες πολλές, ιδού μερικές που εντυπωσιάζουν, αλλά μένουν και πολύ διαχρονικές:
Α) Τον πρώτο ρόλο στη ζωή, τον παίζει πάντα η γνώση
στην τύχη όποιος πίστεψε, το έχει μετανιώσει
Β Αν θέλεις φίλε τη ζωή, ήρεμα να τη ζήσεις
μην κλέψεις, μην καταχραστείς και μην εξαπατήσεις
Γ) Ούτε ζερβά ούτε δεξιά, ποτέ να μη βαδίσεις
δικό σου δρόμο διάλεξε, κι’ αυτόν να ’κολουθήσεις
Δ) Τα ψάρια που έπιασε ο ψαράς, μη του τα ζητιανεύεις
μα μάθε αν θες να ζεις καλά, μόνος σου να ψαρεύεις
Ε) Με καπετάνιο το μυαλό, και το κορμί καράβι
καθένας το κοστούμι του, μες στη ζωή του ράβει
Ζ) Οι μαντινάδες θέλουνε, μεράκι για να βγούνε
μαντινάδες θέλουνε μεράκι για να βγούνε
μα και καλούς τραγουδιστές, για να τσι τραγουδούνε
Η) Άμα δεν έχεις ό,τι θες, αγάπα ό,τι έχεις
Κι ό,τι φτάνει η χέρα σου, ποτέ μην το ξετρέχεις
Θ) Όποιος προβλέπει στη ζωή, πάντα΄ ναι κερδισμένος
Κι όποιος βαδίζει στα τυφλά, βγαίνει ζημιωμένος
Ι) Αφού δεν εξεκίνησες, πώς θέλεις και να φτάσεις
Ούτε κερδίζεις τίποτε, χωρίς να δοκιμάσεις
Κ) Βαρέθηκα να τη θωρώ, τη θάλασσα μπροστά μου
της ρίχνω ευθύνες, φταίει αυτή, που ’σαι μακριά μου
Λ.) Για ναν’ ο κόσμος όμορφος, να ’χει η ζωή αξία
δίνε τσ’ αγάπης μερτικό, έστω και με θυσία
Μ) Δεν έχει αξία η ζωή, αν δεν καρδιοχτυπήσεις
Για μιαν αγάπη σου κρυφή, αν δεν ξενυχτίσεις
Ν) Είναι γυμνή πια η ψυχή, όντας δεν έχει ζήσει
παρέες φίλους και χαρές, και πόνο να υμνήσει
Ξ) Η γη γυρίζει συνεχώς, γι αυτό και δε μουχλιάζει
μουχλιάζει όμως ο άνθρωπος, όταν μυαλό δεν βάζει
Ο) Ίντα’ναι ν’αγαπάς, κατές, και να σου λέν οι άλλοι,
δεν είσαι άντρας π’ άφηκες, το δάκρυ να προβάλει
Π) Κλαίει τ΄αμπέλι ακλάδευτο, κλαίει και κλαδεμένο
Κλαίει κι ο νιος απάντρευτος κλαίει και παντρεμένος
Ρ) Λέξη που δεν ειπώθηκε, δεν ημπορεί να βλάψει
Μια λέξη που ειπώθηκε, πολλούς μπορεί να κάψει
Σ) Ξέρει αν πρέπει να μιλεί, κι αν πρέπει να σωπαίνει
Ο άνθρωπος ο λογικός, ποτέ δεν επιμένει
Τ) Μη συλλογιέσαι άνθρωπε, κι όλα στον κόσμο αλλάζουν
Και τα θολότερα νερά, κι αυτά κατασταλάζουν
Υ) Το χρόνο και τα χρήματα, ο φρόνιμος προβλέπει
Και τα ξοδεύει και τα δυο, δεν πρέπει κι όπου πρέπει
Φ) Την ξένη γνώμη να γροικάς, και τη δική σου κράτει
Κι εκείνη απού σ΄ ωφελεί, με κείνη περιπάτει
Χ) Φορτίο είν΄ η ανθρωπιά, γι αυτούς που την κρατούνε
Μα ΄ναι περήφανοι παντού, όπου και να βρεθούνε
Ψ) Το κάστανο θέλει κρασί, και το καρύδι μέλι
Και το κοπέλι κοπελιά, κι η κοπελιά κοπέλι
Ω) Την τύχη του ο κάθε λαός, την κάνει μοναχός του
και όσα τού κάνει η τρέλα του, δεν τού τα κάνει ο εχτρός του.
ΚΑΙ ΜΙΑ ΙΔΕΑ ΑΚΟΜΗ
Πριν από δύο χρόνια είχα προτείνει σε κάποιο ελληνικό σύλλογο της Μελβούρνης να διαβάσουμε -και να συζητήσουμε- όλοι μαζί τον Όμηρο (Ιλιάδα και Οδύσσεια) στην αίθουσά του. Σε ένα χρόνο θα διαβάζαμε όλες τις 48 Ραψωδίες και θα είχαμε και 4 εβδομάδες για κάποια διαλείμματα. Δυστυχώς, ΚΑΝΕΝΑΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ’Η ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ της Ελληνικής Μελβούρνης, δεν προθυμοποιήθηκε να «θυσιάσει» μια μέρα την εβδομάδα -και να δώσει μια αίθουσα για δύο ώρες — για μια τέτοια ΕΛΛΗΝΙΚΗ εκδήλωση. Όλοι κρατούμε τα κτίριά μας κλειστά «Περιμένοντας τους βαρβάρους …» για να τα… πουλήσουν!
Τι θα λέγατε -σήμερα- να κάναμε ένα καλά προγραμματισμένο «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΜΑΝΤΙΝΑΔΑΣ», εδώ στη Μελβούρνη, μια Κυριακή απόγευμα, όπου θα διαβάζαμε ή θα τραγουδούσαμε τις πιο εκλεκτές μας μαντινάδες για την τέρψη όλων μας; Θα είναι ίσως το πιο ελληνικό και πνευματικό μας ΑΠΟΓΕΥΜΑ στην ιστορία της πόλης μας. Λέτε να υπάρχει κάποιος ελληνικός Σύλλογος ή Αδελφότητα που θα ανοίξει το κτίριό τους για μια τέτοια εκδήλωση; Οψόμεθα!