Πριν από περίπου είκοσι πέντε χρόνια είχε κυκλοφορήσει το χιλιοτραγουδισμένο, και γνωστό μας «εθνικοκοινωνικό» τραγούδι «Ελλάδα χώρα του φωτός», με στίχους και μουσική του Δημοσθένη, το οποίο το τραγουδάει πολύ χαριτωμένα η περίφημη Καίτη Γαρμπή. Πολύ προφητικά μάς είπαν τότε σε μάς -τα Παιδιά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη- σε «τόπο που διάλεξε ο θεός» πως «κάτι τρέχει»:
έρχεται δύσκολος καιρός
και σου φωνάζει ο ουρανός
κάτσε σκέψου, λογικέψου.

Εάν όντως ακούγαμε τότε τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη –ως παιδιά τους– ίσως δεν θα φτάναμε στη θλιβερή οικονομική κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα – και θα βρίσκεται ακόμη για πολλά χρόνια. Θα είχαμε σήμερα ίσως μία πρακτική ευτυχία. Ποιον φιλόσοφο όμως θα ακούγαμε περισσότερο να μας κάνει χαρούμενους και ευτυχισμένους και γιατί;

ΤΙ ΜΑΣ ΛΕΝΕ ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ;

Τα λεξικά λένε πως η ευτυχία είναι ένα συναίσθημα μεγάλης και γενικής χαράς που σχετίζεται με την ικανοποίηση υλικών και άλλων αναγκών μας. Ο ορισμός αυτός όμως αναφέρεται σε μια υλιστική φιλοσοφία όπου υπάρχει ένα υψηλό επίπεδο κατανάλωσης, αλλά και ύπαρξης πολλών αγαθών. Όταν τα αποκτήσουμε αυτά όμως, τότε η ευτυχία μας – δυστυχώς – φεύγει και μάλιστα γρήγορα.

Η ευτυχία μπορεί να είναι μια μόνιμη κατάσταση στον άνθρωπο και αυτό μπορεί να κατορθωθεί –μας λέει ο Πλάτωνας- όταν ο άνθρωπος μπορεί να δει την ουσία των πραγμάτων και αναφέρει πως η ευτυχία έχει να κάνει με το μυαλό και την σκέψη και όχι με την ψευδαίσθηση που μας παρέχουν οι αισθήσεις μας. Για τον Πλάτωνα ο αισθητός κόσμος είναι μία απάτη γιατί η πρώτη αληθινή πραγματικότητα είναι η ιδέα του ενάρετου ανθρώπου.

Από την άλλη μεριά, ο Αριστοτέλης μάς λέει πως πολλοί άνθρωποι συσχετίζουν την ευτυχία με υλικά πράγματα όπως είναι ο πλούτος. Επίσης και με πολλά αλλά πράγματα που τους λείπουν. Για τον Αριστοτέλη όμως αυτή είναι μια σχετική ευτυχία που κάνει κάποιον ευτυχισμένο, αλλά για κάποιον άλλο δεν έχει καμία αξία. Όπως π.χ. ο διψασμένος στην έρημο θα ήταν ευτυχισμένος με λίγο νερό και όχι με λίγο χρυσάφι.

Ο άνθρωπος έχει ανάγκη να αναζητήσει και να βιώσει κάτι που είναι πέρα από την απλή υλική επιβίωση. Αυτό που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα άλλα έμβια όντα είναι ο Λόγος. Όμως ο άνθρωπος δεν θα πρέπει να ενεργεί μόνο σύμφωνα με τον Λόγο, (λογική), αλλά και σύμφωνα με την Αρετή. Η Ευτυχία για τον Αριστοτέλη είναι η Ευδαιμονία. Η ευδαιμονία είναι ο τελικός σκοπός του ανθρώπου και η αρετή είναι το μέσο για να φτάσει κανείς σε αυτόν.

