Το 2019 θα είναι χρόνος εκλογών στην Ελλάδα, χρόνος πολλαπλών εκλογικών αναμετρήσεων. Μέσα στο Μάιο θα διεξαχθούν μαζί οι εκλογές για τους Δήμους, τις 13 Περιφέρειες και οι Ευρωεκλογές και, το αργότερο μέχρι τον Οκτώβριο, οι εθνικές εκλογές. Με τα σημερινά δεδομένα, το ΚΚΕ και η Χρυσή Αυγή ίσως αυξομειώσουν λίγο την εκλογική τους δύναμη, αλλά είναι μάλλον απίθανο να μετάσχουν σε μετεκλογική κυβέρνηση, η οποία αναμένεται να σχηματιστεί είτε από τη Νέα Δημοκρατία, είτε από τον ΣΥΡΙΖΑ και ίσως, αν χρειαστεί, με τη συμμετοχή κάποιων από τα μικρότερα κόμματα, όσων από αυτά εξασφαλίσουν είσοδο στη Βουλή, δηλαδή συγκεντρώσουν το απαραίτητο 3% του εκλογικού μέτρου. Τα μικρότερα κόμματα είναι το ΚΙΝΑΛ, το Ποτάμι, η ΄Ενωση Κεντρώων και οι ΑΝΕΛ – ο σημερινός εταίρος του κ. Τσίπρα. Η κύρια διαμάχη, μέχρι στιγμής, διεξάγεται μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ αλλά πιθανόν και κάποιο από τα μικρότερα κόμματα στη συνέχεια να εμφανιστεί με μεγαλύτερη βαρύτητα και, ίσως, συμβάλει στην άμβλυνση της πολωτικής κατάστασης που δημιουργούν οι δυο μονομάχοι.
Τα κυριότερα ζητήματα που απασχόλησαν τα ελληνικά πολιτικά κόμματα τους τελευταίους μήνες είναι το Μακεδονικό, η οικονομία, ο προϋπολογισμός του 2019, η παιδεία, η συνταγματική αναθεώρηση, η τρομοκρατία, το δημογραφικό, το προσφυγικό και η λαθραία μετανάστευση. Η κύρια επίθεση προς τον κυβερνητικό συνασπισμό των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προέρχεται από τη Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη, ένα κόμμα, όμως, στο οποίο, εκτός από τη φιλελεύθερη πολιτική των αγορών του σημερινού αρχηγού της, συμπλέουν διάφορα άλλα ρεύματα, εθνικιστικά, όπως του ΄Αδωνη Γεωργιάδη ή του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, εκκλησιαστικών κύκλων, ή απλώς συντηρητικών και νεποτιστικών, όπως του, επίσης, πρώην πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή. Ο Μητσοτάκης στις ποικίλες δηλώσεις του προσπαθεί να μην αποξενώνει τις διάφορες αυτές ενδοκομματικές τάσεις.
Αναφερόμενος στην οικονομία και τον προϋπολογισμό για το 2019, ο Μητσοτάκης επικρίνει την κυβέρνηση Τσίπρα για υπερφορολόγηση και καταστροφή της ελληνικής μέσης τάξης και την αποθάρρυνση οποιασδήποτε επενδυτικής πρωτοβουλίας. Η φορολογική αφαίμαξη οδηγεί τη χώρα σε παρακμή. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μεγάλωσε το κράτος από το 2015 (με διορισμούς κλπ) κατά 2 δισ. ευρώ, χωρίς να το κάνει καλύτερο για τον πολίτη. Αντίθετα, ο Μητσοτάκης ευαγγελίζεται μείωση της φορολογίας και ενίσχυση του οικογενειακού εισοδήματος στη μάχη κατά της δημογραφικής απίσχνανσης με έκπτωση 1000 ευρώ από το φορολογητέο εισόδημα για το κάθε παιδί της οικογένειας και ένα εφάπαξ βοήθημα 2.000 ευρώ για τη γέννηση του κάθε παιδιού. Η ΝΔ επιδιώκει υπερβάσεις, μια ευρεία συναίνεση, μια νέα πολιτική κουλτούρα, μια Ελλάδα που παράγει, που εξάγει, που δεν διώχνει τα παιδιά της, που δεν στηρίζεται στα αιματηρά πλεονάσματα και τα μερίσματα μιζέριας που προέρχονται από την υπερφορολόγηση. Φυσικά, οι εξαγγελίες αυτές θα πρέπει να συγκριθούν με το τι συνέβαινε όταν στο παρελθόν η ΝΔ και οι προκάτοχοί της ήταν στο τιμόνι της χώρας.
