Η λέξη που έχει γονιμοποιήσει την αγγλική ίσως περισσότερο από κάθε άλλη ελληνική, θα πρέπει να είναι ο λόγος. Η ίδια παρατήρηση μπορεί νε ειπωθεί και για την ελληνική γλώσσα, μια και ο λόγος είναι η πρώτη μας λέξη με την οποία επιτυγχάνεται η ανθρώπινη επικοινωνία. Η λέξη μας «λόγος» υπάρχει στη γλώσσα μας από την πανάρχαια εποχή και στο διάβα των αιώνων απέκτησε ένα πλήθος σημασιών -όπως θα δούμε- μέχρι και τη λογική σκέψη. Εάν πάμε ιεραρχικά, θα πρέπει να πούμε ότι στην αρχή ήταν το ρήμα Λέγω = ομιλώ. Ήταν τόσο χρήσιμο στην ομιλία που το ρήμα σχημάτισε τους χρόνους από τρία θέματα: λέγω, είπα και ερώ. Από εδώ ακριβώς έχουμε τα εξής μερικά παράγωγα: Λόγος, λέξη, λεκτικός, λόγιος, λογικός, άλογος, ρήση, ρήμα, ρητός, ρήτρα, ρήτορας, ρηματικός, διαρρήδην (=επίρρημα=χωρίς περιστροφές) και όλες οι άλλες μορφές αυτών. Π.χ. ο λόγος παρήγαγε το λογικό, τη λογική και το λογικό.
Η λογική τέχνη δημιούργησε μία ολόκληρη επιστήμη. Παραλείποντας την τέχνη έγινε η Λογική όπως η Πολιτική, η Γραμματική κ.ά. Ονομάσαμε Λογική την Επιστήμη της ανθρώπινης σκέψης ή την επιστήμη που ασχολείται με τους νόμους της ορθής σκέψης. Άρα είπαμε λογική σκέψη την ορθή σκέψη. Ας σημειώσουμε εδώ μόνο ένα παράδειγμα – ίσως το πιο κλασικό – της λογικής έρευνας που έκανε ο Αριστοτέλης, αλλά και άλλοι πολλοί στωικοί φιλόσοφοι για να φτάσουμε στη λογική και ορθή σκέψη: Ο συλλογισμός είναι:
Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί
Ο Σωκράτης είναι άνθρωπος
Άρα, ο Σωκράτης είναι θνητός
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Στη λέξη μας «λόγος» μέχρι σήμερα δώσαμε πάμπολλες σημασίες. Το σύνολο της γλώσσας είναι ο λόγος. Μιλώ για κάτι με το λόγο. Ο καθηγητής έβγαλε λόγο για την 25η Μαρτίου. Η λογοτεχνία μας είναι ο λεγόμενος έντεχνος λόγος. Δίνω το λόγο μου.
Ο Α και ο Β έδωσαν λόγο. Δεν θα σου δώσω το λόγο πού πάω. Μπορώ να έχω το λόγο; Για ποιο λόγο το έκανες αυτό; Ακόμη και το Θεό τον ονομάσαμε Λόγο! Σου δίνω το λόγο της τιμής μου. Ούτε λόγος να γίνεται! Περί ορέξεως ουδείς ο λόγος. Δεν σου πέφτει λόγος. Ζωή σε λόγου σας και τόσα και τόσα άλλα.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ
Η επιστήμη της Λογικής -όπως ήδη διατυπώθηκε- έχει ως αντικείμενο μελέτης την ορθή νόηση (να σκεπτόμαστε ορθά). Τα συμπεράσματά μας θα πρέπει να ελέγχονται από την ορθότητά τους. Κάναμε όμως και πολλές νέες εκφράσεις για αυτήν. Όπως: κοινή λογική (ποια είναι αυτή;), αυτός έχει τετράγωνη λογική, ψυχρή λογική (=όχι συναισθηματισμοί), συμβολική λογική, η λογική του Καντ, η λογική του Μαρξ και τόσες άλλες λογικές.
Τον άνθρωπο που έχει λογική, τον ονομάσαμε λογικό. Αυτός που δεν έχει λογική τον είπαμε παράλογο. Αυτός που έχει ορθό λόγο έγινε ορθολογικός με αντίθετο τον ανορθολογισμό ή και εξωλογικό. Εδώ μπορούμε να αναφέρουμε πάμπολλες άλλες σημασίες.
Το θέμα είναι πλουσιότατο να το καλύψουμε με δυο λόγια στη στήλη τούτη. Χρειαζόμαστε πολλούς πίνακες να τους γεμίσουμε με λογικά επιχειρήματα να δούμε το πλάτος και το βάθος του λόγου.
Θα κλείσω μόνο με το δεύτερο συνθετικό- λογία- που σχηματίζονται όλες οι ανθρώπινες επιστήμες: βιολογία, αρχαιολογία και ΟΛΕΣ οι άλλες. Ας σημειώσουμε όμως και την αερολογία και πολυλογία.
Ο ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ Η ΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ
Στα αγγλικά ο λόγος είναι Word. Τα ετυμολογικά λεξικά λένε ότι η λέξη Word έγινε from Greek είρειν = to speak. Η λέξη όμως είναι άγονη. Όλες οι παραπάνω σημασίες τις παράγουν από την Greek Λογική= Logic=the science of reasoning correctly (=η επιστήμη να διανοείσαι σωστά). Από εδώ παράγονται μόνο δειγματοληπτικά: Analogy, apology, catalogue, decalogue, dialect, dialogue, eclectic (και από εδώ elite), eclologue, epilogue, eulogy, monologue, prologue. Από εδώ και το Legend, collect, diligent, elect, elegant, eligible, intellect, intelligence, lecture, legible, legion, lesson, neglect, recollect, select κ.α. Επίσης Syllogism και ΟΛΕΣ οι λέξεις σε –logy- από το Ελληνικό-λογία: Σημειώνονται ως κυριότερες οι παρακάτω: astrology, biology, chronology, doxology, entomology, etymology, genealogy, geology, meteorology, mythology, necrology, nosology, ornithology, osteology, pathology, philology, phraseology, phrenology, physiology, psychology, tautology, theology, zoology κ.α., με πάμπολλα παράγωγα!
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Ο μεγάλος Πλάτων είπε εκείνο το περίφημο: «Του λόγου μέτρον εστίν ουχ ο λέγων, αλλά ο ακούων» (=Μέτρο του λόγου δεν είναι αυτός που μιλάει, αλλά αυτός που ακούει). Τι λέμε εμείς όταν ακούμε τους Αγγλόφωνους να μιλούν ελληνικά; Μπράβο τους, αυτοί μιλούν ελληνικά καλύτερα από εμάς!
Σήμερα εμείς ως «Νεοέλληνες»… αγγλοποιηθήκαμε πλήρως. Τρομάρα μας!!
