Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί μια πολύ σημαντική καλλιεργητική εργασία με την οποία συμβάλλουμε στη καλή υγεία του δέντρου, καθορίζουμε το σχήμα, το ύψος και προσπαθούμε να ρυθμίσουμε την παραγωγή της ελιάς την τρέχουσα, αλλά και την επόμενη χρονιά. Αν παραμελήσουμε το κλάδεμα της ελιάς, τότε θα παρατηρήσουμε ότι αναπτύσσεται υπερβολικά σε ύψος, αποκτά πολλούς βλαστούς και έχει αυξημένη παραγωγή τη μια χρονιά και την επόμενη (ή σε αρκετές περιπτώσεις τις επόμενες 2 ή και 3 χρονιές) δεν έχει σχεδόν καθόλου παραγωγή. Το φαινόμενο αυτό, όπως έχουμε αναλύσει σε προηγούμενο άρθρο ονομάζεται παρενιαυτοφορία και μπορούμε να το περιορίσουμε με το κατάλληλο κλάδεμα.
Πριν ασχοληθούμε με τον τρόπο που γίνονται τα διάφορα κλαδέματα της ελιάς, θα πρέπει να αναφερθούν και να γίνουν κατανοητά ποια είναι τα όργανα (καρποφόρα όργανα) της ελιάς που θα μας δώσουν την παραγωγή. Η ελιά διαθέτει τα εξής καρποφόρα όργανα:
α). Μικτούς βλαστούς μέτριας ζωηρότητας, οι οποίοι έχουν μήκος 10 με 30 εκατοστά και αποτελούν τα κύρια καρποφόρα όργανα
β). Ασθενικούς βλαστούς, οι οποίοι έχουν μικρότερο μήκος (περί τα 10 εκατοστά) και έχουν λίγους ανθοφόρους οφθαλμούς
Είναι λοιπόν σαφές ότι την χρονιά της καρποφορίας η ελιά εκτός του ότι μεγαλώνει τους καρπούς έχει και έναν ακόμη πολύ σημαντικό ρόλο να εκπληρώσει: θα πρέπει μέχρι το τέλος της βλαστικής περιόδου να έχει σχηματίσει και βλαστούς μήκους 10 με 30 εκατοστών, ώστε να μπορέσει να καρποφορήσει και την επόμενη χρονιά. Πολύ προσοχή χρειάζεται λοιπόν στο να μην αφαιρέσουμε τους βλαστούς αυτούς κατά την διάρκεια του κλαδέματος, με την προϋπόθεση ότι είναι υγιείς και δεν εμποδίζουν την διαμόρφωση του δέντρου.
Μερικές αρχές που ακολουθούμε στο κλάδεμα της ελιάς είναι οι εξής:
– Αν προβούμε σε αυστηρό κλάδεμα θα προκαλέσουμε την δημιουργία λαίμαργων (ζωηρών) βλαστών και συνεπώς σε μειωμένη καρποφορία
– Τα πρώτα χρόνια της ζωής του δέντρου (μέχρι να γίνει τεσσάρων χρονών) το κλάδεμα πρέπει να είναι ελάχιστο, ώστε να μπει γρήγορα στη καρποφορία.
– Προσπαθούμε να μην κλαδεύουμε τα δέντρα την εποχή της συγκομιδής. Γιατί; Στη προσπάθειά μας να μαζέψουμε τους καρπούς κλαδεύουμε περισσότερο από ότι πρέπει, με αποτέλεσμα το δέντρο να δημιουργήσει πολλούς λαίμαργους βλαστούς.
– Το χειμώνα μετά από μια χρονιά αυξημένης καρποφορίας κλαδεύουμε ελαφρά και όχι αυστηρά το δέντρο μας. Αν κλαδέψουμε αυστηρά αφαιρούμε φύλλα και κλαδιά που έχουν πολλά θρεπτικά και το κυριότερο παράγει μη καρποφόρους λαίμαργους βλαστούς. Έχουμε κατά νου να μην αφαιρέσουμε παραπάνω από το 10% του φυλλώματος του δέντρου.
– Το χειμώνα μετά από μια χρονιά μικρής παραγωγής κλαδεύουμε πιο αυστηρά προσέχοντας πάντα να μην αφαιρέσουμε περισσότερο από το 20% του συνολικού φυλλώματος του δέντρου.
– Κλαδεύουμε στο τέλος του χειμώνα με αρχές άνοιξης, ώστε ο κίνδυνος χαμηλών θερμοκρασιών και υψηλών ποσοστών υγρασίας να ελαχιστοποιούνται.
– Ξεκινάμε το κλάδεμα από την κορυφή του δέντρου και κατεβαίνουμε χαμηλότερα στους «κλαίοντες» βλαστούς οι οποίοι μας δίνουν περισσότερη παραγωγή και μπορούμε να τους συγκομίσουμε σχετικά ευκολότερα από τους ψηλότερους.
– Προσπαθούμε όσο αυτό είναι εφικτό όλα τα φύλλα να «βλέπουν» τον ήλιο.
– Εάν έχουμε επιτραπέζιες ελιές, μετά την καρπόδεση μπορούμε να αφαιρέσουμε προσεκτικά ορισμένους βλαστούς ώστε να επιτύχουμε μεγαλύτερο μέγεθος καρπών.
– Προσπαθούμε να ισορροπήσουμε τη συνολική επιφάνεια των φύλλων με την καρποφορία. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι 20 κιλά ελιές από ένα δέντρο με μεγάλη καρποφορία θα δώσει περίπου 1 κιλό λάδι. Την ίδια ποσότητα λαδιού θα πάρουμε από ένα δέντρο με σωστή αναλογία φύλλων- καρπού από 6 κιλά ελιές. Δηλαδή ένα δέντρο με υπερβολική καρποφορία θα δώσει λιγότερο λάδι από το αναμενόμενο και δεν θα είναι σε θέση να δώσει καρπούς την επόμενη χρονιά.
– Μετά από είδος κλαδέματος της ελιάς ψεκάζουμε με χαλκούχο σκεύασμα και καλύπτουμε τις μεγάλες τομές με ειδική πάστα.
Τα κλαδέματα που υφίσταται η ελιά είναι το κλάδεμα σχήματος, το κλάδεμα καρποφορίας στα νεαρά, ώριμα και ηλικιωμένα δέντρα, το κλάδεμα της ξηρικής ελιάς και τέλος το κλάδεμα που σχετίζεται με τις ασθένειες που πιθανό φέρει το δέντρο. Ο τρόπος του κάθε κλαδέματος της ελιάς θα περιγραφεί σε επόμενο άρθρο.
