Ο μεγάλος μας γλωσσολόγος Μανόλης Τριανταφυλλίδης στις αρχές του 20ού αιώνα (1905) –όταν το γλωσσικό μας ζήτημα ήταν στο φόρτε του– παρουσίασε την περίφημη μελέτη του «Ξενηλασία και Ισοτέλεια» στην οποία αναφερόταν στις δάνειες λέξεις της σημερινής μας γλώσσας.

Πρώτα από όλα, νομίζω ότι πρέπει να ετυμολογήσουμε τις δύο αυτές λέξεις της αξιόλογης αυτής μελέτης, για τον απλό λόγο ότι οι περισσότεροι από εμάς σήμερα παραπονιόμαστε ότι η ελληνική Γλώσσα «έγινε ξέφραγο αμπέλι της αγγλικής επιρροής και ότι –ειδικά σήμερα– έχει πνίξει τη γλώσσα μας».

Ξενηλασία σημαίνει η εκδίωξη των ξένων από τη χώρα, όπως και Ξενοφοβία. Ισοτέλεια σημαίνει να καταβάλλει κανείς ίσα τέλη, ίσιες υποχρεώσεις. Εδώ ο Τριανταφυλλίδης αναφέρεται στη γλωσσική ξενηλασία, δηλαδή την απόρριψη των ξένων λέξεων από τη γλώσσα ενός λαού, και την ισοτέλεια, δηλαδή στη μεταφορική αναφορά στις λέξεις που μπαίνουν στη γλώσσα και χρειάζεται να έχουν ίση μεταχείριση.

Ο Τριανταφυλλίδης συμπεραίνει στη μελέτη του αυτή ότι η αποβολή των ξένων λέξεων από μία γλώσσα σημαίνει άρνηση της ιστορίας του λαού που την ομιλεί. Η μελέτη γράφτηκε αρκετά χρόνια μετά «Το ταξίδι μου» του Γιάννη Ψυχάρη (1888) και αρκετά χρόνια πριν από τη συνταγματική καθιέρωση της καθαρεύουσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους το 1911. Στα χρόνια αυτά το γλωσσικό ζήτημα βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής, κοινωνικής, πνευματικής και πολιτιστικής ζωής της Ελλάδας.

ΞΕΝΗΛΑΣΙΑ ΚΑΙ ΙΣΟΤΕΛΕΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

Τι γίνεται όμως σήμερα σε μία τεχνολογική εποχή που ο δανεισμός ξένων λέξεων έφερε στη σημερινή κοινωνία έναν άκρατο μιμητισμό και γλωσσική ξενολαγνεία στον προφορικό και γραπτό μας λόγο;

Ο Τριανταφυλλίδης λέει ότι εάν όλες οι λέξεις που μπήκαν στα Ελληνικά, κλίνονται με τον ίδιο τρόπο, γίνονται σύνθετες, παράγουν άλλες και ακολουθούν την ίδια μας Γραμματική, τότε έχουν εξελληνιστεί και δεν είναι ξένες παρά ελληνικές με ξένη καταγωγή. Τονίζει ότι κάθε γλώσσα στη διαδρομή της ιστορίας της είναι συνυφασμένη με την ιστορία των ομιλητών της και ότι η γλώσσα προσαρμόζεται στις ανάγκες του λαού που την ομιλεί και είναι ταγμένη να υπηρετεί τις τύχες του. Η ανάμειξη με ξένους λαούς κάνει όλους να δίνουν και να παίρνουν λέξεις σε όλες τις δοσοληψίες τους. Οι νέες ανακαλύψεις και η τεχνολογία φέρνουν νέες έννοιες και αυτό σημαίνει νέες λέξεις. Αυτό παρουσιάζεται ως φυσιολογικό φαινόμενο και όταν πολιτογραφηθούν οι ξένες λέξεις είναι αδύνατο να τις αποβάλλουμε γιατί έτσι θα πρέπει να διαγράψουμε και την ανάλογη ιστορία μας.