Σχετικά με τον ισχυρισμό του κ. Τσίπρα ότι η κυβέρνησή του πέτυχε εκεί που οι τρεις προηγούμενες κυβερνήσεις απέτυχαν και οδήγησε την Ελλάδα εκτός μνημονίων, ο Κυριάκος Μητσοτάκης απαντά ότι στο τέλος του 2014 με αρχές του 2015, όταν ανέλαβε η κυβέρνηση οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ η Ελλάδα έβγαινε από τα μνημόνια, αλλά οι ιδεοληψίες και οι αυταπάτες των νέων κυβερνώντων οδήγησαν στο αδιέξοδο του κάλπικου δημοψηφίσματος του 2015, σε ένα τρίτο πιο επαχθές μνημόνιο και επιπλέον στην υποθήκευση της δημόσιας περιουσίας για 99 χρόνια.
Η ΝΔ επικρίνει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ωστόσο, η μεγάλη πολεμική ασκείται έμμεσα, από τους εκκλησιαστικούς κύκλους, τα συλλαλητήρια και άμεσα, με πρωταθλητή τον πρώην πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά, που εκθειάζει τις μαθητικές καταλήψεις για το Μακεδονικό. Ο Σαμαράς ακολουθείται από τον κυβερνητικό εταίρο Πάνο Καμμένο, που δίνει μια διχασμένη κυβερνητική εικόνα με δυο φωνές και δυο πολιτικές για το ίδιο θέμα.
Η συζήτηση των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων φαίνεται να προσκρούει και να υπονομεύεται από τις διαφορετικές ατζέντες των μονομάχων. Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει τον χωρισμό κράτους-Εκκλησίας στον οποίο αντιτίθεται η ΝΔ. Η ΝΔ προτείνει τροποποίηση του άρθρου 16 του Συντάγματος ώστε να επιτραπεί η δημιουργία ανεξάρτητων πανεπιστημίων κάτι που βρίσκει κάθετα αντίθετο τον ΣΥΡΙΖΑ. Πιθανόν και οι δυο προτάσεις αξίζουν να συζητηθούν και να προωθηθούν λύσεις αλλά οι ιδεολογικές εμμονές των μονομάχων τις αλληλοΰπονομεύουν και η παραδοσιακή ελληνική αδράνεια φαίνεται ότι θα πρυτανεύσει και πάλι. Στελέχη της ΝΔ, όπως ο Αντώνης Σαμαράς, ο Άδωνης Γεωργιάδης και ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης ομιλούν για Χριστιανική δημοκρατική παράταξη, χριστιανοδημοκρατικό ρεύμα και τελικά, μολονότι η ΝΔ είναι εναντίον του μεγάλου κράτους, υποστηρίζουν μια κρατική και δημοσιοϋπαλληλική Ορθοδοξία. Τέλος τι θα γίνει με το άρθρο 32 του Συντάγματος; Ο κίνδυνος είναι ότι, αν δεν αναθεωρηθεί, αμέσως μετά την εκλογή της νέας κυβέρνησης, υπάρχει η πιθανότητα το 2020 η Βουλή να διαλυθεί και πάλι αν δεν εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Αν αυτό επαναληφθεί το πολίτευμα καταντάει «Μπανανία».
