Παρέκβαση: Πληροφορώ τους «θαμώνες» του Φιλοσοφικού Καφενείου ότι η πρώτη μας συνάντηση για φέτος δεν θα γίνει την Πέμπτη, 31/3/11, αλλά τη Δευτέρα, 28/3/11 – και κάθε τελευταία Δευτέρα εκάστου μηνός. Συνεπώς, τη Δευτέρα, 28 του Μάρτη, στον τρίτο όροφο της Κοινότητας, ώρα 6.30 το βράδυ. Έρρωσθε! Τέλος παρέκβασης.
Καθώς ετοίμαζα το υλικό για το σεμινάριο, με θέμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες, «σκόνταψα» πάνω στη σχέση αθλητισμού και θρησκείας. Βρήκα ότι, για τους αρχαίους προγόνους μας, αθλητισμός και θρησκεία ερωτόσμιγαν στο ίδιο στρώμα!
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά και αγαλλίαση (αγαλλίαση και άγαλμα έχουν την ίδια μάνα) από το να φαντάζεσαι τον Δία να παλεύει στην Ολυμπία με τον πατέρα του («Δία παλαίσαι Κρόνω») και να τον νικά ή να φαντάζεσαι τον Απόλλωνα να ξεπερνά στον τρέξιμο τον Ερμή («Απόλλων παραδράμοι Ερμήν») και να νικά τον Άρη στην πυγμαχία («κρατήσαι Άρεως πυγμήν»)!
Ναι, γι’ αυτό λατρεύω τους Έλληνες θεούς: είναι δικοί μου και με μοιάζουν – μόνο που αυτοί είναι αθάνατοι κι εγώ «βροτός ανήρ». Πώς να λατρέψεις έναν θεό που σε θέλει «δούλο»; Όχι, οι Έλληνες δεν ήσαν – και δεν πρέπει να είναι – δούλοι κανενός θεού! Όλοι οι θεοί είναι βγαλμένοι από τις μυαλοθήκες των ανθρώπων. Κανένας θεός δεν μπορεί να πάει πολύ μακριά, έξω από τα στενορύμια του ανθρώπινου μυαλού!
ΕΝΟΣΩ ΑΥΤΟΙ ΥΠΗΡΧΑΝ . . .
Όλοι γνωρίζουμε ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες τιμούσαν τον Ολύμπιο Δία. Ο περιηγητής Παυσανίας λέει ότι ο Πέλοπας («νονός» της Πελοποννήσου) ήταν αυτός που έστησε τους πιο μεγαλοπρεπείς Ολυμπιακούς Αγώνες προς τιμή του Ολυμπίου Διός, όσο κανένας άλλος πριν από αυτόν: «Πέλοψ . . . τον αγώνα τω Ολυμπίω Διί εποίησεν αξιολογότατα ανθρώπων των προ αυτού» (Α.8.2).
Όμως δεν ήταν μόνο ο Δίας, προς τιμή του οποίου τελούνταν πανελλήνιοι αθλητικοί αγώνες: ήσαν και άλλοι θεοί. Στους Δελφούς γίνονταν αγώνες προς τιμή του Απόλλωνα. Στον Ισθμό της Κορίνθου οι αθλητικοί αγώνες ήσαν αφιερωμένοι στον Ποσειδώνα. Στα Μεγάλα Παναθήναια, αφιερωμένα στην πολιούχο θεά Αθηνά (τώρα πολιούχους είναι κάποιος Διονύσιος Αρεοπαγίτης!), πραγματοποιούνταν (inter alia) και αθλητικοί αγώνες.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι, ενόσω τα αγάλματα των θεών στέκονταν ακόμη όρθια πάνω στα βάθρα τους, αθλητισμός και θρησκεία προχωρούσαν μαζί. Στο σχολείο ο παιδοτρίβης γύμναζε τα γυμνά παιδιά. Στο γυμναστήριο («γυμνάσιο» το ονόμαζαν οι αρχαίοι παππούδες μας) οι πολίτες γυμνάζονταν και στην παλαίστρα πάλευαν. Κι ύστερα από ένα καλό ατμόλουτρο, άρχιζε η φιλοσοφική συζήτηση (συν + ζήτηση). Ήταν η χρυσή εποχή που οι θεοί της Ελλάδας «ζούσαν» στο μυαλό και στην καρδιά του Έλληνα. Ήταν η εποχή που το εθνικό όνομα «Έλλην» δεν το είχε ακόμη καταβροχθίσει το επείσακτο και ταπεινωτικό «Ρωμιός». Όμως, με τον «Μέγα» Θεοδόσιο, ήρθε κάτι άλλο . . .