Ευδαίμων (=Ευτυχισμένος) είναι ο άνθρωπος που καταφέρνει κατά την διάρκεια της ζωής του, με τις πράξεις του και τα έργα του να εκφράσει την ανθρώπινη φύση του. Η ευδαιμονία είναι κάτι πολύ περισσότερο από την ευτυχία, και διαρκεί σε όλη την ζωή του ανθρώπου. Την ευδαιμονία δεν την στέλνουν οι θεοί, αλλά αποκτιέται με τη συνεχή και πρακτική εξάσκηση της Αρετής. Αυτή είναι ενέργεια. Δεν αποτελεί μια παθητική στάση, αλλά είναι μία δυναμική. Είναι σύνολο πράξεων και ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΓΝΩΣΕΩΝ όπως υποστηρίζει ο Πλάτωνας. Είναι ένας ενεργητικός τρόπος αντίληψης της πραγματικότητας. Και για τον Αριστοτέλη η ευδαιμονία που περικλείει μέσα της την αρετή και τη σωφροσύνη είναι το τελικό όριο και πέρα από αυτό δεν υπάρχει τίποτε άλλο.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΤΙ ΛΕΝΕ ΛΟΙΠΟΝ ΟΙ ΔΥΟ ΜΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ;

Ο Πλάτωνας συνδέει την αρετή με την ιδέα του αγαθού και δίνει στο περιεχόμενο της αρετής θεωρητική βάση. Δεν αναφέρεται στα όρια και το περιεχόμενο των πράξεων κάθε ανθρώπου.
Αντίθετα ο Αριστοτέλης επισημαίνει τον πρακτικό χαρακτήρα της αρετής και υποβαθμίζει τη θεωρητική προσέγγισή της. Δεν τον ενδιαφέρει να μάθουμε τι είναι αρετή, αλλά πώς θα γίνουμε ενάρετοι.

«Η ΣΧΟΛΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ»

Στο σημείο αυτό ας έρθουμε στα όντως Παιδιά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, που είναι στη Μελβούρνη ΟΛΟΙ οι θαμώνες του Φιλοσοφικού Καφενείου και συγκεκριμένα στη χειμωνιάτικη Συνάντησή τους στις 3 Ιουλίου 2018. Τα θέμα τους ήταν οι δύο αυτοί φιλόσοφοι και το τι είπαν και τι πρέσβευαν για την Ευτυχία (Ευδαιμονία) και την Αρετή.

Αφού ειπώθηκαν όλα τα ανωτέρω παρουσιάστηκε σε όλο το ακροατήριο ο περίφημος Πίνακας του Ραφαήλ «Η Σχολή των Αθηνών», ο οποίος βρίσκεται στο Βατικανό και στο κέντρο της τοιχογραφίας παριστάνεται ο Πλάτωνας στα αριστερά να δείχνει με το δεξί του χέρι προς τον Ουρανό και ο Αριστοτέλης στα δεξιά διαφωνώντας και με το δεξί του χέρι και αυτός να δείχνει προς την Γη . Ο Πλάτωνας κρατάει το έργο του «Τίμαιος», ενώ ο Αριστοτέλης κρατάει το δικό του έργο «Ηθικά Νικομάχεια». Ο πίνακας συνόψισε τη Συζήτηση υπέροχα για το θεωρητικό Πλάτωνα και τον προσγειωμένο Αριστοτέλη.

ΚΑΙ Η ΕΚΠΛΗΞΗ

Στο σημείο αυτό θετική και άκρως χαρούμενη σηκώθηκε η Ευθυμία -με αυθόρμητη διάθεση- ξάφνιασε τους πάντες. Κράτησε τον πίνακα του Ραφαήλ στα χέρια της και καταφατικά κατέθεσε δημοσίως: «Εκπονώ διατριβή στο πανεπιστήμιο με θέμα ακριβώς αυτόν τον πίνακα, γιατί θέλω να βγάλω τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη από την καρδιά του Βατικανού και να τους φέρω πίσω στην Ελλάδα όπου και ανήκουν!».

Άφησε άναυδο το ακροατήριο και ακούστηκε ένα ηχηρό «Μπράβο Ευθυμία!». Αυτά είναι τα «Παιδιά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη» στο Νότιο Ημισφαίριο!