Η απόφαση της Χάγης για την Ενδιάμεση Συμφωνία Αθηνών-Σκοπίων δεν επηρέασε τις αποφάσεις του Συμβουλίου των ΥΠΕΞ των «27», αφού οι υπουργοί επανέλαβαν ότι προϋπόθεση για να αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της ΠΓΔΜ με τις Βρυξέλλες είναι να υπάρξει αμοιβαία αποδεκτή λύση στο θέμα της ονομασίας.
Όπως ανέφεραν διπλωματικές πηγές, το κλίμα στις επαφές του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, Σταύρου Δήμα, κατά τη μακρά συζήτηση των συμπερασμάτων της Ε.Ε. για την ενταξιακή πορεία της ΠΓΔΜ, ήταν θετικό.
Δεν έλειψαν, ωστόσο, όπως σημειώνουν οι ίδιες πηγές, και οι διαφορετικές προσεγγίσεις από ορισμένους εταίρους στην Ε.Ε., οι οποίοι επιχείρησαν να συνδέσουν την απόφαση της Χάγης με την ονομασία.
Πάντως, το Συμβούλιο δεν έδωσε μετά και την ομόφωνη απόφασή του, «πράσινο» φως στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην ΠΓΔΜ, όπως είχε προτείνει η Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2009, ενόσω παραμένει σε εκκρεμότητα το ζήτημα της ονομασίας, με τις επιπτώσεις που έχει στις σχέσεις καλής γειτονίας.
Αποφάσισε να επανέλθει στο θέμα κατά την επόμενη προεδρία, όπως έχει επαναλάβει στα αντίστοιχα συμπεράσματα του 2009 και του 2010.
Οι «27» ΥΠΕΞ κατέληξαν ομόφωνα, όπως αποτυπώνεται στα συμπεράσματα, ότι παραμένει ζωτικής σημασίας η εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτής λύσης στο ζήτημα της ονομασίας και η διατήρηση σχέσεων καλής γειτονίας.
Όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, η απόφαση αποκτά ιδιαίτερη σημασία υπό το φως της χθεσινής απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, καθώς υπενθυμίζει την ανάγκη επιτυχούς κατάληξης των διαπραγματεύσεων υπό τον ΟΗΕ, προκειμένου η ΠΓΔΜ να ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε.
Το Συμβούλιο, όπως αναφέρουν τα συμπεράσματα, προσβλέπει στην παραγωγή αποτελεσμάτων σύντομα, στο πλαίσιο του συνεχιζόμενου διάλογου μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ.
ΕΤΟΙΜΗ ΓΙΑ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΚΟΠΙΑΝΟ
Στο μεταξύ, αποφασισμένη να κρατήσει χαμηλούς τόνους και έτοιμη να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις για την εξεύρεση αμοιβαίας αποδεκτής λύσης στο θέμα της ονομασίας εμφανίζεται η Αθήνα μετά την ανακοίνωση της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης επί της προσφυγής των Σκοπίων.
Η κυβέρνηση είναι ικανοποιημένη, σε πολιτικό επίπεδο, από το γεγονός ότι το Δικαστήριο δεν την υποχρεώνει να μεταβάλει στάση στο μέλλον, καθώς επίσης και επειδή στις πρώτες τους αντιδράσεις η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και το ΝΑΤΟ εμφανίστηκα να επιμένουν ότι χωρίς επίλυση του ονοματολογικού τα Σκόπια δεν μπορούν να ενταχθούν στους δύο οργανισμούς.
Παρ’ όλα αυτά, η καταδίκη για παραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας δεν παύει να είναι ένα «διπλωματικό ράπισμα», αν κανείς εξετάσει τις λεπτομέρειες του κειμένου τις απόφασης και συνυπολογίσει την αμετροέπεια της κυβέρνησης Καραμανλή στην αξιοποίηση της απόφασης της Συνόδου του Βουκουρεστίου για εσωτερική πολιτική κατανάλωση. Πρέπει δε να διαφανεί μέχρι πότε θα μπορεί η Αθήνα να υφίσταται απώλεια διπλωματικού κεφαλαίου για το Σκοπιανό, όσο παραμένει άλυτο το ονοματολογικό.
