Εάν η γλωσσική μεταρρύθμιση δεν είχε κατορθωθεί το 1976, η γλωσσική μας ακαταστασία θα ήταν ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα γλωσσικής τυραννίας της ελληνικής κοινωνίας σήμερα. Τα τελευταία σαράντα χρόνια μόνο, όλοι οι Έλληνες «μιλούμε την ίδια γλώσσα»! Ακούγεται παράξενο, αλλά είναι η πραγματικότητα. Σήμερα διαπιστώνουμε μία στρωτή δημοτική γλώσσα που και αυτή ακόμη χρειάζεται πολλούς εργάτες του πνεύματος να την καλλιεργήσουν. Είναι όμως κοινή και ευχάριστη η διαπίστωσή μας πως η σημερινή μας γλώσσα είναι πολύ πλούσια, ευλύγιστη και συστηματική, η οποία παρά την ηλικία της, έχει μέσα της σφρίγος και ζωντάνια και στα χείλη αυτών που την αγαπούν είναι το κοφτερό σπαθί που είναι πάντα τροχισμένο. Η σημερινή μας γλώσσα είναι η συνέχεια της αρχαίας μας και είναι η ίδια ελληνική γλώσσα που έχει τροφοδοτήσει πλουσιοπάροχα όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες.

ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Το φαινόμενο της διγλωσσίας διήρκεσε πάνω από δύο αιώνες και ταλαιπώρησε την ελληνική παιδεία αφάνταστα. Με την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους το 1832 και σχεδόν μέχρι σήμερα, μας ταλαιπώρησε το γλωσσικό μας ζήτημα καθαρεύουσα ή δημοτική, και για αυτό χύθηκε και αίμα για την επικράτηση της μιας ή της άλλης γλώσσας. Επιτέλους το ζήτημα λύθηκε μόλις το 1976.

Είναι τότε που αποφασίστηκε να καθιερωθεί σε όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης η δηµοτική γλώσσα µε βάση τη “Γραµµατική” του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, η οποία εκδόθηκε από τον Οργανισμό Εκδόσεων Σχολικών Βιβλίων το 1941. Σήμερα στο γυµνάσιο διδάσκονται τα αρχαία κείµενα από µεταφράσεις, ενώ στο λύκειο διδάσκεται και η αρχαία μας γλώσσα. Ακόµη, για την καλλιέργεια της κλασικής παιδείας προβλέφθηκε να λειτουργήσουν ορισµένα ειδικά κλασικά λύκεια.

Μετά το γυµνάσιο οι µαθητές και ύστερα από επιτυχή εξέταση µπορούν να εισάγονται στο τριετές λύκειο ή σε τριετή Τεχνική Επαγγελµατική Σχολή. Οι απόφοιτοι των λυκείων µπορούν να εισάγονται κατόπιν των πανελληνίων εξετάσεων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα.

Η εκπαιδευτική µεταρρύθµιση του 1976 απέκτησε τη δυναµική της από την ανάγκη εκσυγχρονισµού της παιδείας. Ήταν μία προσπάθεια βαθιάς τοµής στη δοµή της εκπαίδευσης και έθεσε νέους στόχους για όλες τις βαθµίδες. Το τελικό σχέδιο «περί οργανώσεως και διοικήσεως της Γενικής Εκπαίδευσης» ψηφίστηκε από τη Βουλή ως νόµος 309 στις 3 Απριλίου 1976 και η εκπαιδευτική µεταρρύθµιση άρχισε να εφαρµόζεται.

