Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος (Α’ Π.Π.) 1914-1918, που τον ονόμασαν και «The Great War», ξεκίνησε από τα Βαλκάνια, αλλά πήραν μέρος σε αυτόν τα περισσότερα έθνη του κόσμου. Στη Συνθήκη των Βερσαλλιών (Παρίσι), 28-6-1919 συναντήθηκαν τα 32 έθνη που νίκησαν. Πολλά από αυτά δεν υπήρχαν πριν το 1914 και 22 από αυτά δεν ήταν ευρωπαϊκά. Ο Α’ Π.Π κατέστρεψε τις αυτοκρατορίες της Γερμανίας, της Αυστροουγγαρίας, της Ρωσίας και την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Όσο για τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία, ενώ ήταν στο στρατόπεδο των νικητών η επιρροή τους περιορίστηκε σημαντικά.
Στον πόλεμο τούτο έλαβαν μέρος πάνω από 6 εκατομμύρια άνδρες σε μάχες σε πάρα πολλά σημεία της γης. Όταν τελείωσε ο πόλεμος οι απώλειές του ήταν 8 εκατομμύρια νεκροί, πάνω από 20 εκατομμύρια τραυματίες και απίστευτες καταστροφές ακόμη και με τα σημερινά δεδομένα του 21ου αιώνα.
Η ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ
Όταν η Μ. Βρετανία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας, η Αυστραλία συναισθηματικά και ολόψυχα υποστήριξε τη «Μητέρα πατρίδα». Ο τότε πρωθυπουργός Joseph Cook, διακήρυξε μεγαλοφώνως: «Όταν η Αυτοκρατορία βρίσκεται σε πόλεμο, έτσι και η Αυστραλία είναι σε πόλεμο» (when the Empire is at war, so is Australia at war).
Οι αιτίες της έναρξης του πολέμου παραμερίστηκαν και η τιμή, η θυσία, αλλά και η υποχρέωση να βοηθηθεί η «Μητέρα πατρίδα» έγιναν η βάση για τη συμμετοχή στον πόλεμο και αυτό «μέχρι τον τελευταίο άνθρωποι και το τελευταίο σελίνι» όπως διακήρυξε ο δεύτερος πρωθυπουργός του πολέμου Andrew Fisher.
Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
Όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος η Αυστραλία ήταν μία νέα ομοσπονδία μόλις 14 ετών και ο πληθυσμός μόλις έφθανε τα 5 εκατομμύρια, αλλά ευθύς αμέσως υποσχέθηκε στην Αγγλία στρατιωτική συμμετοχή 20.000 ανδρών, όταν όλος ο στρατός της ήταν 45.000 άνδρες.
Ο ενθουσιασμός για τον πόλεμο ήταν τόσο μεγάλος που 20.000 άνδρες εθελοντικά κατατάχθηκαν στο στρατό και έτσι δημιουργήθηκε η Αυστραλιανή Αυτοκρατορική Δύναμη=Australian Imperial Force (AIF). Μετά από εκπαίδευση μερικών μόνο εβδομάδων οι στρατιώτες αναχώρησαν για τη Μέση Ανατολή στις 1η Νοεμβρίου 1914.
Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΠΟΛΗΣ
Η ελληνική πόλη Καλλίπολη (στα τουρκικά Gelipolu και αγγλικά Gallipoli) βρίσκεται στη δυτική πλευρά του πορθμού του Ελλησπόντου, στη βορειοανατολική ακτή της Θρακικής χερσονήσου, σημαντική τοποθεσία από στρατιωτική πλευρά. Οι σύμμαχοι Γάλλοι και Άγγλοι ήθελαν να ανοίξουν τα ο στενό του Ελλησπόντου για να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη –μια και η Τουρκία μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας.
Οι Άγγλοι και Γάλλοι ήθελαν να βοηθήσουν τη σύμμαχό τους Ρωσία με υλικά και όπλα και έτσι μπήκε σε εφαρμογή το σχέδιο της κατάληψης της Καλλίπολης.
