Όργωσε την Ασία η πρωθυπουργός Τζούλια Γκίλαρντ, το παρελθόν δεκαήμερο. Το πρώτο επίσημο ταξίδι της στην περιοχή ήταν ταξίδι γνωριμίας, κυρίως με τους μεγάλους εμπορικούς μας εταίρους, Κίνα, Ιαπωνία και Νότια Κορέα, κυρίως την Κίνα που καθ’ ομολογία της πρωθυπουργού «στηρίζει την ευημερία μας».
Η Αυστραλή πρωθυπουργός φάνηκε ιδιαίτερα συναινετική στις συνομιλίες της με τους Ασιάτες γείτονές μας, ακόμη και στις προτάσεις των Κινέζων για διεύρυνση της αμυντικής συνεργασίας με την Κίνα, που η πρώην κυβέρνηση Ραντ χαρακτήριζε κίνδυνο για την περιοχή.
Το αμυντικό πρόγραμμα της Αυστραλίας, που δόθηκε στη δημοσιότητα το 2009, επεσήμανε την ταχύρυθμη εξέλιξη της Κίνας σε κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη στην περιοχή της Ασίας και προειδοποιούσε, ότι ο ρυθμός εξέλιξης της Κίνας και οι στρατιωτικές δομές που δημιουργεί ενδέχεται να γίνουν μελλοντικές αιτίες τριβής με τους Ασιάτες ανταγωνιστές της, Κορέα και Ιαπωνία καθώς και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Τι άλλαξε από τότε μέχρι σήμερα, που ενεθάρρυνε την πρωθυπουργό μας σε ανοίγματα προς την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα; Οι Ιάπωνες εξακολουθούν να βλέπουν την Κίνα με εχθρικό μάτι και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής εξακολουθούν να εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για «τη μυστικότητα» και την «αδιαφάνεια» που η Κίνα ενισχύει καθημερινά το πυρηνικό και συμβατικό οπλοστάσιό της.
Οι Αμερικανοί, ιδιαίτερα, ανησυχούν για τη βαθμιαία υποκατάστασή τους από την Κίνα στη νευραλγική περιοχή της Ασίας. Φοβούνται οι Αμερικανοί, ότι η αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην Ασία θα περιορίσει τη δική τους επιρροή.
Οι Νοτιοκορεάτες βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση με τους ομογενείς τους Βορειοκορεάτες με διαρκή κίνδυνο εμπλοκής τους σε ανοιχτή πολεμική σύρραξη. Η πρωθυπουργός επισκέφθηκε τα σύνορα Βόρειας και Νότιας Κορέας και διαπίστωσε ιδίοις όμμασιν την αμείωτη ένταση, που εξακολουθεί να χαρακτηρίζει τις σχέσεις της Βόρειας με τη Νότια Κορέα.
Τι άλλαξε, λοιπόν, που ώθησε την πρωθυπουργό να δεσμεύσει την Αυστραλία για διεύρυνση των αμυντικών σχέσεων με την Κίνα και για στήριξη της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας, αν το καλέσουν οι συνθήκες;
Αν, κατά τις εκτιμήσεις της πρωθυπουργού, η Κίνα δεν αποτελεί, πλέον, πιθανή αιτία σύγκρουσης με γειτονικές ασιατικές χώρες και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τότε γιατί έσπευσε να τονίσει στους Κινέζους συνομιλητές της, ότι «η Αυστραλία επιδιώκει τη διεύρυνση των σχέσεων με τη χώρα τους, αλλά δεν διακόπτει τους δεσμούς με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής».
Η πιθανότερη ερμηνεία είναι, ότι η πρωθυπουργός δεν έχει αντιληφθεί, δεν έχει εκτιμήσει ακόμη τα μεγέθη των αλλαγών που συντελούνται στην περιοχή μας, κυρίως το ρυθμό ανάπτυξης της Κίνας σε ισχυρή οικονομική και στρατιωτική δύναμη.
