Εν αρχή το ρήμα σφάλλω που σημαίνει κάνω σφάλμα/λάθος. Το θέμα του είναι σφαλ- και μαζί με το πρόσφυμα j+w έχουμε σφάλjω. Το j αφομοιώθηκε με το λ και έτσι έγινε το ρήμα με διπλό λάμδα. Στο μάθημα της Γραμματικής στο Γυμνάσιο λέγαμε και τα παράγωγά του, δηλαδή, εξ αυτού έχουμε: σφάλμα, σφαλερός, ασφαλής, άσφαλτος, ανασφαλής, ανασφάλεια και πολλά άλλα.

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

Το ρήμα έχει ιστορία χιλιάδων ετών. Είναι ζωντανή λέξη από τον Όμηρο μέχρι σήμερα. Το αρχαίο ρήμα σήμαινε: κάνω κάποιον να πέσει, ρίχνω κάτι. Προέρχεται από το σφαλό που ήταν ο ξύλινος δίσκος με δύο τρύπες όπου έκλειναν τα πόδια του κατάδικου. Το σφάλλω μπορεί να ειπωθεί και σφάλλομαι, σφάλλει και σφάλλεται και εσφαλμένος είναι αυτός που έχει λάθη.

Σημαίνει επίσης και παραβιάζω τον ηθικό κανόνα. Έσφαλα=έκανα σφάλμα. Με το στερητικό α (άλφα) μπροστά έγινε ο ασφαλής=αυτός που δεν κινδυνεύει και η ασφάλεια=όπου δεν υπάρχουν κίνδυνοι. Η γλωσσική εξέλικη έφερε την Ασφάλεια της Αστυνομίας, τα σώματα ασφαλείας μέχρι και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

ΠΑΡΑΓΕΙ ΚΑΙ ΠΛΑΘΕΤΑΙ

Είναι όντως ένα πολύ χρήσιμο ρήμα της γλώσσας μας που παράγει και πλάθεται υπέροχα: ασφαλής αλλά και επισφαλής, ασφαλίζω, αλλά και διασφαλίζω και εξασφαλίζω. Ασφαλίζω και ασφαλίζομαι, ασφαλιστής, ασφαλιστήριος και ασφαλιστήριο, ασφαλιστικός και ασφαλιστική εταιρεία, ασφαλιστικός οργανισμός, ασφαλιστικά μέτρα, αλλά και τα ασφάλιστρα. Παρατηρήστε πώς εξελίχθηκε σε αντίθετη σημασία. Από σφάλλω=κάνω σφάλμα σε ασφάλεια=βρίσκω προστασία.
Έτσι άσφαλτος από τα πανάρχαια χρόνια χρησιμοποιήθηκε για την ενίσχυση των τειχών για να τα προφυλάσσει να μην πέφτουν. Σήμερα κάναμε το ρήμα ασφαλτοστρώνων και ασφαλτώνω και μεταφορικά μιλάμε για θύματα της ασφάλτου. Το παραγωγικό πεδίο του σφάλλω είναι όντως εκπληκτικό. Φτάνουμε αβίαστα στο συμπέρασμα πως το ρήμα είναι γονιμότατο και ασφαλώς το βλέπουμε όλοι μας.

ΤΟ ΣΦΑΛΛΩ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ

Το ρήμα στα Λατινικά μπήκε ως fallo και έγινε το fallere με μετοχή falsus, falsa, falsum με σημασία φυσικά σφάλλω, απατώ. Στα Ιταλικά κατέληξε ως falso από όπου το πήρε η σημερινή μας γλώσσα και έγινε το φάλτσο που είναι φυσικά η παραφωνία. Π.χ.: στη χορωδία μας ο Νικόλας ήταν πάντα φάλτσος. Κάναμε και το ρήμα φαλτσάρω=τραγουδώ με παράφωνο τρόπο. Έτσι μπήκε και στο ποδόσφαιρο το φαλτσαριστό σουτ.

ΚΑΙ ΚΑΤΕΛΗΞΕ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ

Το σφάλλω στα Αγγλικά «πετσοκόφτηκε» και από μπρος και από πίσω και έτσι έμεινε σκέτο fall. Τα λεξικά το τονίζουν: From Greek σφάλλω. Εξ άλλου φαίνεται και δεν χρειάζεται να μας το πουν τα λεξικά, γιατί το fall έχει πιστοποιητικό γεννήσεως το διπλό ll όπως ακριβώς εξηγήθηκε παραπάνω.

Βλέπετε πως τα διπλά γράμματα σε μια λέξη-κόμμα, γράμμα-δεν μπαίνουν επειδή μάς αρέσει ή έτσι το θέλουμε. Έχουν το λόγο τους να υπάρχουν γιατί μάς φανερώνουν τις σύνθετες λέξεις και τη συνέχεια πάντα της Ελληνικής γλώσσας. Έτσι στα Αγγλικά παρέμειναν: I fall, I fell, I have fallen με πάμπολλες σημασίες: drop, decline, be captured, give in, occur, descent, overthrow κ.α. Κειμένονται όλες από την πτώση έως την αποτυχία, αλλά και το fall in love=ερωτεύομαι! Το φθηνότερο έγινε fall (πολύ Αμερικάνικο), ο σφαλερός έγινε fallibre και η πλάνη fallacy. Ο φάλτσος και σφαλερός κατέληξε στο false και η παράβαση και αθέτηση de fault. H ελληνικότητα της λέξης φαίνεται επίσης και από την άκρως και πληθωρική γονιμότητα γιατί οι λατινικές λέξεις δεν γεννάνε συνήθως τόσα πολλά παράγωγα.

ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ

Συνήθως τα ετυμολογικά λεξικά δεν παρατείνουν την έρευνά τους. Το fall θα το δείτε ότι προέρχεται: From Latin word fallere. Λάθος και μεγάλο σφάλμα. Λένε όμως και ανοησίες όπως: Asphalt Greek άσφαλτος bitumen. Probably a foreign word, perhaps Phoenician! (English Etymology WW Skeat, Reprinted 1994). Κάπως έτσι τα είπε και ο Ηρόδοτος ότι τα Ελληνικά γράμματα και αλφάβητο είναι φοινικικά! Και η «ρετσινιά» έμεινε μέχρι σήμερα. Κύριοι Skeat και Ηρόδοτε, πολύ εκνευριστικό και τρομερό το… φάλτσο σας!