Ελλάδος της ταλαιπώρου στένω

Μέρος 1ο

Η σύλληψη του επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ.) Dominique Strauss-Kahn στη Νέα Υόρκη έχει φέρει την Ελλάδα σε ακόμη πιο τραγική θέση.  Οι οικονομικοί μπροστάρηδες της Ευρωζώνης μελετούν την ολοένα προς το χειρότερο οικονομική κατάσταση της Ελλάδας και βλέπουν ατελέσφορες τις προσπάθειες της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου να συγκεντρώσει χρήματα από εκποιήσεις ή αξιοποιήσεις δημόσιας περιουσίας.  Οι Γερμανοί είναι επιφυλακτικοί στο θέμα της περαιτέρω οικονομικής ενίσχυσης της Ελλάδας, ενώ πολλοί επενδυτές πιστεύουν ότι το οικονομικό πρόβλημα της χώρας είναι δυσεπίλυτο και ως εκ τούτου μια στάση πληρωμής ή μια αναδιάρθρωση του χρέους θεωρείται αναπόφευκτη.

             
Έχω ακούσει πολλούς Έλληνες οικονομολόγους να μιλούν για το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας.  Όμως αυτός που τράβηξε ιδιαίτερα την προσοχή μου είναι ο οικονομολόγος-αναλυτής Δημήτρης Καζάκης.  Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μια σχετικά πρόσφατη συνέντευξη που παραχώρησε σε ελληνικό τηλεοπτικό κανάλι.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ερ.: Κύριε Καζάκη, παρακολουθώ τις συνεντεύξεις σας που έχουν πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.  Λέτε ότι η Ελλάδα βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη χειρότερη θέση χώρας, η οποία αντιμετωπίζει κρίση χρέους.  Γιατί το λέτε αυτό;
Απ.: Κατ’ αρχήν δεν το λέω εγώ, το λέει η τελευταία έκθεση του Ο.Η.Ε. (τον Σεπτέμβριο του 2010), που αφορούσε το εμπόριο και την ανάπτυξη.  Εκεί έχει ένα ειδικό αφιέρωμα για την Ελλάδα και λέει ακριβώς αυτό: ότι βρίσκεται στη χειρότερη θέση που βρέθηκε ποτέ χώρα που αντιμετώπισε κρίση χρέους, όσο αναπτυσσόμενη ή αναδυόμενη αγορά και αν ήταν.  Και οφείλεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι δεν έχει μακρο-οικονομικά εργαλεία αντιμετώπισης της κρίσης χρέους και της δημοσιονομικής κρίσης σε ευρύτητα: δεν έχει νόμισμα, δεν έχει νομισματική πολιτική, δεν έχει δημοσιονομική πολιτική.  Όλα αυτά καθορίζονται έξωθεν και άνωθεν.  Αυτό το πράγμα δυσκολεύει, έως και κάνει αδύνατη, την οποιαδήποτε προσπάθεια ανάταξης της ελληνικής οικονομίας. 

Ερ.: Θεωρείτε δηλαδή ότι είναι χαμένη όλη η προσπάθεια που γίνεται τώρα; Το μνημόνιο, οι δεσμεύσεις τις οποίες έχουμε, δεν θα οδηγήσει πουθενά κατά τη γνώμη σας; 
Απ.: Ήδη το βλέπουμε αυτό.  Δηλαδή το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή όλοι οι βασικοί παράγοντες του καθεστώτος του μνημονίου, από τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος μέχρι υπουργούς της κυβέρνησης, ομολογούν αυτό που ήτανε φανερό, τουλάχιστον αυτό που διάβαζε εξ αρχής το μνημόνιο και διατηρούσε τη νηφαλιότητά του, ότι το μνημόνιο όχι μόνο δεν οδηγεί σε μια άνοδο ή ανάταξη της οικονομίας, οδηγεί σε άμεση χειροτέρευση, σε επιδείνωση όλων των όρων, τόσο ως προς την ύφεση της ελληνικής οικονομίας όσο και ως προς την προοπτική του χρέους.

Ερ.: Τότε γιατί το κάνουμε αυτό, κ. Καζάκη;
Απ.: Νομίζω ότι ήτανε δύο οι κύριοι στόχοι: το πρώτο είναι να φτάσουμε τον κόσμο σε μια κατάσταση αδιεξόδου, δηλ. τον απλό εργαζόμενο πληθυσμό σε μια κατάσταση αδιεξόδου, ώστε να μπορεί να ασχολείται με το μεροδούλι μεροφάι.  Αυτό θα έδινε τη δυνατότητα στους δανειστές να δεσμεύσουν τα περιουσιακά στοιχεία της χώρας, και αυτό αφορά τη δημόσια περιουσία, αλλά και το εθνικό έδαφος . . .