25Η ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1915
Χιλιάδες στρατιώτες της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, με το περιληπτικό όνομα ΑΝZAC (Australian New Zealand Army Corps), ενώ βρίσκονταν στην Αίγυπτο ανυπομονούσαν να μπουν στον πόλεμο, μια και ήταν κάτω από τον άμεσο έλεγχο των Άγγλων στρατηγών. Έτσι στα βαθιά χαράματα της 25ης Απριλίου 1915 χιλιάδες ANZAC, αλλά και Άγγλοι και Γάλλοι αποβιβάστηκαν στην χερσόνησο της Καλλίπολης και μάλιστα στις πιο βραχώδεις ακτές της.
Τα στρατεύματα των τούρκων τους δέχτηκαν με τα πυρά τους. Κάτω από αυτές τις συνθήκες η εκστρατεία ήταν πολύ σκληρή. Μέχρι την Πρωτομαγιά 27.000 Αυστραλοί στρατιώτες αποβιβάστηκαν στη τοποθεσία ANZAC COVE.
Από αυτούς 5.000 σκοτώθηκαν με διπλάσιους τραυματίες, αλλά το ηθικό των στρατιωτών παρέμεινε υψηλό και η αντοχή τους υποδειγματική.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΠΟΛΗΣ
Στα τέλη Αυγούστου 1915 η εκστρατεία της Καλλίπολης κρίθηκε ως άκρως αποτυχημένη. Η κυβέρνηση στην Αγγλία έπεσε και ο Τσόρτσιλ παραιτήθηκε. Οι απώλειες των συμμαχικών δυνάμεων ήταν τεράστιες. 78.000 Αυστραλοί αποβιβάστηκαν στην Καλλίπολη και οι νεκροί Αυστραλοί ανήλθαν στις 10,025 με υπερδιπλάσιους τραυματίες και αρρώστους.
Οι ANZAC μετά από οκτώ μήνες κακουχιών και αντοχής αποσύρθηκαν από την Καλλίπολη στις 19 Δεκεμβρίου 1915. Τα τραγικά αυτά γεγονότα μνημονεύονται την ημέρα των ANZAC, γνωστή ως ANZAC DAY η οποία από τον επόμενο χρόνο γιορτάζεται ως η κυρίως Εθνική Γιορτή της Αυστραλίας.
ΣΥΝΟΨΙΣΗ ΤΟΥ Α’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Από αυστραλιανής πλευράς, στον Α’ Π.Π. κατατάχτηκαν στο στρατό 416.000 άνδρες, όλοι τους εθελοντές. Όταν οι μάχες τελείωσαν 330.000 Αυστραλοί είχαν υπηρετήσει στις υπερπόντιες χώρες. 60.000 χιλιάδες από αυτούς σκοτώθηκαν και 150.000 τραυματίστηκαν.
Το ποσοστό ατυχημάτων (νεκροί, τραυματίες, αιχμάλωτοι) ήταν 65%, το μεγαλύτερο όλων των συμμαχικών δυνάμεων.
ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Συνοψίζοντας όλες τις διαλέξεις του για την αποτυχημένη εκστρατείας της Καλλίπολης και του Α’Π.Π., ο καθηγητής μου της Αυστραλιανής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης L.L. Robson, κατέληξε: «Η αποτυχημένη εκστρατεία της Καλλίπολης στέκεται ως μία ηρωική πράξη στην αυστραλιανή μας ιστορία, αλλά και ένα τραγικό και αιματοβαμμένο βήμα στην ενοποίηση του έθνους μας. Η Καλλίπολη και η συμμετοχή μας στον Α’Π.Π. έβαλε την Αυστραλία ως ένα νέο έθνος στο χάρτη του κόσμου. Η χώρα μας έτσι απέκτησε το μύθο της ενωμένης ομοσπονδίας που της χρειαζόταν».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Experience of Nationhood by K.J. Mason, McGraw-Hill Book Co. Sydney 1996
