Στο αρχαίο ελληνικό θέατρο και στο βάθος της σκηνής, υπήρχε συνήθως ένα μόνιμο οικοδόμημα το οποίο ήταν «ο οίκος», δηλ. το μέγαρο με πόρτες από όπου έρχονταν ή βγαίνανε οι ηθοποιοί και παρουσιάζονταν στο θεατρικό κοινό. Εκεί μιλούσαν και έλεγαν τα λόγια τους και για αυτό ονομαζόταν λογείο. Πάνω στην κορυφή του οίκου υπήρχε ειδικός χώρος και δίπλα από τη στέγη όπου έκαναν την εμφάνισή τους «οι θεοί» όταν το απαιτούσε η δράση της υπόθεσης του έργου. Αυτό ήταν το Θεολογείο, εξοπλισμένο με διάφορα μηχανήματα για τις ανάγκες του έργου. Η μηχανή – την έλεγαν και αιώρημα – ήταν ένας ξύλινος γερανός που παρουσίαζε τους θεούς να στέκονται στον αέρα –να αιωρούνται– δηλ. να βρίσκονται σε μία μετέωρη κατάσταση.

Αυτός ήταν ο «από μηχανής θεός». Το μηχάνημα αυτό –η επινόηση– έδινε λύση στα πολύπλοκα θεατρικά έργα, τα οποία έφταναν σε ένα αδιέξοδο. Στην τραγωδία του Ευριπίδη «Ιφιγένεια εν Ταύροις» η θεά Αθηνά είναι ένας τέτοιος «από μηχανής θεός».

Την ίδια ακριβώς έκφραση χρησιμοποιούμε και σήμερα μεταφορικά όταν θέλουμε να δώσουμε ευνοϊκή λύση σε μία δυσάρεστη και αδιέξοδη κατάσταση. Στην πραγματική ζωή όμως δεν υπάρχει κανένας τέτοιος «από μηχανής θεός». Οι αρχαίοι μας δημιούργησαν δεκάδες θεούς με τη φαντασία τους για να λύσουν μυθολογικά τα άλυτα προβλήματα της ζωής.

Η ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ

Ετυμολογικά η λέξη μηχανή αποδεικνύεται ότι είναι δωρικής κατασκευής και προέλευσης. Το μήχος –και δωρικά μάχος– είναι ο τρόπος, το μέσον, το βοήθημα, το τέχνασμα. Η δωρική λέξη μαχανά εξελίχτηκε στην μηχανή, ή το μηχάνημα = το εργαλείο. Η επινόηση της μηχανής ήταν ένας τρόπος για την ανύψωση βαρών, σημαντικό και προοδευτικό κατόρθωμα του ανθρώπου. Ο νους έκανε τη μηχανή για να προκληθεί η κίνηση.

Ο πόλεμος είναι πάντοτε δημιουργός νέων λέξεων και νέων σημασιών των παλιών. Έτσι η μηχανή εξελίχτηκε στην πολεμική μηχανή ή το τέχνασμα «για να νικήσω» και για αυτό η λέξη μηχανή πήρε τη σημασία της πανουργίας και του δόλου. Έτσι έγινε το ρήμα μηχανάομαι = μηχανώμαι με τη σημασία του επινοώ, εφευρίσκω που σήμερα το κάναμε μηχανεύομαι = επινοώ και βρίσκω με το νου μου κάτι, και αυτό συνήθως πονηρό.

Η ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ ΣΗΜΕΡΑ

Η τεχνική επινόηση πολιτογραφήθηκε στην επικοινωνία των αρχαίων Ελλήνων με τη λέξη μηχανή, η οποία έγινε ο πυρήνας να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά η δύναμη του ανθρώπινου νου. Η μηχανή κατέληξε ως γονίδιο νέων εφευρέσεων που όλες φέρνουν το όνομά της. Έτσι έχουμε την πολεμική μηχανή η οποία αυγάτισε εκατοντάδες νέες εφευρέσεις. Το κύριο χαρακτηριστικό της μηχανής είναι η κίνηση και αυτό το βλέπουμε σήμερα. Ό,τι κινείται έχει μέσα του μια μηχανή. Έτσι η μηχανή έγινε η κινητήρια δύναμη του πολιτισμού μας.

