Η ιστορία του Euro

To Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου (γνωστό ως EURO ) είναι η κυριότερη Ευρωπαϊκή διοργάνωση ποδοσφαίρου εθνικών ομάδων και διοργανώνεται από την ΟΥΕΦΑ. Διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια από το 1960. Από το 1984 και επίσημα από το 1991 διεξάγεται και ευρωπαϊκό πρωτάθλημα γυναικών.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Η ιδέα για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πρωταθλήματος εθνικών ομάδων υπήρχε από το 1927 και ανήκε στο Γάλλο Ανρί Ντελονέ, παλιό ποδοσφαιριστή και διαιτητή που τότε ήταν αναπληρωτής πρόεδρος της ΦΙΦΑ. Όμως, οι συνθήκες δεν ήταν ώριμες.

Μόλις τον Ιούνιο του 1957, όταν πλέον είχαν ξεκινήσει αντίστοιχες διοργανώσεις σε άλλες ηπείρους: το Κόπα Αμέρικα στη Νότ. Αμερική, το Κόπα Άφρικα στην Αφρική και το Κύπελλο Εθνών στην Ασία, αποφάσισαν και τα κράτη μέλη της ΟΥΕΦΑ να διοργανώσουν ένα ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Από τα 31 μέλη της ΟΥΕΦΑ μόνο 14 ψήφισαν την πρόταση, που συνάντησε μεγάλη αντίδραση από τις τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες. Τελικά, αποφασίστηκε η πραγματοποίηση του θεσμού ανά τετραετία με την ονομασία Κύπελλο Εθνών “Ανρί Ντελονέ”, προς τιμήν του εμπνευστή του, ο οποίος είχε πλέον πεθάνει από το 1955, αφού στο μεταξύ είχε διατελέσει γενικός γραμματέας της ΟΥΕΦΑ ως το 1954.

Στην πρώτη διοργάνωση δήλωσαν συμμετοχή μόνο 17 χώρες, με απούσες τις πιο δυνατές ομάδες της Ευρώπης. Δεν δήλωσαν συμμετοχή: οι τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες (Αγγλία, Σκοτία, Ουαλία, Βόρεια Ιρλανδία), η παγκόσμια πρωταθλήτρια του 1954 Δυτική Γερμανία, η φιναλίστ του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1958 Σουηδία, η Ιταλία και η Ολλανδία. Η τελική φάση έγινε στη Γαλλία τον Ιούλιο του 1960 και πρώτη νικήτρια ήταν η Σοβιετική Ένωση.
Η επιτυχία της διοργάνωσης και η απήχηση που είχε στους φιλάθλους είχαν ως αποτέλεσμα στο δεύτερο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα να συμμετάσχουν όλες οι χώρες μέλη της ΟΥΕΦΑ.

ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ

Στις πρώτες δύο διοργανώσεις (1960, 1964) οι ομάδες έπειτα από κλήρωση αγωνίζοταν σε διπλούς αγώνες νοκ-άουτ μέχρι τα ημιτελικά. Ακολουθούσε η τελική φάση στην έδρα μιας από τις τέσσερις χώρες, που περιλάμβανε τους δυο ημιτελικούς, το μεγάλο τελικό και τον αγώνα για την τρίτη θέση.

Από την τρίτη διοργάνωση (1968) κι έπειτα η προκριματική φαση διεξάγεται σε ομίλους. Ως το 1976 οι όμιλοι ήταν οκτώ. Οι πρώτοι των ομίλων αγωνίζονταν στα προημιτελικά σε διπλούς αγώνες νοκ-άουτ και μόνο τέσσερις ομάδες έπαιζαν στην τελική φάση που διεξαγόταν στην έδρα μιας από τις τέσσερις χώρες.