Η λογική υπαγορεύει, ότι η οικονομική παντοδυναμία της Κίνας διευκολύνει την εξέλιξή της και σε στρατιωτική υπερδύναμη, έτοιμη να αναμετρηθεί με τους γείτονές της και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Οι διαβεβαιώσεις της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας της Κίνας, ότι «δεν ανησυχούν» για τους δεσμούς της Αυστραλίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ασία, δεν εγγυώνται την ασφάλεια της Αυστραλίας μήτε καθησυχάζουν τον υπόλοιπο κόσμο.
Τον λίγο καιρό που έζησα στην Κίνα έμαθα, ότι η πολιτική ηγεσία της πολυπληθέστερης χώρας του πλανήτη άλλα λέει και άλλα εννοεί, οσάκις συζητά τα οικονομικά και αμυντικά σχέδιά της. Περισσότερη επικίνδυνη από τη διγλωσσία των Κινέζων αξιωματούχων – πολιτικών και πολιτειακών – είναι η έπαρση που τους χαρακτηρίζει από την ημέρα που έγιναν ρυθμιστές της παγκόσμιας οικονομίας. Με μία κουβέντα, οι Κινέζοι ηγέτες αισθάνονται «άτρωτοι» και συμπεριφέρονται ως τέτοιοι στο λαό τους και στον υπόλοιπο κόσμο.
Μας συμφέρει, λοιπόν, η πρόθυμη δέσμευσή μας να στηρίξουμε χώρες που διάκεινται εχθρικά προς την Κίνα και η υπόσχεση βοήθειας στην Ιαπωνία και στη Νότια Κορέα, αν απειληθεί από τη Βόρεια; Μας συμφέρει η διεύρυνση της αμυντικής συνεργασίας με την Κίνα, εφόσον η υπερδύναμη θα αρνείται να ανοίξει τα χαρτιά της στον υπόλοιπο κόσμο; Η πρωθυπουργός απαντά, ότι είναι αναγκαία «κάποια μικρά βήματα» που θα μας εξοικειώσουν με τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας της στρατιωτικής μηχανής της Κίνας.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε, ότι τα βήματα αυτά επιβάλλονται και από τη στενή οικονομική σχέση μας με την Κίνα – είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος μας. Πόσο μακριά μπορούμε να πάμε, όμως, στις στρατιωτικές σχέσεις με την Κίνα και πόσο μπορούμε να αγνοούμε το γεγονός, ότι η συμβολή μας στη βιομηχανοποίηση της Κίνας –με την προμήθεια πρώτων υλών– στερεώνει το απολυταρχικό καθεστώς της;
Η στενή οικονομική σχέση και με την Ιαπωνία επιβάλλει τη διατήρηση καλών σχέσεων – η χώρα του ανατέλλοντος ηλίου είναι, και αυτή, μεγάλος εμπορικός εταίρος μας και ζητά τη στήριξη της Αυστραλίας.
Ομοίως και η στενή εμπορική σχέση με την Κορέα υποχρεώνει την Αυστραλία να θεωρεί θετικά κάθε αίτημα των Νοτιοκορεατών για στήριξη – πάντα με τη συνηγορία της Ουάσιγκτον.
Η σχέση της Αυστραλίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής είναι μία ρομαντική σχέση, που η Αυστραλία και ο λαός της πλήρωσαν ακριβά στο παρελθόν και συνεχίζουμε να την πληρώνουμε. Η σχέση αυτή εδράζεται στη ρομαντική αντίληψη, ότι οι σύμμαχοι Αμερικανοί θα μας προστατέψουν σε περίοδο κρίσης, παρότι οι ίδιοι δηλώνουν ανήμποροι να μας προστατέψουν λόγω απόστασης.
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ταύτιση με κάποιους και διακριτές αποστάσεις από άλλους. Σημαίνουν επιλεκτική επιλογή των χωρών στις οποίες προσφέρουμε βοήθεια, με αποκλειστικό κριτήριο το συμφέρον και τη διασφάλιση της ύπαρξής μας. Η άρνηση είναι βασικό στοιχείο της διπλωματίας.
