Στο τέλος της περασμένης χρονιάς στεκόμουν στο παλιό Memorial Hall του Koonwarra στο Νότιο Gippsland κοιτάζοντας μια φωτογραφία ενός νεαρού στρατιώτη – ένα ακόμα κομμάτι της ελληνικής σύνδεσης με την ιστορία των Αυστραλών ANZACs.
Η φωτογραφία είναι του John Joseph Sperling και είναι κορνιζαρισμένη ως μέρος ενός αρχείου για τους ANZACs, το οποίο συγκεντρώθηκε μετά το τέλος του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, για να τιμήσει τους ντόπιους νέους που εγκατέλειψαν τον τόπο τους για να πάρουν μέρος στον πόλεμο στην άλλη πλευρά του πλανήτη.
Η κ. Vera Dowel, από την Επιτροπή του Memorial Hall, μοιράστηκε με μεγάλη ευγένεια μαζί μου την ιστορία του χώρου αλλά και την ιστορία του δέντρου που βρίσκεται εκεί κοντά και που φυτεύτηκε από έναν σπόρο από την Καλλίπολη. Σκεφτείτε ότι αυτή η ξύλινη αίθουσα που ανεγέρθηκε το 1892 ήταν εκεί όταν οι νέοι εθελοντές εγκατέλειπαν τον τόπο τους για να καταταγούν. Και στεκόταν εκεί όταν οι οικογένειες υποδέχονταν τους αγαπημένους τους που επέστρεφαν από τον πόλεμο ή όταν μάθαιναν για το χαμό τους στα μακρινά πεδία μάχης.
Είχα προσκληθεί στην περιοχή να μιλήσω για το ρόλο της Λήμνου στην εκστρατεία της Καλίπολλης στο δείπνο για την 80ή επέτειο του Νοσοκομείο Νότιου Gippsland και με την ευκαιρία αποφάσισα να ερευνήσω τη σύνδεση της συγκεκριμένης περιοχής με τη Λήμνο. Μία από αυτές τις συνδέσεις ήταν και ο John Sperling.
Ο John ήταν ένας νέος άνδρας -23 ετών τότε- όταν κατετάγη στην Αυστραλιανή Αυτοκρατορική Δύναμη στις 2 Οκτωβρίου 1914 στο κέντρο της κοντινής πόλης Leongatha. Είχε γεννηθεί σε μια μικρή πόλη λίγο έξω από το Warrnambool, στην άλλη πλευρά της ακτογραμμής της Βικτώριας.
Η οικογένειά του είχε εγκατασταθεί σε ένα αγρόκτημα στην Koonwarra το 1902 το οποίο ονομαζόταν Fernshade. Ο John είχε έξι αδέλφια. Την εποχή που αποφάσισε να καταταγεί η μητέρα του είχε πεθάνει και ο πατέρας του Richard φρόντιζε όλη την οικογένεια.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μου συνάντησα μία από τις συγγενείς του που μένει ακόμα στην περιοχή, την Phylis Davison, που μου ανέφερε ότι παρά το γεγονός ότι ο John έμενε στη φάρμα, η αγροτική ζωή δεν του ταίριαζε. Ίσως γι’ αυτό αποφάσισε να καταταγεί.
Ο στρατιώτης John Sperling αναχώρησε με το 8ο Τάγμα Πεζικού από την Πριγκιπική Προβλήτα της Μελβούρνης στις 22 Δεκεμβρίου 1914 – πολύ κοντά στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το Μνημείο Λήμνου Καλλίπολης.
Ο John έφυγε από την Αυστραλία με ένα μεταγωγικό που είχε το όνομα του φημισμένου Αθηναίου στρατηγού του 5ου αιώνα π.Χ. Θεμικστοκλή και το ταξίδι του τον έφερε στην Λήμνο στις 11 Απριλίου 1915. Όταν μπήκε στον κόλπο του Μούδρου, σίγουρα θα ξαφνιάστηκε από τα διακόσια περίπου αγκυροβολημένων ναυτικών πλοίων που βρίσκονταν σε φάση ανεφοδιασμού.
