Την περασμένη εβδομάδα δημοσιοποιήθηκε η έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ – International Monetary Fund στα Αγγλικά) για τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.

Πριν όμως αναφερθώ στην εν λόγω έκθεση, κρίνω απαραίτητες κάποιες πληροφορίες για το τι είναι, και ποιος είναι ο ρόλος του ΔΝΤ. Ιδρύθηκε το 1945 στην Ουάσιγκτον των ΗΠΑ, και μέλη του είναι 186 χώρες. Ο κύριος σκοπός του ΔΝΤ είναι να διασφαλίσει τη σταθερότητα του διεθνούς νομισματικού συστήματος – του συστήματος ισοτιμιών συναλλάγματος και διεθνών πληρωμών που επιτρέπουν στα κράτη (και στους πολίτες τους) να αγοράζουν το ένα από το άλλο αγαθά και υπηρεσίες. Το σύστημα αυτό είναι σημαντικό για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, αυξάνοντας το βιοτικό επίπεδο και περιορίζοντας τη φτώχεια.

Στην πρόσφατη έκθεσή του για την Ελλάδα το ΔΝΤ κάνει τις ακόλουθες επισημάνσεις για τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, καθώς και υποδείξεις για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων για την αντιμετώπισή τους:

*Συνιστά τη μείωση των συντάξεων, καθώς κατά τη γνώμη του το υφιστάμενο σύστημα δεν είναι βιώσιμο και στηρίζεται κατά κύριο λόγο από τους υψηλούς φόρους.

*Τονίζει την αναγκαιότητα μείωσης του εισοδήματος που εξαιρείται από τη φορολόγηση, καθότι όπως παρατηρεί, το 40% με 50% των μισθωτών και συνταξιούχων βρίσκονται κάτω από το όριο αυτό, με αποτέλεσμα να μην πληρώνουν καθόλου φόρο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις άλλες χώρες της Ε.Ε. ανέρχεται μόλις στο 8%.

*Αναφέρεται στην αναποτελεσματικότητα της φορολογικής διοίκησης, με αποτέλεσμα υψηλό ποσοστό νοικοκυριών και επιχειρήσεων να οφείλουν μεγάλα ποσά στο δημόσιο.

Στην έκθεσή του το ΔΝΤ χαρακτηρίζει το ελληνικό χρέος ως μη βιώσιμο, δεδομένου ότι ανέρχεται στο 177% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), ποσοστό πολύ υψηλό με τα διεθνή δεδομένα.

Σε προηγούμενο άρθρο μου είχα αναφερθεί στη διαφωνία του ΔΝΤ με την Ε.Ε., η οποία αναμένει από την Ελλάδα μελλοντικά πλεονάσματα της τάξης του 3,5% για να μπορέσει σταδιακά να αποπληρώσει το τεράστιο χρέος της, ενώ το ΔΝΤ επέμενε πως πλεονάσματα αυτού του ύψους είναι αδύνατο να επιτευχθούν, και το ίδιο πρότεινε πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ, το οποίο κατά τη γνώμη του είναι πραγματοποιήσιμο.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, για να επιτύχει η Ελλάδα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% για σειρά ετών, όπως συμφώνησε με την Ε.Ε, θα χρειασθεί το δημόσιο να κάνει σημαντικές περικοπές στα δημόσια έξοδα, με αποτέλεσμα την περαιτέρω επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης.

Η έκθεση του ΔΝΤ προβλέπει πως το πρωτογενές πλεόνασμα της Ελλάδας για το 2016 θα κυμαίνεται γύρω στο 1% του ΑΕΠ, και θα φτάσει το 1,5% του ΑΕΠ το 2018. Η πρόβλεψη αυτή αποδεικνύεται λανθασμένη, καθότι το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2016 υπολογίζεται πως θα είναι της τάξης του 2% του ΑΕΠ.

Σημειώνω ότι πρωτογενές πλεόνασμα προκύπτει όταν τα έσοδα ενός κράτους ξεπερνούν τα έξοδα, χωρίς όμως να υπολογίζονται οι τόκοι για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, οι οποίοι στην περίπτωση της Ελλάδας είναι πολύ υψηλοί. Για το λόγο αυτό, ενόψει των ανειλημμένων υποχρεώσεών της, η Ελληνική Κυβέρνηση θα χρειασθεί να αυξήσει τα έσοδα ή να μειώσει τα έξοδα του δημοσίου, για να αποφύγει ένα νέο δάνειο.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ 

ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το ότι ο Πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, εξέφρασε την έκπληξή του για την έκθεση του ΔΝΤ, την οποία χαρακτήρισε ως σκληρή και ξεπερασμένη, καθώς κατά την άποψή του η Ελλάδα είναι σε καλύτερη κατάσταση από ότι νομίζει το ΔΝΤ. Παράλληλα τόνισε πως δεν γίνεται λόγος για κούρεμα του χρέους, αλλά για ευνοϊκότερους όρους για την αποπληρωμή του, αν η Ελλάδα συνεχίσει το εποικοδομητικό της έργο.

O κ. Γιάννης Στουρνάρας, Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, σε επιστολή του στο ΔΝΤ μεταξύ άλλων ανέφερε πως το ΔΝΤ δεν αναγνωρίζει την πρόοδο που έχει συντελεστεί στο πρόσφατο παρελθόν, και ως εκ τούτου είναι υπερβολικά απαισιόδοξο στις προβλέψεις του για την πορεία που θα ακολουθήσει η ελληνική οικονομία.