Η παιδεία και η τρομοκρατία είναι άλλοι δυο τομείς στους οποίους αλληλοκονταροχτυπιούνται οι δυο μονομάχοι. Η ΝΔ είναι εναντίον της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ στο λεγόμενο «πανεπιστημιακό άσυλο» που μετέτρεψε τα πανεπιστήμια σε άνδρα κατασκευής βομβών μολότοφ και διακίνησης ναρκωτικών. Υποστηρίζει μια πανεπιστημιακή παιδεία που να είναι συνδεδεμένη με την αγορά εργασίας, «που βλέπει στο μέλλον». Η τρομοκρατία καθορίζεται από τη ΝΔ ως τρομοκρατία εγχώριας παραγωγής. Είναι το αποτέλεσμα της κυβερνητικής ανοχής των βίαιων και αναρχικών πράξεων στα πανεπιστήμια και των επιθέσεων των μελών του Ρουβίκωνα, «των παιδιών του ΣΥΡΙΖΑ». Κατηγορεί την κυβέρνηση ότι ανέχεται τη βία στους δρόμους, στα ιδιωτικά και δημόσια καταστήματα και τις βομβιστικές επιθέσεις κατά των αντίπαλων ΜΜΕ. Σημειώνεται μια έξαρση της εγκληματικότητας, ισχυρίζεται η ΝΔ, και η αστυνομία «τρέχει να συλλαμβάνει αυτούς που αφήσατε ελεύθερους από τις φυλακές».
Ο κ. Αλέξης Τσίπρας, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε το πρώτο εξάμηνο του 2015, φαίνεται να έχει τον πλήρη έλεγχο του κόμματός του και είναι ο μόνος μέσα σ’ αυτό που έχει τον πρώτο και κύριο λόγο στην παραγωγή ιδεολογίας, πολιτικών και αποφάσεων. ΄Ισως αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να χάσει τις εκλογές του 2019, αλλά επιδιώκει την ιδεολογική ηγεμονία, όχι μόνο της Αριστεράς, αλλά και της Κεντροαριστεράς, έστω και από τη θέση της μετεκλογικής Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.
Η κυβέρνησή του, ισχυρίζεται, χαρακτηρίζεται από ποιοτικές διαφορές. Για το Μακεδονικό, η Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία. Η δική του εξωτερική πολιτική επιδιώκει η Ελλάδα να είναι «μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος». Επιδιώκει να λύνει προβλήματα δεκαετιών. Η Θεσσαλονίκη, αντίθετα από το μίσος των ακροδεξιών, των Γκοτζαμάνηδων και των τρίκυκλων, για την κυβέρνησή του είναι η πόλη της αντίστασης και της ιστορικής μνήμης. Η Μακεδονία είναι ο τόπος της δημοκρατίας και της αλληλεγγύης, όχι του μίσους και του εθνικισμού.
Για την οικονομία και τον προϋπολογισμό του 2019, ο κ. Τσίπρας διατείνεται ότι η κυβέρνησή του πιάνει τους στόχους της, έβγαλε την Ελλάδα από τα μνημόνια, ύστερα από 8 χρόνια και τώρα «μπορούμε να δρέψουμε τους καρπούς των κόπων μας». Οι φορολογικές επιβαρύνσεις δεν είναι ακραίες, οι έχοντες επιβαρύνονται περισσότερο και ο ΕΝΦΙΑ θα μειωθεί την επόμενη διετία. Η κυβέρνηση ανοίγει μια «νέα σελίδα» και η ίδια αποφασίζει το μείγμα της πολιτικής της. χει όραμα και σχέδιο και απόλυτη προσήλωση στην κοινωνική πλειοψηφία «και αυτό αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό του 2019». Οι πόροι κατευθύνονται στην παραγωγή και δημιουργήθηκαν 300.000 νέες θέσεις εργασίας. Η περασμένη πενταετία ήταν η περίοδος της ανάκαμψης και της ανασυγκρότησης. Η κυβέρνηση πέτυχε μια «ήπια δημοσιονομική προσαρμογή». Πέρασε από 40 κύματα για να φέρουν τη χώρα στη μεταμνημονιακή εποχή «και μείναμε όρθιοι».