Ένα από τα θετικότατα σημεία της μεταρρύθμισης ήταν η επίσημη καθιέρωση της Δημοτικής Γλώσσας ως αποκλειστικής γλώσσας της εκπαίδευσης και όλης της δημόσιας ζωής. Με αυτό τον τρόπο έκλεινε ένας ιστορικός κύκλος αντιπαράθεσης των δύο αιώνων. Οι συνθήκες είχαν πλέον ωριμάσει για την καθολική αποδοχή της δημοτικής από όλες τις κοινωνικές ομάδες ως επίσημου γλωσσικού εργαλείου.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

Ας επαναλάβουμε συνοπτικά – για να τα θυμόμαστε, γιατί όλα ξεχνιούνται γρήγορα – πως οι κύριοι άξονες της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1976, ήταν οι ακόλουθοι:

1) Αναγνώριση της Δημοτικής μας Γλώσσας ως επίσημης γλώσσας της εκπαίδευσης.

2) Χωρισμός του εξαταξίου γυμνασίου σε τριετές υποχρεωτικό γυμνάσιο και τριετές λύκειο.

4) Επιμήκυνση του υποχρεωτικού χρόνου σπουδών από έξι σε εννέα χρόνια.

5) Η δημιουργία της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.

6) Θέσπιση εισαγωγικών Πανελλήνιων Εξετάσεων για τα λύκεια για την εισαγωγή στα ΑΕΙ.

Δυστυχώς όμως παρά τα θετικά σημεία, η μεταρρύθμιση δεν ξέφευγε από το συντηρητικό τρίπτυχο της θρησκευτικής, εθνικής και ηθικής συνείδησης το οποίο ήταν υποχρεωμένο να “καλλιεργεί” το σχολείο και η μεταρρύθμιση περιορίστηκε στην εξωτερική αλλαγή και λιγότερο στην πραγματική εσωτερική μεταμόρφωση της εκπαίδευσης.

Παρατηρείται επίσης πως «οι μέθοδοι, οι τρόποι διδασκαλίας, τα αναλυτικά προγράμματα, οι τρόποι και τα μέσα μάθησης, η καλλιέργεια της απομνημόνευσης και όχι της κριτικής σκέψης, η μη παροχή παιδαγωγικής ελευθερίας στους εκπαιδευτικούς, οι σχέσεις μαθητών-δασκάλων παρέμειναν αναλλοίωτες, παραβλέποντας την ουσία και το περιεχόμενο της μεταρρύθμισης, καθώς επίσης τα νέα μέτρα ενίσχυσαν τον συγκεντρωτισμό και τον έλεγχο της εκπαιδευτικής διαδικασίας από την κεντρική διοίκηση».

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

Παρά τις δυσκολίες που προέκυψαν για την εφαρμογή της αξιόλογης μεταρρύθμισης, σήμερα βλέπουμε τα πολλά θετικά στοιχεία της. Σήμερα ακούμε, διαβάζουμε και γράφουμε μία αξιοζήλευτη γλώσσα, στρωμένη με τον ιδρώτα του πρωτεργάτη Μανόλη Τριανταφυλλίδη. Χωρίς άλλο πρέπει να είμαστε ευγνώμονες και σε όλους τους προηγούμενους εργάτες του Δημοτικισμού, αλλά εάν δεν είχαμε το πρωτοπόρο πόνημα του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, τη Νεοελληνική Γραμματική (της Δημοτικής), έκδοση ΟΕΣΒ, Αθήνα 1941, δεν θα είχαμε βάση στην οποία να στηριχτούμε και να βλέπουμε σήμερα τα θετικότατα αποτελέσματα. Να προσθέσουμε πως και η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος ( με χίλια βάσανα και μόνο τα μεσάνυχτα μέσα στη Βουλή) το 1982, συμπλήρωσε το κατόρθωμα.

Ήταν όντως ένα καταπληκτικό κατόρθωμα, εάν συλλογιστούμε πως σήμερα οι πολιτικοί μας δεν μπορούν να συναινέσουν (να συμφωνήσουν) σε ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΤΙΠΟΤΕ! Αυτή η νεοελληνική μας «κουλτούρα!» κάνει τη μεταρρύθμιση του 1976 πιο σημαντική, γιατί θα είχαμε: αρχαΐζουσα, καθαρεύουσα, μικτή, δημοτική και μαλλιαρή γλώσσα! Φανταστείτε τα χάλια μας!