Ο Σκεπτικισμός είναι μία φιλοσοφική προσέγγιση και διδασκαλία η οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην αρχαία Ελλάδα. Σύμφωνα με τον σκεπτικισμό, η αλήθεια είναι ανέφικτη και η γνώση είναι αδύνατη. Έτσι ο άνθρωπος, σύμφωνα με τη διδασκαλία του σκεπτικισμού, πρέπει πάντοτε να διακατέχεται από την αμφιβολία. Μετά το 529 μ.Χ. και το κλείσιμο της Ακαδημίας του Πλάτωνα – της αρχαιότερης σχολής του κόσμου, με 916 χρόνια στο ενεργητικό της – ο σκεπτικισμός δεν υπάρχει ως συγκροτημένο φιλοσοφικό σύστημα κατά το Μεσαίωνα. Εμφανίστηκε και πάλι την εποχή της Αναγέννησης. Οι όροι Σκέψη και Σκεπτικισμός είναι συνώνυμοι, αλλά εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι στη σημερινή μας ελληνική γλώσσα ο όρος «Σκέψη» σημαίνει τη νόηση ή το διανόημα. Επίσης, στα αγγλικά οι όροι έγιναν Sceptic και Scepticism. Οι Αμερικανοί τις ορθογραφούν ως Skeptic και Skepticism.
Ο αρχαίος σκεπτικισμός εκδηλώθηκε κάτω από δύο μορφές: τον ακαδημαϊκό σκεπτικισμό και τον πυρρωνισμό. Οι ακαδημαϊκοί σκεπτικιστές προέρχονται από την Ακαδημία του Πλάτωνα και έτσι πήραν το όνομά τους. Αυτοί εξέφρασαν το σκεπτικισμό τους με ένα συστηματικό τρόπο και αμφέβαλαν για τη δυνατότητα της γνώσης. Έζησαν στο διάστημα μεταξύ του 3ου και του 1ου αιώνα π.Χ. Η βασική θέση του σκεπτικισμού τους ήταν ότι οι άνθρωποι είναι καταδικασμένοι να ζουν μέσα στο ψέμα και την άγνοια. Ο Πλάτωνας πρέσβευε ότι οι αισθήσεις μας είναι αναξιόπιστοι φορείς πληροφοριών. Ο Αρκεσίλαος το υποστηρίζει αυτό, αλλά προχώρησε πιο πέρα και είπε ότι οι αισθήσεις μας μάς παρουσιάζουν κάτι ως αληθινό, αλλά κάτω από άλλες συνθήκες αυτό το ανατρέπουν. Στον αισθητό κόσμο η ρευστότητα που κυριαρχεί να συλλαμβάνουμε με τις αισθήσεις μας, δεν μας επιτρέπει να αποκτήσουμε σαφή και ασφαλή γνώση. Προχωρεί και καταλήγει ότι η γνώση και η αλήθεια είναι ανέφικτες – δηλαδή, ακατόρθωτες – για τον άνθρωπο και ότι η αναζήτηση της αλήθειας είναι μία καθαρή ματαιοπονία.
Αργότερα το 2ο αιώνα π.Χ., ο Κορνιάδης – ένας άλλος εκπρόσωπος του ακαδημαϊκού σκεπτικισμού –ισχυρίστηκε ότι αν και οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να γνωρίσουν την απόλυτη αλήθεια, εντούτοις όμως μπορούν να διατυπώσουν κρίσεις για τα πράγματα που χαρακτηρίζονται από κάποιο βαθμό αληθοφάνειας ή πιθανότητας. Η θεωρία του ακαδημαϊκού σκεπτικισμού συνεχίστηκε με πολλούς άλλους εκπροσώπους, αλλά, τελικά, χρεοκόπησε από μία αντίθετη που κλείνει μέσα του. Ενώ διατείνεται ότι δεν υπάρχει αλήθεια για να την γνωρίσουμε, εντούτοις υποστηρίζει ότι ο ισχυρισμός τους αυτός είναι αληθής. Αυτή είναι η αντίφαση προς τη θεωρία των ακαδημαϊκών σκεπτικισμών ότι τίποτε δεν είναι αληθινό.
