Ο νέος μας πρωθυπουργός, Κέβιν Ραντ, την ημέρα που εκλέχτηκε στο αξίωμα αυτό –στις 26/7/13– μίλησε για μελλοντική αξιοκρατία μέσα στην κυβέρνησή του. Μία κυβέρνηση στην οποία επικρατούν οι ικανότεροι, δηλ. αυτοί που όντως αξίζουν και είναι πράγματι οι πιο άξιοι να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους, ονομάζεται αξιοκρατία. Οι αρχαίοι μας τους πιο καλούς τους ονόμαζαν άριστους. Από εδώ και το Άριστα στα Ενδεικτικά και Απολυτήρια Σπουδών. Επίσης, στην αρχαιότητα το πολίτευμα όπου κυβερνούν οι άριστοι, αυτοί που κατάγονται από ευγενείς προγόνους (μόνιμους κάτοικους μιας πόλης και πλούσιους) και διακρίνονται για την αξία τους, ονομάστηκε αριστοκρατία.

 Η αξιοκρατία είναι ένας νέος μας νεολογισμός τον οποίο η ελληνική γλώσσα τον αφομοίωσε πολύ ομαλά, γιατί μάς ήρθε από την αγγλική γλώσσα, όπου η αξιοκρατία ονομάστηκε meritocracy, όπως έγινε και η αριστοκρατία aristocracy. Αυτό που γίνεται με τα παραπάνω χαρακτηριστικά λέγεται αξιοκρατικός και στην αγγλική γλώσσα meritocratic.

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ

 Η ιερή λέξη μας ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (δήμος = λαός και κράτος = δύναμη), δημιουργήθηκε με σκοπό να προσδιορίσει ένα πολιτικό σύστημα όπου η δύναμη μιας χώρας προέρχεται από το δήμο, το λαό. Μέσα σε μία μόνο λέξη χτίστηκε ένα πολιτικό οικοδόμημα το οποίο πέρασε από τα μύχια –το πιο εσωτερικό νοηματικό βάθος– και για αυτό η λέξη αναφέρεται σε μια αριστοκρατική έκφραση ενός συνόλου σκέψεων και νοημάτων. Αυτός είναι ο λόγος που η λέξη πέρασε ατόφια σε ΟΛΕΣ τις γλώσσες του κόσμου και μέσα σε αυτές απέκτησε ένα μυστηριώδες μήνυμα του οποίου ο πυρήνας συγκρατεί κάτι άριστο.

 Έτσι εάν ένα πολιτικό σύστημα σήμερα δεν είναι δημοκρατία –με κάθε απόχρωση και βάθος– απορρίπτεται ως ανάξιο να εκφράσει όλα τα συστατικά ενός δίκαιου πολιτικού συστήματος το οποίο συμπυκνώνει ό,τι καλό έχει σκεφτεί ο ανθρώπινος νους.

 Με την κεκτημένη αυτή ταχύτητα της δημοκρατίας δημιουργήθηκε και η αξιοκρατία ως meritocracy. Πώς όμως; Merit είναι η αξία στα Αγγλικά. Πού το βρήκε η αγγλική γλώσσα όμως που το «πάντρεψε» τόσο ταιριαστά με το ελληνικό κράτος; Οι ελληνικές λέξεις –όπως και οι Έλληνες– μετανάστευσαν στην ιταλική χερσόνησο από το 7ο και 6ο π.Χ. αιώνα. Με το πέρασμα του χρόνου αφομοιώθηκαν, μια και ήταν όλοι «ανακατευμένοι με Τυρρηνούς και με Λατίνους, κι άλλους ξένους», αλλά όμως όλοι «βγαλμένοι –ω συμφορά– απ’ τον ελληνισμό», που τόσο παραστατικά μάς τα περιγράφει ο ποιητής μας της Διασποράς Κ. Π. Καβάφης.

ΚΑΙ ΜΕ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΝΥΣΤΕΡΙ

Στην αρχή ήταν το ελληνικό μας ρήμα μείρομαι που σημαίνει λαμβάνω και παίρνω μερίδιο. Το ρήμα αυτό πέρασε από χίλια κύματα και μέσα από χιλιάδες χρόνια με προσφύματα, εκπτώσεις, αφομοιώσεις, αναβολές και απλοποιήσεις, εκτάσεις, συγκοπές και αναπτύξεις, έφτασε μέχρι σε μάς σήμερα και μάς χάρισε πάμπολλα ολοζώντανα παράγωγα που όλοι μας σήμερα τα χρησιμοποιούμε. Ας δούμε μόνο μερικά πολύ περιεκτικά και άκρως χρήσιμα: μέρος, μερίδιο, μερίδα, μόριο μοίρα και η Μοίρα από εδώ βγήκανε όλα. Τι είναι η Μοίρα; Η προσωποποίηση του μεριδίου που έχουμε στη ζωή μας!

