Πόσο καλά περάσαμε αυτή την περίοδο στη Μελβούρνη. Πριν από λίγες εβδομάδες, το Πανεπιστήμιο Μελβούρνης διοργάνωσε το ‘Κουίζ Κλασικού Πολιτισμού’ στο πλαίσιο του καινοτόμου Φεστιβάλ ‘Being Human’, ενός Φεστιβάλ που τιμά την αρχαία προέλευση των ανθρωπιστικών επιστημών. Στο πλαίσιο αυτό, το περασμένο Σαββατοκύριακο είδαμε για πρώτη φορά ολοκληρωμένη την ‘Οδύσσεια’ – το έπος του του Ομήρου.

Η παράσταση αυτή του Ομήρου ήταν μια πραγματική απόλαυση για κάθε λάτρη του κλασικού πολιτισμού. Έχω διαβάσει τον Όμηρο μεταφρασμένο στα Αγγλικά πολλές φορές -τόσο την Ιλιάδα όσο και την Οδύσσεια- και θαυμάζω τη δυναμική των λέξεων και την πολυπλοκότητα του συναισθήματος που εμπεριέχονται και στις δύο αυτές, παγκόσμιας κλάσης, ιστορίες. Ωστόσο, δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να ζήσω μια τέτοια εμπειρία, να παρακολουθήσω ως θεατής μια τέτοια εκδήλωση-αφήγηση.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στο Θέατρο Stork της Μελβούρνης για την πραγματοποίηση αυτής της δημόσιας ανάγνωσης. Από το 1983 το θέατρο προσπαθεί να παρουσιάζει μεγάλα λογοτεχνικά έργα με την υποστήριξη της Φιλανθρωπικός Σύνδεσμος Ιθακησίων Μελβούρνης “Ο Οδυσσέας” και άλλους χορηγούς-λάτρεις των κλασικών σπουδών και έργων.

Ήταν μια όμορφη ζεστή καλοκαιρινή μέρα στο MPavillion της Μελβούρνης, απέναντι από την Εθνική Πινακοθήκη της Βικτώριας. Εκεί, στους Κήπους της Βασίλισσας Βικτωρίας, ξεκίνησε η ανάγνωση της επικής ιστορίας της περιπλάνησης και της επιστροφής στην κοιτίδα του πολιτισμού. Οι αναγνώστες -περίπου διακόσια άτομα- στέκονταν στον υπέροχο νέο χώρο του περιπτέρου, περιτριγυρισμένοι από καταπράσινα δέντρα, με τις ακτίνες του ήλιου να διαπερνούν τα φύλλα τους. Η εκδήλωση έφερε σε επαφή ανθρώπους όλων των ηλικιών και όλοι καταγοητεύτηκαν από αυτή τη μοναδική παράσταση. Διέκρινα μέσα στον κόσμο τον εθνικό μας θησαυρό Barry Jones, καθώς και τον σύγχρονο “Ερμή” Dave Graney να ακούνε προσεκτικά ως μέρος του ακροατηρίου, υπογραμμίζοντας με την παρουσία του πόσο επίκαιρος είναι ο Όμηρος ακόμα και σήμερα.

Το να είναι ξαπλωμένος κανείς κάτω από τη σκιά των δέντρων, με τις βαριές σε νόημα λέξεις να αιωρούνται στην ατμόσφαιρα, ήταν πραγματικά μια μαγική εμπειρία. Έγινε ανάγνωση ολόκληρης της Οδύσσειας -και των 24 βιβλίων- από τη νέα μετάφραση της καθηγήτριας Emily Watson, σε μια παγκόσμια πρώτη παρουσίαση του βιβλίου της. Στους αφηγητές/τριες συμπεριλαμβάνονταν “ηχηρά” ονόματα όπως οι Magda Szubanski, Max Gillies, Denis Moore, Neil Pigot, Peter Craven, Caroline Lee, Kate Kendell, Rod Mullinar και Sigrid Thornton, αλλά και ο Δημήτρης Μιχαλόπουλος, Γενικός Πρόξενος της Ελληνικής Δημοκρατίας στη Μελβούρνη. Ο “συναργοναύτης”, ο αδελφός μου, Michael, επίσης εραστής των Κλασικών Σπουδών και του Ομήρου, γοητεύτηκε από τη θεατρική παρουσίαση του Denis Moore, που ζωντάνεψε το κείμενο, μεταφέροντας τους ακροατές σε έναν τόπο που χάνεται στην ομίχλη των αιώνων. Ο Neil Pigot κατάφερε να συνδυάσει αριστοτεχνικά το παλαιό με το καινούργιο, ιδιαίτερα με τον εφευρετικό τρόπο με τον οποίο ενσωμάτωσε στο κείμενο του Ομήρου την Μελβουρνιώτικη ανάγκη για καφέ. Προσωπικά με συνεπήρε η ανάγνωση της Sigrid Thornton. Πόσο ταιριαστό και θαυμάσιο, ταυτόχρονα, η ηθοποιός του “Sea Change” να διαβάζει την ιστορία ενός διάσημου θαλασσοπόρου, του Οδυσσέα. Όλα αυτά με πήγαν κάποια χρόνια πίσω, την ημέρα που έβλεπα την Ιθάκη από τη θάλασσα.