Η άλλη θεωρία του σκεπτικισμού ονομάστηκε Πυρρωνισμός και οι οπαδοί της πυρρωνιστές. Πήραν το όνομα τούτο από το φιλόσοφο Πύρρωνα τον Ηλείο ο οποίος καταγόταν από την Ήλιδα. Ο Πύρρωνας διατύπωσε σοβαρές επιφυλάξεις για τη δυνατότητα της γνώσης. Το σκεπτικό του σύστημα αποδοκιμάζει τα δύο μέσα της γνώσης: α) την αντίληψη με τις αισθήσεις και β) την κριτική νόηση. Λέει ότι και οι δύο δεν συντελούν στη γνώση της αλήθειας. Ανάμεσα στους πυρρωνιστές πρωτεύουσα θέση κατέχει ο Σέξτος ο Εμπειρίκος. Κατά το σκεπτικό σύστημά τους δεν υπάρχει ούτε άδικο, ούτε καλό, ούτε δίκαιο, ούτε κακό και όλοι οι άνθρωποι ακολουθούν τους ανθρώπινους νόμους και τις ανθρώπινες συνήθειες.
Τα πράγματα είναι απλησίαστα, δηλαδή οι άνθρωποι διακατέχονται από μία ακαταληψία και για το λόγο αυτό δεν πρέπει να ασχολούνται με τη κρίση γύρω από αυτά και να αποφεύγουν να διατυπώνουν κρίσεις υπέρ ή κατά. Το κέρδος από αυτή τη συμπεριφορά θα είναι ότι ο άνθρωπος θα πάψει να ταλαιπωρείται από τις πλάνες τι είναι αλήθεια ή ψέμα. Ο άνθρωπος που απέχει από όλα αυτά εξασφαλίζει την αταραξία της ψυχής και βρίσκει την ηρεμία του. Η άρνηση, όμως, αυτή της δυνατότητας της γνώσης και η αποχή τους επικρίθηκε ως πρακτικά ανεφάρμοστη και τούτο διότι κανένας άνθρωπος δεν παραιτείται εξ ολοκλήρου από το να σκέφτεται, να απορεί και να προσπαθεί να βρει κάποια λύση στις απορίες του και διερωτάται, κρίνει, αποφαίνεται, αποφασίζει και τέλος παίρνει κάποια θέση.
Ο σκεπτικισμός παρά τις αδυναμίες του είτε κάτω από την ακαδημαϊκή μορφή, είτε κάτω από την πυρρώνεια, δεν έπαψε μέχρι σήμερα να προκαλεί το ενδιαφέρον των σκεπτόμενων ανθρώπων. Στην ουσία, ο σκεπτικισμός οδηγεί και προωθεί τη φιλοσοφία. Η αμφιβολία και η αμφισβήτηση δεν πρέπει να τρομάζουν την επιστήμη, ούτε την αλήθεια. Ο σκεπτικισμός γίνεται ένας σοβαρός μηχανισμός για την εξυγίανσή τους. Σήμερα ο σκεπτικισμός καταρρίπτει ψεύδη και φέρνει νέες προσεγγίσεις και αξιολογήσεις όλων των πραγμάτων και των αξιών.
Τέλος, ως επι-φιλοσόφημα θα λέγαμε ότι ο σκεπτικισμός έδωσε ένα νέο έναυσμα προσπάθειας της σύγχρονης παγκόσμιας κίνησης των ιδεών, για την ανάπτυξη της λογικής και κριτικής σκέψης, η οποία κατορθώνεται μόνο με το λόγο και για αυτό κάθε πολιτισμός έχει σταθερή βάση την καλλιεργημένη γλώσσα του. Η θεωρία του σκεπτικισμού αντλεί την ισχύ της από την ικανότητα του ανθρώπου και ρωτάει με τη γλώσσα του για το κάθε τι και να δίνει την κρίση του με το ίδιο όργανο χωρίς όμως να έχει την απόλυτη γνώση της αλήθειας.