ΕΤΟΙΜΟΙ ΓΙΑ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ
Ο πρωθυπουργός, κ. Λ. Παπαδήμος, είχε για το θέμα αυτό τηλεφωνικές επικοινωνίες την Κυριακή με τα τρία κόμματα που συμμετέχουν στην κυβέρνηση, όπου και αποφασίστηκε η συγκεκριμένη στάση. Αυτή αντικατοπτρίζεται και στη δήλωση που έκανε μετά την έκδοση της απόφασης με την οποία ξεκαθαρίζει ότι η Ελλάδα παραμένει σταθερή στις θέσεις της, ότι η επίλυση της εκκρεμότητας της ονομασίας αποτελεί προϋπόθεση για την εξομάλυνση των σχέσεων, αλλά και ότι η Αθήνα είναι έτοιμη να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με σκοπό την εξεύρεση αμοιβαίας αποδεκτής λύσης.
Το Δικαστήριο καταδίκασε, με ψήφους 15 – 1, την Ελλάδα για παραβίαση του Άρθρου 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας για τη μη προβολή αντίρρησης στο αίτημα ή στην ένταξη των Σκοπίων σε διεθνείς ή περιφερειακούς οργανισμούς με την ονομασία πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (πΓΔΜ).
Ωστόσο, και πάλι με ψήφους 15 – 1, το Δικαστήριο απέρριψε το έτερο αίτημα της σκοπιανής πλευράς να υποχρεώσει την Ελλάδα να απόσχει μελλοντικά από οποιαδήποτε πράξη που παραβιάζει τις υποχρεώσεις της βάσει του Άρθρου 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Καλεί επίσης τα δύο μέρη να εμπλακούν σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών.
Αυτή η πτυχή της απόφασης αποτελεί και την πύλη διεξόδου της ελληνικής κυβέρνησης από το «διπλωματικό ράπισμα» της παραβίασης της Ενδιάμεσης Συμφωνίας.
Υπέρ, άλλωστε, της συνέχισης των διαπραγματεύσεων αλλά και της αποσύνδεσης της απόφασης από τις συνομιλίες για την ονομασία τάχθηκε τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δια του επιτρόπου αρμοδίου για τη διεύρυνση, Στέφαν Φούλε, όσο, επίσης, το ΝΑΤΟ δια του γενικού γραμματέα, Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, και ο ειδικός απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών, Μάθιου Νίμιτς.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, η δήλωση του πρέσβη των Ηνωμένων Πολιτειών στα Σκόπια, Πολ Γουόλερς. Ο Αμερικανός διπλωμάτης τόνισε ότι η πΓΔΜ θα μπορέσει να καταστεί μέλος του ΝΑΤΟ όταν λυθεί το ονοματολογικό και επανέλαβε τη στήριξη της Ουάσιγκτον στις, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, διαπραγματεύσεις.
Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΡΑΜΜΕΣ
Ωστόσο, έμπειροι παρατηρητές εξηγούν ότι η Αθήνα πρέπει να δώσει έμφαση στους λόγους απόρριψης από το Διεθνές Δικαστήριο της επιχειρηματολογίας της σχετικά με την παραβίαση ή μη της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Και αυτό καθώς είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα δοκιμάζεται στη Χάγη, ένα φόρουμ που θεωρεί ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο.
Κατ’ αρχήν το Δικαστήριο ερμήνευσε διασταλτικά όσα αναφέρονται στο Άρθρο 11, παράγραφος 1, ότι η Ελλάδα «δεν πρέπει να προβάλλει αντίρρηση» σε αίτηση ή στη συμμετοχή των Σκοπίων σε διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς με το όνομα πΓΔΜ. Έκρινε ότι αυτό αφορά σε κάθε είδους αντίρρηση και όχι μόνο στην προβολή βέτο σε οργανισμούς που ζητούν ψηφοφορία. Επομένως, το σκεπτικό της ελληνικής πλευράς ότι η απόφαση του Βουκουρεστίου ήταν ομόφωνη δεν αναιρεί την παραβίαση της Συμφωνίας.
