Ήταν μία από εκείνες τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ «Αντίποδες», αυτή της περασμένης Πέμπτης που, σίγουρα, για τα 150 και πλέον άτομα που παραβρέθηκαν προκάλεσε και θα προκαλεί για κάμποσο καιρό ακόμα συζητήσεις. Αναφέρομαι στην παρουσίαση του βιβλίου «Κοσμοπολιτισμός και Κουλτούρα» («Cosmopolitanism and Culture») του καθηγητή Πολιτισμικών Σπουδών, Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Μελβούρνης, Νίκου Παπαστεργιάδη.
Οι λόγοι που έκαναν τη συγκεκριμένη εκδήλωση μία εμπειρία πνευματικά προκλητική, ήταν όχι μόνο το γεγονός ότι είναι πολύ λίγες οι φορές που βλέπουμε ένα τέτοιο κοινό να παρακολουθεί μία εκδήλωση που λαμβάνει χώρα στο κτίριο της Ελληνικής Κοινότητας -και εννοώ ένα κοινό που αποτελείτο από διαφορετικές εθνικότητες και ηλικίες και αυτό σίγουρα πρέπει να μας προβληματίσει- αλλά και από την άποψη ότι πνευματικές, πολιτικές και αισθητικές προσεγγίσεις όπως αυτές που παρουσιάζει στο βιβλίου του ο Νίκος Παπαστεργιάδης είναι σπάνιο, παγκόσμιο φαινόμενο σήμερα. Ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο εξελίχθηκε η παρουσίαση ήταν συμβολικός. Αρκεί να λάβει κανείς υπόψη του ότι το περιεχόμενο του συγκεκριμένου βιβλίου είναι, στην ουσία, ένα μήνυμα αισιοδοξίας για το μέλλον της ανθρωπότητας. Έτσι, εκτός από την Ολίβια Νίκου, την πρώτη ελληνικής καταγωγής γυναίκα QC της Μελβούρνης, το διευθυντή του Μουσείου Τέχνης του Πανεπιστημίου Μonash, Max Delany, και τον ιδρυτή του καλλιτεχνικού οργανισμού «Not yet it’s difficult», David Pledger, στην παρουσίαση συμμετείχε και η κορούλα του συγγραφέα, Μάγια.
Οι άνθρωποι αυτοί που επιφορτίσηκαν να παρουσιάσουν το νέο βιβλίο του Νίκου Παπαστεργιάδη, άνθρωποι της τέχνης, φίλοι και αγαπημένα του πρόσωπα, μίλησαν για τις διαφορετικές πτυχές του βιβλίου αλλά και του ανθρώπου Νίκου, γιατί η επιστημονική και πνευματική κατάθεση του κάθε ανθρώπου σίγουρα δεν μπορεί να υπάρχει αποκομένη από τον άνθρωπο αυτό καθ’ αυτό, τα προσωπικά του βιώματα, τις ανησυχίες του και τα οράματά του.
Η Ολίβια Νίκου, που ήταν και η συντονίστρια της παρουσίασης αναφέρθηκε σε όλες εκείνες τις ποιότητες του φίλου Νίκου, το χιούμορ του, τα επιτεύγματά του σε επιστημονικό επίπεδο, τον δάσκαλο Νίκο και το χάρισμά του να δίνει και να δημιουργεί νέους πνευματικούς δρόμους στους μαθητές του. Η συνέχεια ανήκε στην περίπου οκτώ χρόνων κορούλα του Νίκου την Μάγια.
Η Μάγια δεν μίλησε για τον μπαμπά της, επέτρεψε στην Ολίβια να την «ανακρίνει». Και η τόσο τρυφερή ανάκριση κατέληξε σε μία ακόμα πιο τρυφερή πτυχή του Νίκου Παπαστεργιάδη. Ο μπαμπάς της Μάγιας χαίρεται με τα χάδια και τις αγκαλιές της κόρης του, αλλά την ίδια στιγμή χαίρεται να βοηθά τον κόσμο να γίνει καλύτερος. Και αυτή είναι μία από τις βασικές αρχές που ορίζουν την ταυτότητα του έργου «Κοσμοπολιτισμός και Κουλτούρα»
Ο Max Delany -ένας από τους πολύ γνωστούς ανθρώπους της τέχνης στην Μελβούρνης- έδωσε το στίγμα του βιβλίου, όπως αυτό το είδε ένας άνθρωπος της τέχνης.