Ακούγοντας την απαγγελία του Ομήρου σε ένα αμφιθέατρο, μου ήρθε στο νου η σκέψη ότι έτσι πρέπει να αναβιώνουν αυτά τα έπη, με σπουδαίους αφηγητές να ενθουσιάζουν το ακροατήριο. Και ήμουν τυχερός καθώς η εμπειρία ολοκληρώθηκε με καλό κρασί και σύκα, ακριβώς όπως έκαναν οι θεατές πριν από μια χιλιετία.
Πριν από λίγες εβδομάδες, είχα επίσης την τύχη να παρακολουθήσω το ‘Κουίζ του Κλασσικού Πολιτισμού’ στο Πανεπιστήμιο Μελβούρνης. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από την εποχή των σπουδών μου στο Πανεπιστήμιο Monash, όπου διάβαζα την ιστορία και τη λογοτεχνία της Κλασικής Ελλάδας και της Ρώμης, έχοντας ήδη μελετήσει την αρχαία ιστορία ως μαθητής στο Γυμνάσιο Prahran.

Πάνω από 100 άτομα παρακολούθησαν το Κουίζ, που δεν ήταν τόσο ένας διαγωνισμός όσο μια ευκαιρία να ακούσει κανείς επίσημες μελέτες και να μάθει περισσότερα για την κλασική κληρονομιά με διασκεδαστικό τρόπο. Τέθηκαν ερωτήματα λογοτεχνίας και ιστορίας που κυμαίνονταν από την εποχή του Χαλκού μέχρι την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, της Ελληνιστικής Εποχής, της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Φυσικά, δεν έλειψε το χιούμορ καθώς μια σειρά από ερωτήσεις προέρχονταν από τις ταινίες των Monty Pythons “Life of Brian” και “Τhe Holy Grail”. Ποιος μπορεί να ξεχάσει, για παράδειγμα, τη σκηνή που ο Ρωμαίος λεγεωνάριος επιμένει να διορθώσει τα λατινικά γκράφιτι στα τείχη της Ιερουσαλήμ; Ξεκαρδιστική σκηνή….
Μία από τις πιο απροσδόκητες ερωτήσεις ήταν ποιο ήταν το όνομα της μπάντας heavy metal που έγραψε τραγούδια πάνω στο θέμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η απάντηση είναι οι Iron Maiden. Μάλιστα, όπως ανακάλυψα έκτοτε, αυτό ήταν πράγματι το θέμα μιας σοβαρής ακαδημαϊκής μελέτης. Κάθε μέρα μαθαίνει κανείς κάτι καινούργιο.

Ενώ η ομάδα μας είχε εξαιρετική επίδοση δεν ήταν αυτή που κέρδισε το βραβείο. Η ομάδα με τον ευφάνταστο τίτλο ‘Jason and the Lagernauts, we drink Golden ale and Fleece the opposition’ που σχημάτισε ο Alex Dobes και ο αδελφός μου Michael -ως υπαινιγμό για τον φημισμένο Έλληνα καπετάνιο και τους ναυτικούς του που διέσχισαν το Αιγαίο στο δρόμο τους προς την Κολχίδα- ήταν αυτή που νίκησε. Συστήνω ανεπιφύλακτα σε όσους ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε μελλοντικά κουίζ, να το κάνουν. Ελπίζουμε όλοι ότι θα εξελιχθεί σε ένα ετήσιο γεγονός.

Για μένα και οι δύο αυτές εκδηλώσεις ήταν μια σαφής υπενθύμιση για το ανεκτίμητο χρέος που οφείλουμε στους κλασικούς προγόνους μας, στην εφευρετικότητα και την πρωτοπορία τους, στη δημιουργική τους γραφή που περιγράφει αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα και έντονες εμπειρίες και φύτεψε το σπόρο του σύγχρονου πολιτισμού.

Συγχαίρω τους διοργανωτές και όλους όσοι πήραν μέρος και στις δύο εκδηλώσεις. Δεν θα ήταν υπέροχο αν και οι δύο αυτές εκδηλώσεις αποτελούσαν μέρος ενός ετήσιου ημερολογίου κλασσικών θεματικών εκδηλώσεων, με εκθέσεις, κλασική κουζίνα και παραστάσεις που να φέρνουν σε επαφή τις τοπικές ακμάζουσες ελληνικές και ιταλικές κοινότητες, τα μεγάλα πανεπιστήμια, τις βιβλιοθήκες και τα μουσεία, τους καλλιτέχνες και τους σεφ; Σίγουρα ένα τέτοιο φεστιβάλ θα ταίριαζε πολύ στην κατ’ εξοχήν ελληνική πόλη της Αυστραλίας.

*Ο Jim Claven είναι ιστορικός, ανεξάρτητος συγγραφέας και γραμματέας της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Θέατρο Stork και την παράσταση Homer Literary Tour: Following in the Footsteps of Odysseus: http://www.storktheatre.com.au