Επιπλέον, από τις δηλώσεις κορυφαίων ελλήνων αξιωματούχων αλλά και τη διπλωματική αλληλογραφία προκύπτει κατά τους δικαστές ότι η επίλυση της εκκρεμότητας της ονομασίας ήταν «το αποφασιστικό κριτήριο» για να δεχθεί η Ελλάδα το αίτημα των Σκοπίων για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Ακόμη εντυπωσιακότερη είναι η απόφανση του Δικαστηρίου επί του ελληνικού επιχειρήματος ότι τα Σκόπια μπορεί να ενταχθούν σε έναν οργανισμό ως πΓΔΜ και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουν σε αυτό το συνταγματικό τους όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Οι δικαστές έκριναν ότι τόσο από την Ενδιάμεση Συμφωνία όσο και από τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ δεν προκύπτει ότι η Ελλάδα έχει το δικαίωμα να φέρει αντίρρηση σε αίτημα ένταξης των Σκοπίων βασιζόμενη απλά στην προοπτική ότι η πΓΔΜ μπορεί να χρησιμοποιήσει τη συνταγματική ονομασία μετά την ένταξη.
Τέλος, το Δικαστήριο απέρριψε τα ελληνικά επιχειρήματα ότι και η πΓΔΜ έχει στο παρελθόν παραβιάσει την Ενδιάμεση Συμφωνία μη διαπραγματευόμενη με καλή πίστη και προβαίνοντας σε εχθρική προπαγάνδα ή χρησιμοποιώντας σύμβολα όπως το αστέρι της Βεργίνας. Τονίζει στην απόφασή του ότι το γεγονός ότι επί 16 χρόνια μετά την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας δεν έχει βρεθεί λύση δεν σημαίνει ότι είναι ευθύνη των Σκοπίων. Επισημαίνει δε ότι λίγο πριν από τη Σύνοδο του Βουκουρεστίου, ο Μάθιου Νίμιτς είχε καταθέσει την πρόταση «Δημοκρατία της Μακεδονίας (Σκόπια)» για όλες τις χρήσεις, που δέχθηκε η πΓΔΜ αλλά όχι η Ελλάδα.
Όσον αφορά δε στο θέμα της αλυτρωτικής προπαγάνδας, το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι η Αθήνα δεν προχώρησε σε σαφείς κινήσεις για να καταστήσει σαφές στα Σκόπια ότι παραβιάζουν τα συγκεκριμένα άρθρα της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Αναφέρεται δε χαρακτηριστικά στο θέμα των σχολικών εγχειριδίων, της χρήσης του Ήλιου της Βεργίνας και της μετονομασίας του αεροδρομίου σε «Μέγας Αλέξανδρος». Και καταλήγει βρίσκοντας ότι μόνο μία φορά υπήρξε ουσιαστική παραβίαση των σχετικών άρθρων από τα Σκόπια, το 2004 και ότι αφού η Ελλάδα έθεσε το ζήτημα, τα Σκόπια συμμορφώθηκαν το ίδιο έτος.
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Η ΝΔ, με ανακοίνωση του τομεάρχη Εξωτερικής Πολιτικής, κ. Π. Παναγιωτόπουλου, τονίζει ότι «η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης δεν υπεισέρχεται καθόλου στο θέμα της ονομασίας που αποτελεί όχημα της αλυτρωτικής προπαγάνδας των Σκοπίων». Και προσθέτει ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να μετακινηθεί από την «κόκκινη γραμμή» της μίας ονομασίας έναντι όλων για κάθε χρήση.
Ο ΛΑΟΣ, σε ανακοίνωσή του, σημειώνει ότι ο κ. Παπαδήμος χειρίζεται το θέμα πιο υπεύθυνα από ότι οι κυβερνήσεις ΠαΣοΚ και ΝΔ. «Χρειάζεται επαγρύπνηση και να μην ανοίγουμε εύκολα τα χαρτιά μας» καταλήγει. Όσο για τη Δημοκρατική Συμμαχία, σημειώνει, σε μία σαφή αιχμή προς την τότε πολιτική του κ. Αντ. Σαμαρά, ότι «στη σημερινή κατάσταση άλλωστε συνετέλεσαν οι φανατισμοί και οι πατριδοκαπηλίες του 1990 – 1991» και ότι το Δικαστήριο αρνήθηκε να ασχοληθεί με την ουσία της διαφοράς.