Μίλησε για τη δυναμική της τέχνης όπως την παρουσιάζει ο Νίκος Παπαστεργιάδης.
«Ο Νίκος διατέμνει τον ενδόμυχο φόβο που εισήγαγαν στις σκέψεις και την καθημερινότητά μας πολιτικοί και πολιτικές πρακτικές και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου. Ανακαλύπτει μία νέα διαλεκτική σχέση μεταξύ της τέχνης, της πολιτικής, της κουλτούρας και της κοινωνίας και, αναλύοντας συγκεκριμένες καλλιτεχνικές εκφράσεις, αναπτύσσει μία νέα πρόταση και εξελικτική πλατφόρμα που δεν αντιμάχεται, την αρνητικά νοούμενη μέχρι σήμερα, πλατφόρμα της παγκοσμιοποίησης αλλά την αγκαλιάζει και την κάνει αισθητικό κοσμοπολιτισμό» είπε ο κ. Delany.
Αναφέρθηκε, επίσης, στο γεγονός ότι η οπτική γωνία μέσα από την οποία ο Νίκος Παπαστεργιάδης βλέπει την τέχνη είναι απαλλαγμένη από στείρα στερεότυπα. «Βλέπει την τέχνη και την διαφορετικότητα στα εκφραστικά εργαλεία της καλλιτεχνικής παραγωγής κάθε κουλτούρας ως μία πράξη πολιτική όχι εν τη γενέσι της, αλλά κυρίως όταν αυτή η τέχνη αποκτά παρουσία μέσα στις διαφορετικές κοινωνίες και κουλτούρες. Ανοίγει διάλογο η τέχνη. Παίζει η τέχνη. Γεφυρώνει διαφορές πολιτιστικές. Φιλοξενεί το διαφορετικό. Γίνεται πολιτική πράξη. Και εκεί βλέπει ο Νίκος ότι κρύβεται ένα ιδιαίτερα αισιόδοξο μήνυμα» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Delany.
Αυτή η πτυχή του βιβλίου «Κοσμοπολιτισμός και Κουλτούρα» ήταν που απασχόλησε και τον επόμενο ομιλητή της βραδιάς, τον ιδρυτή του καλλιτεχνικού οργανισμού «Not yet it’s difficult», David Pledger.
Ο κ. Pledger έχει μία ιδιαίτερα στενή σχέση με τη σκηνοθεσία και την παραγωγή θεατρικών έργων και κινηματογραφικών ταινιών, που στην ουσία αποτελούν μία προσπάθεια κατανόησης του άλλου, του ξένου ή του καινούριου, σε διαφορετικά επίπεδα, είτε αυτό είναι σε επίπεδο κουλτούρας, χώρου, κοινωνικής τάξης ή ακόμα και έκφρασης.
Ο κ. Pledger ανέφερε ότι δεν ήταν μόνο τα γεγονότα της 11ης Σεπτέμβη που στάθηκαν η αιτία να γεννηθεί αυτό το βιβλίο, αλλά και οι 433 πρόσφυγες του νορβηγικού πλοίου «Tampa» και ο τρόπος με τον οποίο στοχοποίηθηκαν από την τότε κυβέρνηση Χάουαρντ και στοχοποιούνται ακόμα ως τρομοκράτες. Ως μία αισιόδοξη πολιτική πρόταση και πράξη είδε αυτό το βιβλίο ο David Pledger, γιατί, όπως είπε, στην ουσία δημιουργεί έναν πολύ απαραίτητο διάλογο μεταξύ της πολιτικής και της τέχνης, μία προσπάθεια να κατανοήσουμε το άλλο, το ξένο, το καινούργιο. «Είναι απαραίτητος αυτός ο πρώτος διάλογος γιατί ανοίγει το δρόμο σε έναν άλλο, πολύ πιο ουσιαστικό, αυτόν μεταξύ του πολιτικού μας γίγνεσθαι και της κοινωνίας. Αν αυτός ο διάλογος λήψει τότε κινδυνεύει η δημοκρατία» είπε χαρακτηριστικά.
Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο συγγραφέας. Και ο λόγος του Νίκου Παπαστεργιάδη είναι λόγος έξυπνος, λόγος με πολύ καλό χιούμορ, λόγος ανατρεπτικός, λόγος διαμαρτυρίας, λόγος απλός όπως και αυτός που χρησιμοποιεί στο βιβλίο του, λόγος ταπεινός και λόγος φαντασίας. Με αυτό το λόγο, ο Νίκος έκανε τους ανθρώπους που βρέθηκαν εκείνη την Πέμπτη το βράδυ στο κτίριο της Κοινότητας, να γελάσουν, να νοιώσουν υπερήφανοι που υπάρχουν φωτισμένοι άνθρωποι σαν τον καθηγητή Παπαστεργιάδη ανάμεσά μας, να αναζητήσουν μέσα τους την ανθρωπιά αλλά και να ακούσουν ένα κοφτερό μυαλό που καταφέρνει να κάνει το άπιαστο, απτό και το πολύπλοκο, απλό.
Ο Νίκος είπε ότι το κλασσικό ποίημα του Καβάφη «Περιμένοντας τους Βαρβάρους», με το οποίο ανοίγει το βιβλίο του είναι ο καλύτερος τρόπος περιγραφής των λόγων για τους οποίους έγραψε αυτό το βιβλίο. «Είδα ένα αόρατο, άπιαστο τέρας να πλανάται πάνω και μέσα στις ζωές μας μετά την 11η Σεπτέμβρη. Ήταν το τέρας του φόβου» είπε χαρακτηριστικά, αναφέροντας τη δική του εμπειρία όταν μπήκε στο αεροπλάνο λίγες μέρες μετά την επίθεση, να ταξιδέψει στη Φινλανδία.
Ένας αέρας αισιοδοξίας φύσηξε από τα χείλη του προς κάθε παραβρισκόμενο όταν είπε «η παγκοσμιοποίηση είναι εδώ, τόσα χρόνια πολεμήθηκε από διαφορετικούς ανθρώπους της τέχνης και των γραμμάτων, εγώ όμως πιστεύω ότι μπορεί να λειτουργήσει θετικά».
Εξοργίστηκε όταν μίλησε για τον απάνθρωπο τρόπο με τον οποίο η Αυστραλία αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες. «Είναι απάνθρωπο» είπε «να φυλακίζουμε ανθρώπους αθώους για 5 και 7 χρόνια, να τους βαφτίζουμε τρομοκράτες και όλα αυτά για να παραδειγματιστούν και αποτραπούν άλλοι απελπισμένοι πρόσφυγες που κοιτούν προς την Αυστραλία».
Ο Νίκος όμως δεν μας έκανε μόνο να προβληματιστούμε, να αναρρωτηθούμε ο καθένας μας προσωπικά κατά πόσο υψώσαμε ή όχι τη φωνή μας αυτά τα τελευταία χρόνια για να σταματησει αυτή η απανθρωπιά και αδικία, μας έκανε και περήφανους ως Έλληνες γιατί είναι ελληνική η φωνή του Νίκου Παπαστεργιάδη στο «Κοσμοπολιτισμός και Κουλτούρα». Είναι μία ελληνική κοσμοπολίτικη φωνή όπως εκείνη του Καβάφη ή του Σεφέρη και όχι μόνο χαιρόμαστε που υπάρχει αυτή η φωνή αλλά και τον ευχαριστούμε.