Το Ημερολόγιο του Τάγματος αναφέρει ότι ο John πέρασε το χρόνο του στη Λήμνο, κάνοντας εξάσκηση στην αποβίβαση και την προσγείωση στην ακτή και περπατώντας στους λόφους που περιβάλλουν τον μεγάλο κόλπο. Αναρωτιέμαι αν αυτοί οι λόφοι του θύμιζαν τους εύφορους λόφους της Koonwarra. Πολλοί στρατιώτες, άλλωστε, έγραψαν για τα λουλούδια που κάλυπταν τότε τους λόφους της Λήμνου.
O John προσγειώθηκε στο λιμανάκι των ANZACs ως μέρος του δεύτερου κύματος στις 25 Απριλίου. Συμμετείχε στις μάχες που υπερασπίστηκαν την ακτογραμμή πριν το Τάγμα μεταφερθεί στα νότια όπου πήρε μέρος στην καταστροφική μάχη για την κυριαρχία του χωριού Κριθιά στο νότιο άκρο της χερσονήσου.
Παρά το γεγονός ότι ο John επέζησε από αυτές τις μάχες, δεν γλύτωσε από τις ασθένειες που μάστιζαν τους στρατιώτες στην Καλλίπολη. Η απουσία κατάλληλου αποχετευτικού συστήματος προκαλούσε πολλές γαστρικές διαταραχές, συχνά θανατηφόρες. Ο John έφυγε από τα χαρακώματα στις 29 Ιουνίου 1915 με σοβαρή διάρροια και τελικά μεταφέρθηκε σε ένα από τα πολυάριθμα νοσοκομεία που ιδρύθηκαν γύρω από τον κόλπο του Μούδρου στη Λήμνο. Πέθανε στις 8 Ιουλίου, δύο ημέρες μετά την επιστροφή στο νησί. Έχω σταθεί μπροστά στον τάφο του στο Συμμαχικό Νεκροταφείο Πολέμου στο Μούδρο.
Ενώ ο στρατός είχε ενημερώσει την οικογένειά του στο Koonwarra για το θάνατό του, υπήρξε σύγχυση ως προς την τύχη του. Ο πατέρας του Richard είχε λάβει πληροφορίες τον Ιανουάριο του 1916 ότι o John εθεάθη ζωντανός τον Οκτώβριο του προηγούμενου έτους. Δυστυχώς, αυτές οι ελπίδες σύντομα θα διαλύονταν.
Ήταν μεγάλη χαρά η συνάντηση μου με την Phylis Davison, αλλά και με μία άλλη συγγενή του John -την Jennifer Cross- κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο Νότιο Gippsland. Μου είπαν ότι το αγρόκτημα Sperling παραμένει στην Koonwarra ως και σήμερα και με πήγαν στην αίθουσα όπου μου έδειξαν τη φωτογραφία του John.
Είναι πολύ συγκινητικό το γεγονός ότι η επίδραση από την εκστρατεία στην Καλλίπολη παραμένει ως και σήμερα στις οικογένειες της περιοχής. Όταν η Phylis με συνάντησε και με ξενάγησε στο χώρο έφερε και την φωτογραφία από τον τάφο του John στο Μούδρο που έστειλαν οι αρχές. Στη φωτογραφία οι τάφοι έχουν προσωρινούς ξύλινους σταυρούς, οι οποίοι αντικαταστάθηκαν μετά τον πόλεμο από μαρμάρινους.
Φυσικά, ο John ήταν ένας από τους εκατοντάδες στρατιώτες από το Gippsland που υπηρέτησαν στον Α’ Παγκόσμιο. Ένας από τους συντρόφους του στο 8ο Τάγμα ήταν ο 22χρονος εργάτης από το Lakes Entrance,στρατιώτης William Carstairs. Αναχώρησε από τη Μελβούρνη με το “Θεμιστοκλής” μαζί με τον John – και θάφτηκε τελικά και αυτός στη Λήμνο.
Αυτή η ιστορία πολέμου, ταλαιπωρίας και της φροντίδας είχε μια απήχηση μέσα μου σε σχέση με την επίσκεψή μου στην περιοχή. Η ομιλία μου στο νοσοκομείο του Νότιου Gippsland ήταν αφιερωμένη στις νοσοκόμες της Αυστραλίας και το άλλο ιατρικό προσωπικό στη Λήμνο του 1915. Μια ομιλία πολύ σχετική για μια κοινοτική οργάνωση που έχει συγκεντρώσει χιλιάδες δολάρια για να ιδρύσει πρώτα το νοσοκομείο του Νότιου Gippsland και στη συνέχεια να το υποστηρίξει με ζωτικό ιατρικό εξοπλισμό εδώ και πολλά χρόνια.