ΤΟ ΣΚΟΤΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ
Ο μισέλληνας αυτοκράτορας Θεοδόσιος προβίβασε τον Χριστιανισμό, από ελεύθερη θρησκεία που την άφησε ο Κωνσταντίνος, σε «επίσημη θρησκεία» του κράτους –κάτι που παρατηρείται και στο σύγχρονο νεοελληνικό κράτος: έχει –λέει– «επίσημη» θρησκεία, δηλ. θρησκεία που φέρει πάνω της «σήμα»! Αν ο Πυθαγόρας και ο Πλάτωνας άκουγαν τη λέξη «σήμα», το μυαλό τους θα πήγαινε κατευθείαν στον τάφο. Στην αρχαία Αθήνα το λεγόμενο «δημόσιον σήμα» ήταν το δημόσιο νεκροταφείο, όπου ενταφίαζαν τους επιφανείς πολίτες. Λίγο πιο πέρα βρισκόταν η πλατωνική Ακαδημία, στον κήπο του Ακάδημου.
Με το που πλάκωσε το ανατολίτικο θρησκευτικό σκοτάδι, τα ελληνικά γυμνά κορμιά εξαφανίστηκαν από τα στάδια, τα γυμναστήρια και τις παλαίστρες. Η «νέα πίστη» από την Ανατολή δεν είχε παράδοση αθλητική. Μόνο οι εξελληνισμένοι Εβραίοι γυμνάζονταν στο γυμναστήριο, που έκτισαν στην Ιερουσαλήμ: «και ωκοδόμησαν γυμνάσιον εν Ιεροσολύμοις» (Μακκαβαίων 1:14). Αλλά είχαν πρόβλημα: την περιτομή. Έβρισκαν όμως τρόπους να την αποκρύπτουν!
Ο ιδρυτής του Χριστιανισμού ήταν πρωταθλητής στη νηστεία – κατάφερε να μείνει νηστικός σαράντα μέρες! Αλλά ο πρωταθλητισμός αυτός απέχει από την ελληνική ισορροπία «νους υγιής εν σώματι υγιεί» (οι Λατίνοι έλεγαν: «mens sana in corpo sano»). Ο χλωμός Ναζωραίος δεν θέλησε να εξελληνισθεί: ούτε ελληνικά μιλούσε ούτε στα γυμναστήρια σύχναζε με τους μαθητές του. Ελληνικά γυμναστήρια υπήρχαν στην Παλαιστίνη. Πόλεις στην περιοχή της Δεκαπόλεως, όπως η Πέλλα, το Δίον, η Φιλαδέλφεια, η Σκυθούπολις (όχι μακριά από τη Ναζαρέτ, στη δυτική όχθη του Ιορδάνη) κ.ά., ήσαν κέντρα ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Οι Ευαγγελιστές Ματθαίος και Μάρκος μιλούν για την περιοχή αυτή (4:25 και 5:20, αντίστοιχα).
ΤΙ ΛΕΕΙ Ο ΠΑΥΛΟΣ
Ο Απόστολος Παύλος μιλά για ελληνικό αθλητισμό, αλλά με πρόθεση να τον υποβιβάσει. Γράφει στους Εβραίους της Κορίνθιου:
«Ούκ οίδατε ότι οι εν σταδίω τρέχοντες πάντες μεν τρέχουσιν, είς δε λαμβάνει το βραβείον; Ούτως τρέχετε ίνα καταλάβητε. Πας δε ο αγωνιζόμενος πάντα εγκρατεύεται, εκείνοι μεν ουν ίνα φθαρτόν στέφανον λάβωσιν, ημείς δε άφθαρτον. Εγώ τοίνυν ούτως τρέχω ως ουκ αδήλως, ούτως πυκτέω ως ουκ αέρα δέρων, αλλά υπωπιάζω μου το σώμα και δουλαγωγώ, μη πως άλλοις κηρύξας αυτός αδόκιμος γένωμαι» (Προς Κορινθίους Α΄, 9:24-26).
Δηλαδή: «Δεν ξέρετε ότι οι δρομείς στο στάδιο τρέχουν όλοι, αλλά ένας παίρνει το βραβείο; Να τρέχετε με τον ίδιο τρόπο ώστε να νικήσετε. Καθένας που αγωνίζεται γίνεται εγκρατής σε όλα. Εκείνοι για να πάρουν στεφάνι φθαρτό, εμείς όμως άφθαρτο. Εγώ τρέχω όχι άσκοπα, πυγμαχώ όχι για να γρονθοκοπώ τον αέρα, αλλά σκληραγωγώ το σώμα μου και το μεταχειρίζομαι σαν δούλο από φόβο μήπως, ενώ κήρυξα σε άλλους, εγώ ο ίδιος θεωρηθώ αποτυχημένος».
Με βάση τα πιο πάνω αντιαθλητικά λόγια του Παύλου, οι Πατέρες της Εκκλησίας απαγόρευαν στους χριστιανούς όχι μόνο να αθλούνται γυμνοί, αλλά ακόμη και να παρακολουθούν αθλητικούς αγώνες. Όλη η έμφαση έπεσε στον δήθεν «πνευματικό αθλητισμό». Αλλά το ελληνικό αθλητικό πνεύμα επανήλθε. Πρόκειται για πνεύμα αθάνατο!