Εάν το καλοσκεφτούμε στα σπίτια μας και παντού χρησιμοποιούμε δεκάδες αν όχι εκατοντάδες μηχανές σε καθημερινή βάση. Εάν κάτι δεν έχει μηχανή είναι στάσιμο και γλωσσικά η ώθηση τα ης μηχανής συνεχώς γεννάει νέες επινοήσεις για καλύτερη και ποιοτικότερη ζωή. Ταυτόχρονα προεκτείναμε το γλωσσικό μας ορίζοντα με νέες λέξεις που μάς τις παράγει η μηχανή: Μηχανικός, μηχανική, μηχάνημα, μηχανάκι ή μηχανάρα, μηχανισμός και μηχανιστικός, μηχανογραφία και μηχανογράφιση, αλλά και μηχανογραφικός, μηχανολογία και μηχανολόγος, αλλά και μηχανολογικός και πολλές άλλες που μπορούν να έρθουν στο νου σας έτσι…  μηχανικά.
Ζούμε σήμερα μέσα σε μία οργασμική μηχανοκρατία όπου όλα έχουν μηχανοποιηθεί και ο κόσμος μας πια μοιάζει ως ένα απέραντο μηχανουργείο όπου κατασκευάζονται πάσης φύσεως μηχανικών αντικειμένων. Με ένα λόγο έχουμε γίνει όλοι μας «μηχανόβιοι» δηλ. ζούμε μόνο με τις μηχανές.

ΚΑΙ Η ΜΗΧΑΝΗ ΕΓΙΝΕ MACHINE!

Όχι τόσο οι Λατίνοι αλλά οι Ρωμαίοι τον από μηχανής θεό τον ονόμασαν ελληνικότατα ως DEUS EX MACHINA κρατώντας και τη δωρική εκφορά της λέξης, και προσπαθώντας να έρθουν πιο κοντά στην ελληνική προφορά το Χ το έκαναν CH, αλλά απομακρύνθηκαν περισσότερο. Η λέξη παρέμεινε σε χειμερία νάρκη μέχρι το 16ο αιώνα, και να σου με τη δύναμη της σημασίας της, μπαίνει θριαμβευτικά στην Αγγλική γλώσσα – και σχεδόν ταυτόχρονα – σε όλες τις Ευρωπαϊκές γλώσσες ως Machine. Οι Άγγλοι ετυμολόγοι προχωρούν και πιο πέρα αποκαλύπτοντας πως και το ρήμα MAKE = ποιώ, κάνω, επινοώ, προέρχεται από την ίδια ελληνική ρίζα. Φαίνεται και καθαρά με γυμνό μάτι. Εδώ μιλάμε για καταπληκτική, άμεση και ευεργετική Ελληνική γλωσσική επιρροή. Η αποτελεσματική αυτή Ελληνική επίδραση ανύψωσε – σαν με μηχανή – την Αγγλική γλώσσα στα Ολύμπια ύψη του λόγου ο οποίος είναι και ο πολιτισμός.

Έτσι γονιμότατα η Ελληνική μηχανή έδωσε την κίνηση στην Αγγλική με πάμπολλες λέξεις. Με το δωρικό θέμα μαχ=mach έχουμε: Machinery, machinist, machinate, machinator, machination και το machine-gun κ.α. Με το θέμα μηχ=mech, έχουμε mechanic, mechanism, mechanist, mechanize (εδώ και με την Ελληνική κατάληξη-ίζω), mechanization, mechatronics (σύνθετο με τον ηλεκτρονικό) και πάμπολλες άλλες – όπως όλες οι μηχανές – αλλά και παράγωγα ουσιαστικά, επίθετα, ρήματα και επιρρήματα. Και η Engine = μηχανή είναι ελληνικότατη από το εν+γένος=Γεννάει μέσα της!

ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ

Η Ελληνική μηχανή έρχεται σήμερα να δώσει ονόματα σε νέες μηχανές κάθε ανθρώπινης σύλληψης και επινόησης. Όλες τις νέες εφευρέσεις τις «αγιάζει» δίνοντας το ελληνικό τους όνομα: cardiograph, epidiascope, electroencephalogram, stethoscope και χιλιάδες άλλες. Αυτό γίνεται με όλες τις ελληνικές λέξεις οι οποίες προωθούν τον πολιτισμό σε ανώτερα επίπεδα με σαφήνεια και καλλιέπεια. Σήμερα για όλες τις επιστήμες και για όλες τις νέες εφευρέσεις, η Ελληνική γλώσσα είναι όντως ο «απομηχανής Θεός» και απαθανατίζει ανθρώπινα το σύγχρονο πολιτισμό μας. Και αυτό δεν το λέει ένας απλός Έλληνας, αλλά όλοι οι πιο διακεκριμένοι επιστήμονες του κόσμου. Αν τους ρωτήσετε αυτό θα σας πούνε με υπερηφάνεια, γιατί θαυμάζουν τη γονιμότητα και τις αρετές της Ελληνικής γλώσσας.
Αυτή είναι η πολύτιμη και πνευματική μας κληρονομιά!