Ένας από τους ντόπιους στρατιώτες που θα επέστρεφε στη Λήμνο ως επιζών ήταν και ο Λοχίας Stanley Savige. Γεννημένος στο Morwell και μεγαλωμένος στο Prahran, ο Stanley αναχώρησε από το λιμάνι της Μελβούρνης με το μεταγωγικό “Ευριπίδης” τον Μάιο του 1915. Έφτασε στο λιμάνι του Μούδρου το Σεπτέμβριο του 1915, έχοντας γλυτώσει από τορπιλισμό. Επέζησε στις μάχες της χερσονήσου και επέστρεψε στη Λήμνο μετά την εκκένωση, γιορτάζοντας τα Χριστούγεννα στο στρατόπεδο Σάρπι (γνωστό σήμερα ως Καλλιθέα). Μετά τη Λήμνο υπηρέτησε σε άλλα μέτωπα και έσωσε χιλιάδες Χριστιανούς πρόσφυγες στη νότια Περσία. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1941 και βοήθησε μετά τον πόλεμο στην ίδρυση του οργανισμού Legacy για τις χήρες των στρατιωτών και τις οικογένειές τους.
Αυτή η σύνδεση με την Ελλάδα αποτυπώνεται στο εντυπωσιακό μνημείο πολέμου της Korumburra.
Μιλώντας στους συγγενείς του John Sperling, ήμουν σε θέση να τους πω για τους τάφους στη Λήμνο και για το πώς διατηρούνται μέχρι σήμερα. Και χαίρονται που ακούνε ότι οι κάτοικοι της Λήμνου έχουν ετήσια τελετή προς τιμήν των στρατιωτών και των νοσοκόμων που ήρθαν στη Λήμνο από μακριά.
Επιστρέφοντας στη Μελβούρνη μέσω των καταπράσινων κοιλάδων του Νότιου Gippsalnd, σκεφτόμουν ότι πρέπει να υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες χωριά, πόλεις και προάστια σε ολόκληρη την Αυστραλία που συνδέονται με τη Λήμνο και την Ελλάδα μέσω της ιστορίας των ANZACs. Αυτοί οι Αυστραλοί – συγγενείς των στρατιωτών και των νοσοκόμων στους μακρινούς πολέμους έχουν στα χέρια τους αυτή τη μοναδική προσωπική σχέση που συνδέει την ιστορία των μελών της οικογένειάς τους με την Ελλάδα. Ο John Sperling είναι μια από αυτές τις συνδέσεις.
Καθώς βρισκόμουν μπροστά στον τάφο του κάτω από τους λόφους της Λήμνου κατά τη φετινή ετήσια τελετή στο στρατιωτικό νεκροταφείο του Ανατολικού Μούδρου, αναλογίστηκα το αγρόκτημα στην Koonwarra στο μακρινό Gippsland – και τη θλίψη μιας οικογένειας που έμαθε ότι ο γιος της δεν θα επέστρεφε ποτέ. Lest we forget.
Ο Jim είναι εκπαιδευμένος ιστορικός και ανεξάρτητος συγγραφέας. Αυτή την περίοδο είναι στην Ελλάδα συμμετέχοντας σε διάφορες υπηρεσίες με σκοπό την απόδοση τιμής μέσω μνημείων, όπως η ανέγερση του νέου μνημείου στην Αυστραλιανή προβλήτα στη Λήμνο. Ευχαριστεί την κυρία Trish Shee, πρόεδρο του Νοσοκομείου South Gippsland για την πρόσκληση στην περιοχή, τον Σύλλογο Ιστορίας Leongatha και τον Colin Leviston για την άδεια χρήσης της φωτογραφίας του John Sperling και την οικογένεια Sperling, ιδίως τους Jennifer Cross, Phylis Davison και Mervyn Williamson. Τέλος, ευχαριστεί την ερευνήτριά του, Suzanne Coburn, που βοήθησε την οικογένεια Sperling στην έρευνα για τον John και την ιστορία της οικογένειας.