Τα τελευταία 200 χρόνια ένα πολύ μεγάλο μας πρόβλημα ήταν η τακτοποίηση της γλώσσας μας. Η ακαταστασία μας αυτή επιτέλους –μετά από δύο αιώνες- τακτοποιήθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος με τη γλωσσική μεταρρύθμιση του 1976 και σήμερα έχουμε μία γλωσσική ηρεμία τα αγαθά της οποίας τα βλέπουμε όλοι μας και όλα αυτά κατορθώθηκαν με συνεχείς αγώνες βελτίωσης της γλώσσας μας.

Σήμερα, όμως, το πρόβλημά μας είναι η σχετικά τεχνολογικά εύκολη εισβολή -ιδίως αγγλικών λέξεων- στο ελληνικό μας γλωσσικό στερέωμα και αυτό με ασπίδα το καταχρηστικά ονομαζόμενο λατινικό αλφάβητο. Είναι ένα νέο φαινόμενο το οποίο ο Τριανταφυλλίδης δεν έζησε να το δει και είναι στα χέρια μας να το χειραγωγήσουμε με τις δικές του νουθεσίες και συμβουλές. Χρειαζόμαστε να κατανοήσουμε πρώτα ότι είναι όντως ένα μεγάλο πρόβλημα το οποίο δεν το αντιμετώπισε η γλώσσα μας ποτέ στην ιστορία της κατ’ αυτόν τον τρόπο.

ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Δυστυχώς σήμερα δεν έχουμε κανένα προστατευτικό όργανο της εθνικής μας γλώσσας ούτε καμία καθοδηγητική μέριμνα –ας πούμε– από την Εθνική μας Ακαδημία, ούτε από το Υπουργείο Παιδείας και ο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Το βλέπουμε αυτό παντού –εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνο, τηλεόραση– και αυτό ενοχλεί αφάνταστα εμάς στη Διασπορά.

Σήμερα κρατούμε τους κρουνούς της Αγγλικής ανοιχτούς χωρίς να νιώθουμε ότι μας πνίγουν. Την ποσότητα των εισερχόμενων λέξεων δεν τη φοβάται η γλώσσα μας –μπορούμε να βρούμε και τις κατάλληλες ελληνικές λέξεις- αλλά την αυτούσια χρήση τους, απροσάρμοστη και άκρως ασυμμόρφωτη, με το καταχρηστικά λεγόμενο λατινικό αλφάβητο, εισέρχονται στη γλώσσα μας ως βλαβερά και άκρως επικίνδυνα γλωσσικά παράσιτα και την αλλοιώνουν, αλλά και τη φθείρουν φωνολογικά και μορφολογικά. Υπάρχουν πολλά που δεν είναι δυνατόν να μεταφραστούν, αλλά συμμορφωμένα μπορούμε να τα γράφουμε με το ελληνικό μας αλφάβητο, βάζοντάς τα στην ελληνική τους κανονικότητα: ρεπορτάζ, φιλμ, ίντερνετ, ιμέιλ και εκατοντάδες άλλα.

Όχι όμως και «κάντε click εδώ»! Αυτό είναι μία βαριά, ασυγχώρητη και φανερή προδοσία. Μας διακατέχει μία άκρατη αδιαφορία για τη γλώσσα –ιδίως στην Ελλάδα– και μία τεράστια απερισκεψία αγνοώντας το γεγονός ότι χωρίς τακτοποιημένη γλώσσα δεν υπάρχει ελληνικός πολιτισμός, αλλά ούτε και μέλλον ελληνικό.

Εάν σήμερα ζούσε ο Τριανταφυλλίδης είμαι βέβαιος ότι θα μας έδινε την παρακάτω συμβουλή, τροποποιώντας ελαφρά την ακροτελεύτια διάταξη του ελληνικού Συντάγματος: «Η διατήρηση της Ελληνικής Γλώσσας επαφίεται στη Αγάπη των Ελλήνων για αυτήν, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να την καταλύσει με τη βία»!