Δεν σας φαίνεται καταπληκτικό που μέσα σε μια λέξη συμπεριλάβαμε τα πάντα;

Το μείρομαι σημαίνει παίρνω μερίδιο, συμμερίζομαι, μετέχω και από εδώ έχουμε την ειμαρμένη = το πεπρωμένο. Από εδώ και η μέριμνα, ο μάρτυρας και το ρήμα μας αμαρτάνω. Τι σημαίνει αμαρτάνω; Είναι δύσκολη η εξήγηση της δασείας στο αμαρτάνω, αμαρτία, αμάρτημα, αμαρτωλός και άλλα. Είναι πιθανό να είναι μόνο το στερητικό άλφα -α- . Οπότε η αρχική σημασία του αμαρτάνω ήταν λησμονώ (ίσως εσκεμμένα) ή ακόμη αμελώ. Δημιουργήθηκαν και πάρα πολλές σύνθετες λέξεις όπως: διμερής, ολιγομερής, ομοιομερής, πολυμερής και πολλές άλλες. Επίσης ολιγομέρεια, μονομέρεια, ισομέρεια κ.α. Η πηγή φαίνεται αστείρευτη. Προσπαθήστε μόνοι σας. Θα εκπλαγείτε.

ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ

Το μέρος που υπάρχει από τον 8ο αιώνα σε Ομηρικό Ύμνο, το πήραν οι Λατίνοι και το έκαναν mereo που σημαίνει παίρνω μερίδιο και η αμοιβή ή αξία έγινε meritum. Έτσι πέρασε το μείρομαι στις Ευρωπαϊκές γλώσσες και στην Αγγλική έγινε merit το τονίζουν From Greek μέρος = a share and the verb μείρομαι = I receive a share, με πάμπολλα παράγωγα και εδώ. Ας δούμε μόνο μερικά : Merit = excellence, worth = άξιος. Άλλες: παίρνω μέρος, κάνω εμπόριο = commerce, εκεί που γίνεται το εμπόριο, μοιρασιά = market, εμπορικός = mercantile, merchandise, merchant, mercenary και από εδώ Mercury = god of traffic, mercy = επιείκεια ,έλεος, meritorious = αξιέπαινος, meretricious = απατηλός και πολλά-πολλά άλλα για να μη σας κουράζω. Και γιατί τα πήρε όλα αυτά η Αγγλική; Γιατί απλούστατα δεν είχε τέτοιες λέξεις ολκής, αλλά τις χρειαζόταν. Και επειδή γινόταν μοιρασιά άρπαξε ό,τι μπορούσε γιατί φαινόταν η γύμνιά της. Μόνο αυτές τις παραπάνω λέξεις αν τις βγάλεις, η Αγγλική θα κουτσαίνει… ανεπανόρθωτα. Είδατε πόσο πλουσιοπάροχα γονιμοποιήθηκε η Αγγλική από την ελληνική γλωσσική μετανάστευση;

ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ

 Μια και γνωρίζουμε τώρα πως το μείρομαι μάς έδωσε το μερίδιο και τη μοίρα, ας δούμε λίγο πώς την σκέφτηκαν οι αρχαίοι μας:
 Α.) (Ο άνθρωπος) μέτοχός εστί της του αγαθού μοίρας. Πλάτων (Φιληβ.60Β) = (Κάποιο μερίδιο απ’ τ’ αγαθό δόθηκε και στον άνθρωπο). Β.) Μοίραν δ’ ού τι φυγείν έπορεν. Δημοσθένης (Περί Στεφάνου 289) = (Από τη μοίρα του κανένας δεν ξεφεύγει). Γ.) Πάντα τύχη και μοίρα ανδρί δίδωσι. Αρχίλοχος (Αποσπ.8) = (Όλα η τύχη και η μοίρα τα δίνει στους ανθρώπους). Δ.) Το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον Αρχαίο ρητό = (Είναι αδύνατο να ξεφύγει κανείς από τη μοίρα του).

 Και μερική τροφή για την κρίση μας: ο περίφημος Ben Bernanke στο Princeton University τις προάλλες είπε -στα Ελληνικά- το εξής: the meritocracy is not synonymous with justice = Η αξιοκρατία δεν είναι συνώνυμη με τη δικαιοσύνη. Εσείς τι λέτε; Συμφωνείτε ή διαφωνείτε; Μιλήστε τώρα που η μοίρα μάς το επιτρέπει.