Αναφορικά με το δημογραφικό πρόβλημα η κυβέρνηση, ισχυρίζεται ο κ. Τσίπρας, δίνει την έμφαση στο κοινωνικό κράτος και στις ηλικίες που θα δώσουν στη χώρα «ζωή και προοπτική».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, διατείνεται ο κ. Τσίπρας, έβαλε όλα του τα λεφτά στο καλάθι της καταστροφολογίας και διαψεύστηκε. Η μάχη εναντίον του Μητσοτάκη είναι ιδεολογική γιατί ο τελευταίος υποστηρίζει την παράδοση των πάντων στο πεδίο της αγοράς. Αυτό ισοδυναμεί κατά τον κ. Τσίπρα με την επιβολή της «κοινωνικής ζούγκλας». Ο Μητσοτάκης, ένα «κακομαθημένο κολεγιόπαιδο», υιοθέτησε, κατά τον κ. Τσίπρα, «ακροδεξιά πολιτική».
Μιλώντας προς μέλη του κόμματός του, ο κ. Τσίπρας επισήμανε τρεις προσεχείς «κομβικές εκλογικές αναμετρήσεις», για την Αυτοδιοίκηση, τις Περιφέρειες και τις Ευρωεκλογές. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να αποτρέψει την «επέλαση της ακροδεξιάς» – δηλαδή της ΝΔ, να συνεργαστεί με τον ευρύτερο προοδευτικό χωρο και να εξασφαλίσουν «ηγεμονική παρουσία στις τοπικές κοινωνίες». Βέβαια, εννοεί την ηγεμονία του ΣΥΡΙΖΑ στον προοδευτικό χώρο.
Απευθυνόμενος στη Βουλή, στην πρόεδρο του ΚΙΝΑΛ κυρία Φώφη Γεννηματά, της είπε, με κάποια δόση πατερναλισμού, να μη συνεργάζεται με τη δεξιά. Εισέπραξε, όμως, την απάντησή της ότι αυτός είναι που χορεύει το χορό της πόλωσης με τον κ. Μητσοτάκη. Από τη μια μεριά, υπάρχει η μιζέρια του κ. Τσίπρα και, από την άλλη, το άλμα στο κενό των αγορών του κ. Μητσοτάκη. «Δεν έχετε σχέδιο», είπε, «ούτε εσείς ούτε η ΝΔ. Δοκιμάσατε κύριε Τσίπρα και αποτύχατε και είστε λίγος. Εσείς συνεργάζεστε με το ακροδεξιό μόρφωμα, τον κ. Καμμένο».
Παρακολουθήσαμε την πολεμική, τα κύρια επιχειρήματα και συνθήματα των διαμαχομένων. Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορούν να προσεγγιστούν μη αποκλειόμενης και της κυνικής άποψης. Οπωσδήποτε, η προσέγγιση θα πρέπει πάντα να είναι κριτική προς όλους. Οι μονομάχοι «σφάζονται. Στην ποδιά του κεφαλαίου, πάντα…», σχολίασε, από τη σκοπιά της, η εφημερίδα Ριζοσπάστης. Πράγματι, οι λυσσαλέοι αντίμαχοι φέρνουν στο νου το δημοτικό άσμα:
«Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά και στο Χρυσό κριάρια/
και στης Μαρίας την ποδιά σφάζονται παλικάρια…».
Αλλά εδώ ασφαλώς, μεταφορικά, η Μαρία Πενταγιώτισσα είναι η εξουσία.
Καλό 2019 σε όλους!
*Ο Δρ Χρήστος Ν. Φίφης είναι επίτιμος ερευνητής στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου La Trobe.
