Στις φετινές συναντήσεις του Φιλοσοφικού Καφενείου Μελβούρνης, ασχοληθήκαμε επισταμένως με την επιστήμη των Μαθηματικών και, ειδικότερα, με την προσφορά σε αυτήν του μεγάλου Πυθαγόρα. Όταν προσέξει κανείς τα Μαθηματικά σε ώριμη ηλικία, τα βλέπει με τελείως διαφορετικό μάτι, ως μία πραγματική ανθρώπινη αποκάλυψη. Με έναυσμα αυτά τα ακούσματα και με την περιέργεια ενός «μαθητή», «σκάλισα» μερικά βιβλία για τον Πυθαγόρα και έμεινα έκπληκτος με το τι μπορεί κανείς να μάθει για την προσφορά του.
Στο ρυθμό της κοσμικής μουσικής που πρώτοι «άκουσαν» οι πυθαγόρειοι μυστικιστές μαθηματικοί του 6ου π.Χ. αιώνα, εξακολουθεί να χορεύει η σύγχρονη Κοσμολογία. Ο μουσικός όρος «αρμονία» σήμαινε γι’ αυτούς τη μέθοδο κατασκευής μουσικών κλιμάκων. Κατ’ επέκταση, ο όρος αρμονία σημαίνει «μουσική κλίμακα».
ΚΟΣΜΙΚΗ ΑΡΜΟΝΙΑ
Η «τετρακτύς» ήταν η βάση της πυθαγόρειας διδασκαλίας, ότι οι ήχοι των ουράνιων σωμάτων συνθέτουν μία κοσμική μουσική, γιατί οι αποστάσεις και οι ταχύτητες των πλανητών και των απλανών αστέρων διέπονται από τους ίδιους αριθμητικούς λόγους που παράγουν και τη συμφωνία των ήχων.
Οι Πυθαγόρειοι ταύτιζαν τους πλανήτες με τις νότες της μουσικής ντο, ρε, μι, φα, σολ, λα, σι, ντο, δηλαδή, με τους νόμους της μουσικής. Έχει επαληθευτεί και από σύγχρονους επιστήμονες, ότι οι συγκεκριμένες νότες αποδίδουν συγκεκριμένα γεωμετρικά σχήματα. Η φιλοσοφία της Τετρακτύος πρέσβευε ότι οι ήχοι των ουρανίων σωμάτων συνθέτουν μια κοσμική μουσική. Για τους Πυθαγόρειους το μυστικό της μουσικής και της κοσμικής Αρμονίας κρύβεται στις σχέσεις των τεσσάρων πρώτων φυσικών αριθμών 1, 2, 3 και 4. Για τους Πυθαγόρειους η μουσική κλίμακα είναι ένα κοσμολογικό πρόβλημα και η αστρονομία είναι η θεωρία της ουράνιας μουσικής αρμονίας.
Πολύ αργότερα, ο Βοήθιος -ένας πολύ σημαντικός Ρωμαίος φιλόσοφος και πολιτικός που έζησε στα τέλη του 5ου αιώνα-, αντιστοιχούσε μια συγκεκριμένη μουσική νότα σε καθέναν από τους επτά πλανήτες καθώς και με τις ηλικίες του ανθρώπου όπως και με συγκεκριμένα φωνήεντα.
Ιδού η θεωρία του:
Η Σελήνη αντιστοιχεί στην παιδική ηλικία, το φωνήεν Α και τη νότα λα. Ο Ερμής αντιστοιχεί και αυτός στην παιδική ηλικία, το φωνήεν ε και τη νότα σολ. Η Αφροδίτη αντιστοιχεί στην νεότητα, στο φωνήεν η και στη νότα φα. Ο Ήλιος αντιστοιχεί στην ενηλικίωση, στο φωνήεν ι και στη νότα μι. Ο Άρης αντιστοιχεί στην Πλήρη Ισχύ, στο φωνήεν ο και στη νότα ρε. Ο Δίας αντιστοιχεί στην Ωριμότητα, στο φωνήεν υ και στη νότα ντο και ο Κρόνος αντιστοιχεί στα γηρατειά, στο φωνήεν ω και στη νότα σι.
Έτσι, λοιπόν, η τέχνη της Μουσικής δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά μια ανώτερη εσωτερική έκφραση. Γίνεται, λοιπόν, ένα είδος καθολικής γλώσσας, η οποία έχει τη δυνατότητα να εξωτερικεύσει όλα όσα συντελούνται στον εσωτερικό κόσμο κάθε έλλογου όντος. Οι αρχαίοι θεωρούσαν ότι ήταν η μόνη τέχνη η οποία μπορούσε να επηρεάσει όλους τους θνητούς, αλλά και τους θεούς ακόμη. Η συμβολική αναφορά τού μύθου τού Ορφέα, ο οποίος με τη μουσική κατόρθωσε να περάσει τα σύνορα του Άδη, δείχνει τη δύναμη της Τέχνης των Ήχων, αλλά και τη φύση της στην τέρψη των αισθήσεων, στην εσωτερική μεταμόρφωση του ατόμου.
Η ΛΕΞΗ ΜΑΣ ΑΡΜΟΝΙΑ
Η λέξη αρμονία, από το ρήμα «αρμόζω», σημαίνει αρμογή, μουσική συμφωνία, συνομολογία, συναρμογή, σύνδεσμος και, κατ’ επέκταση, η εναρμόνιση των πραγμάτων. Η μουσική για τους Πυθαγόρειους ήταν η εικόνα της ουράνιας αρμονίας και ο Πλάτωνας την αρμονία την ονόμαζε ως «ομορφιά του Σύμπαντος» κι έλεγε ότι «Η Μουσική είναι ένας ηθικός κανόνας, δίνει ψυχή στο Σύμπαν, φτερά στη σκέψη, απογειώνει τη φαντασία, χαρίζει χαρά στη λύπη και ζωή στα πάντα».
Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΡΜΟΝΙΑΣ
Στα ελληνικά η λέξη μας αρμονία πέρασε από χίλιες θάλασσες και μας έδωσε λέξεις διαμάντια και πολύ υψηλής πνευματικής αξίας. Σταχυολογώ μερικές που στέκονται σε σοβαρή αισθητική εκτίμηση από όλους μας. Ιδού μερικές που έρχονται στο νου: Αρμονία, αρμονικός, αρμονικότητα, αρμοστήρας, αρμοστός, αρμόδιος, αρμοδιότητα, αρμόνιο και πολλές σύνθετες όπως: συναρμόζω, συναρμογή, προσαρμόζω, προσαρμογή, εφαρμόζω, εφαρμογή και πολλές άλλες.
Στα αγγλικά η αρμονία -πολύ αρμονικά- χάρισε τις ακόλουθες μερικές λέξεις, αλλά και σε όλες τις γλώσσες του κόσμου: Harmony, harmonious, harmonic, harmonically, harmonize, harmonica και πολλές άλλες.
ΚΑΙ ΩΣ ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Η λέξη μας αρμονία είναι πλουσιότατη σε έκφραση και νοήματα. Μπορούμε να μιλήσουμε για την αρμονία αρωμάτων, χρωμάτων, για την αρμονία των αντιθέτων ή ακόμη για τη γευστική αρμονία. Ευχόμαστε σε όλους αρμονική και γλυκύτατη ζωή με ατσαλένια και λαμπρή υγεία.
Τέλος, εδώ θα πρέπει να κρατήσουμε και την αρμονία του χώρου που μου παρέχεται από τους σελιδοποιούς της εφημερίδας και με φυσική αρμονία βάζω τελεία!