Σύμφωνα με τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, ο Κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος, Υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, άσκησε δριμεία κριτική στην έκθεση του ΔΝΤ. Μεταξύ άλλων τόνισε ότι το ΔΝΤ στην ουσία δεν ενδιαφέρεται για το μέγεθος του πλεονάσματος το 2019, αλλά το χρησιμοποιεί για να σπρώξει την Ελλάδα σε μεταρρυθμίσεις για το αφορολόγητο και το συνταξιοδοτικό. Κι αυτό όταν το περασμένο καλοκαίρι η Ελλάδα ολοκλήρωσε δύο σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό και στο φορολογικό.

Αναφερόμενος στην πορεία της διαπραγμάτευσης ο κ. Τσακαλώτος είπε ότι καλώς η Ελλάδα αφήνει κάποια θέματα για συμφωνία προς το τέλος της διαπραγμάτευσης, γιατί έτσι κάνουν όλοι οι διαπραγματευτές, σε όλες τις εποχές.

Ο κ. Τσακαλώτος εξέφρασε την άποψη πως στην έκθεσή του το Δ.Ν.Τ. χρησιμοποιεί πολύ αμφισβητήσιμες μελέτες για να ισχυροποιήσει τη θέση του. Συγκεκριμένα αναφέρθηκε στον αστήρικτο, κατά τη γνώμη του, ισχυρισμό του Ταμείου ότι στην Ελλάδα το 40% έως το 50% του πληθυσμού δεν πληρώνει φόρο εισοδήματος, καθότι όπως διευκρίνισε εάν το Δ.Ν.Τ. χρησιμοποιούσε την ίδια μεθοδολογία για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, θα κατέληγε στο συμπέρασμα πως το ποσοστό αυτό είναι γύρω στο 12%, και όχι στο 40% έως 50%. 

Τελικά ο κ. Τσακαλώτος παρατήρησε πως, αν το ΔΝΤ θέλει να συμμετέχει με την Ε.Ε. στο ελληνικό πρόγραμμα, θα πρέπει να αναγνωρίζει τις θυσίες του ελληνικού λαού τα τελευταία χρόνια, και να σέβεται τις ευρωπαϊκές διατάξεις στο χώρο των εργασιακών σχέσεων.

Παρά τις επιφυλάξεις του, κ. Τσακαλώτος παραμένει αισιόδοξος για το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης, καθώς, όπως είπε, όλοι κατανοούν ότι πολλά είναι τα ζητήματα σχετικά με τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας, τα οποία λόγω των επικείμενων εκλογών σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες δεν πρόκειται να συζητηθούν κατά τους επόμενους μήνες.

Ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν και οι παρατηρήσεις του Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κ. Βαλντίς Ντομπρόφσκις, όπως έχουν αναφερθεί στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με την άποψη του κ. Β. Ντομπρόφσκις εκείνο που επείγει δεν είναι η αναμόχλευση παλιών προβλημάτων της Ελλάδας, αλλά η δυνατότητα των μεταρρυθμίσεων που προτείνουν η Ε.Ε. και το ΔΝΤ να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, ούτως ώστε να δώσουν στους Έλληνες ελπίδα για ένα σταθερό και ασφαλές μέλλον. 

Στην ηλεκτρονική της έκδοση, η αθηναϊκή εφημερίδα Το Βήμα κάνει τις ακόλουθες παρατηρήσεις: «Εκ διαμέτρου αντίθετες είναι οι εκτιμήσεις της Κομισιόν για την ελληνική οικονομία έναντι του ΔΝΤ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βλέπει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 κινήθηκε στη ζώνη του 2% του ΑΕΠ έναντι 0,9% του ΑΕΠ που προβλέπει το ΔΝΤ στην έκθεση για το άρθρο 4 που δόθηκε στη δημοσιότητα την προηγούμενη εβδομάδα. Για την τρέχουσα χρονιά εκτιμά ότι θα πιαστεί ο στόχος του 1,75% του ΑΕΠ τη στιγμή που το ΔΝΤ εκτιμά ότι το πρωτογενές πλεόνασμα δεν θα υπερβεί το 1% του ΑΕΠ», 13/2/17.

Από τα παραπάνω προκύπτει πως οι επικείμενες διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με την Ε.Ε. και με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα είναι ιδιαίτερα σκληρές, αφενός λόγω της προκλητικής στάσης του ΔΝΤ, και αφετέρου λόγω των εκλογών που θα διεξαχθούν στην Γερμανία, στην Γαλλία και στην Ολλανδία κατά τη διάρκεια του 2017. Το τελευταίο πράγμα που θα ήθελαν να ακούσουν οι πολίτες των τριών αυτών χωρών, κατά τη διάρκεια των εκλογικών εκστρατειών, είναι η παροχή νέας οικονομικής βοήθειας στην Ελλάδα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο κλοιός σφίγγει ασφυκτικά για την Ελληνική Κυβέρνηση, καθότι οι δανειστές δηλώνουν πως αν δεν επέλθει συμφωνία στις επόμενες λίγες ημέρες, η προγραμματισμένη για τις 20 Φεβρουαρίου συνάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα καταστεί άκαρπη.

Από τη σκιαγράφηση των παραπάνω εξελίξεων προκύπτει, κατά τη γνώμη μου, η αναγκαιότητα για υπέρβαση των ιδεολογικών διαφορών, και των πολιτικών αντιπαραθέσεων, μεταξύ της Κυβέρνησης και των άλλων πολιτικών κομμάτων κατά την κρίσιμη αυτή περίοδο για το έθνος, αν όχι ο σχηματισμός μιας πανεθνικής υπηρεσιακής κυβέρνησης, με σύνθημα τον στίχο από την τραγωδία του Αισχύλου «Πέρσαι»: «Νυν υπέρ πάντων αγών».