Ερ.: Δηλαδή, όταν λέτε το εθνικό έδαφος, αυτό που είπε ο πρωθυπουργός κάποτε περί περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας;
Απ.  Έτσι ή αλλιώς, η δανειακή σύμβαση που υπέγραψε η χώρα έχει τον πρωτοφανή όρο ότι η Ελλάδα παραιτείται άνευ όρων και αμετακλήτως από οποιαδήποτε ασυλία τής παρέχει η εθνική της κυριαρχία.  Δηλαδή παραιτήθηκε από το βασικό εργαλείο που έχει ένα κράτος για ν’ αντιμετωπίσει τέτοια προβλήματα.  Διότι ο δανειστής ενός κράτους διαφέρει από έναν δανειστή μιας επιχείρησης ή ενός νοικοκυριού, στο εξής βασικό στοιχείο: ότι όταν ένα νοικοκυριό ή μια επιχείρηση δεν μπορεί να πληρώσει, τότε ο δανειστής το βάζει σε εκκαθάριση, παίρνει τα περιουσιακά στοιχεία ή ό,τι διαθέτει άλλο σε εισόδημα και τελειώνει η ιστορία.  Το κλείνει και τελειώνει.  Με το κράτος δεν μπορεί να γίνει αυτό.  Το κράτος έχει ασυλία λόγω άσκησης της εθνικής κυριαρχίας.  Δεν μπορεί ο οποιοσδήποτε δανειστής να το βάλει σε εκκαθάριση ή να πάει σε κάποιο δικαστήριο, να πάρει αποφάσεις εκτελεστέες και να είναι αποφάσεις εκκαθάρισης, με μία εξαίρεση: εάν το κράτος οικειοθελώς απεμπολήσει την εθνική του κυριαρχία και την ασυλία που του προσφέρει η εθνική του κυριαρχία.  Αυτό έγινε με τη δανειακή σύμβαση.  Η δανειακή σύμβαση εξανάγκασε το κράτος –την κυβέρνηση που την υπέγραψε– να απεμπολήσει άνευ όρων και αμετάκλητα την εθνική της κυριαρχία.

Ερ.: Είπατε τη λέξη «εξανάγκασε».  Εξανάγκασε, τελικά, ή είχαμε περιθώριο και άλλων κινήσεων;
Απ.: Νομίζω ότι το είπε και η κυβέρνηση η ίδια, δηλ. ότι «δεν ανταποκρίθηκαν οι αγορές, εμείς προσπαθήσαμε», και όλα αυτά τα πράγματα.  Τι δεν είπε όμως;  Δεν είπε, πρώτον, ότι είχε ελευθερία κινήσεων, τέτοια που θα μπορούσε να επιλέξει άλλες διεξόδους, όχι απαραίτητα ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά ή αποφασιστικά το δημόσιο χρέος, αλλά τουλάχιστον να το μεταθέσει κάπως, ώστε να υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος ώστε να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε, πώς να ανασυγκροτηθούμε, με ποιον τρόπο.  Να σας θυμίσω μόνο τη συνθήκη της Λισαβόνας: δεν προβλέπει συγκεκριμένη διαδικασία πτώχευσης ή τι κάνει ένα κράτος που αντιμετωπίζει κατάσταση χρεοκοπίας.  Οπότε, στην όποια ελληνική κυβέρνηση, ήταν ανοιχτό το τι μπορούσε να κάνει: θα μπορούσε να κάνει πολλά πράγματα.  Τι θα μπορούσε να κάνει;  Θα μπορούσε, για παράδειγμα, η προηγούμενη κυβέρνηση ή η τωρινή, όταν μετά τον Γενάρη του 2009 διαπίστωσε ότι αδυνατεί πλέον να βγει στις αγορές για να πουλήσει νέα ομόλογα, θα μπορούσε να πει ότι δεν έχω να πληρώσω, αδυνατώ για μια σειρά λόγους και για λόγους ανωτέρας βίας ή για λόγους κατάστασης ανάγκης λόγω παγκόσμιας κρίσης και όλα αυτά.  Αυτοί οι όροι δεν είναι όροι τυχαίοι, που το ζητάμε τώρα: είναι όροι του διεθνούς δικαίου . . .   Όλα αυτά χρησιμοποιούνται με βάση το διεθνές δίκαιο για ένα κράτος να συζητήσει, να διαπραγματευτεί με τους δανειστές του και να τους πει: «καθίστε κάτω να δούμε τι μπορεί να βγάλουμε».  Στην ίδια περίπτωση, οι δανειστές είχαν ελάχιστα μέσα πίεσης προς το κράτος.

 (Συνεχίζεται)