Από το 1980 οι ομάδες της τελικής φάσης έγιναν οκτώ, που προκρίνονταν από επτά προκριματικούς ομίλους, ενώ η διοργανώτρια χώρα συμμετείχε απευθείας στην τελική φάση. Οι οκτώ ομάδες αγωνίζονταν σε δυο ομίλους. Το 1980 οι πρώτοι των ομίλων έπαιξαν στον τελικό και οι δεύτεροι στον μικρό τελικό για την 3η θέση. Από το 1984 ως το 1992 οι δύο πρώτοι των ομίλων έπαιζαν στους ημιτελικούς ενώ καταργήθηκε ο αγώνας της 3ης θέσης ως άνευ σημασίας.

Από το 1996 οι ομάδες της τελικής φάσης έγιναν δεκαέξι, που προκρίνονται από προκριματικούς ομίλους, ενώ η διοργανώτρια χώρα συμμετέχει απευθείας στην τελική φάση. Το 2000 (Βέλγιο / Ολλανδία) και το 2008 (Αυστρία / Ελβετία) η τελική φάση ανατέθηκε σε δύο χώρες. Οι 16 ομάδες της τελικής φάσης αγωνίζονται σε τέσσερις ομίλους. Στη συνέχεια οι δυο πρώτες κάθε ομίλου αγωνίζονται στα προημιτελικά σε αγώνες νοκ άουτ ως τον τελικό.

ΟΜΑΔΕΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ

◦1960 ως 1976: 4
◦1980 ως 1992: 8
◦1996 ως 2012: 16
◦2016 ως: 24

ΟΙ ΤΕΛΙΚΟΙ

– 10 Ιουλίου 1960 Παρίσι  Σοβιετική Ένωση –  Γιουγκοσλαβία 2–1 (παράταση)  Άρθουρ Έλις 17.966
– 21 Ιουνίου 1964 Μαδρίτη  Ισπανία –  Σοβιετική Ένωση 2–1  Άρθουρ Χόλλαντ 79.115
– 10 Ιουνίου 1968 Ρώμη  Ιταλία – Γιουγκοσλαβία 1–1 (παράταση) 2–0 (επαναληπ.)  Γκότφριντ Ντινστ, Χοσέ Μεντιμπίλ 80.000
– 18 Ιουνίου 1972 Βρυξέλλες  Δυτική Γερμανία –  Σοβιετική Ένωση 3–0  Φέρντιναντ Μάρσαλ 45.000
– 20 Ιουνίου 1976 Βελιγράδι  Τσεχοσλοβακία –  Δυτική Γερμανία 2–2 (παρ.), 5–3 πέν.  Σέρτζιο Γκονέλα 40.000
– 22 Ιουνίου 1980 Ρώμη  Δυτική Γερμανία –  Βέλγιο 2–1  Νικολάε Ραϊνέα 47.864
– 27 Ιουνίου 1984 Παρίσι  Γαλλία –  Ισπανία 2–0  Βόιτσεκ Κριστόφ 47.368
– 25 Ιουνίου 1988 Μόναχο  Ολλανδία –  Σοβιετική Ένωση 2–0  Μισέλ Βοτρό 72.308
– 26 Ιουνίου 1992 Γκέτεμποργκ  Δανία –  Γερμανία 2–0  Μπρούνο Γκάλερ 37.800
– 30 Ιουνίου 1996 Λονδίνο  Γερμανία –  Τσεχία 2–1 (παρ. – χρ. γκολ)  Πιερλουίτζι Παϊρέτο 76.700
– 2 Ιουλίου 2000 Ρότερνταμ  Γαλλία –  Ιταλία 2–1 (παρ. – χρ. γκολ)  Άντερς Φρισκ 50.000
– 4 Ιουλίου 2004 Λισαβόνα  Ελλάδα –  Πορτογαλία 1–0  Μάρκους Μερκ 62.865
– 29 Ιουνίου 2008 Βιέννη  Ισπανία –  Γερμανία 1–0  Ρομπέρτο Ροζέτι 51.428

ΤΙΤΛΟΙ ΑΝΑ ΧΩΡΑ

3 Γερμανία * 1972, 1980, 1996
2 Ισπανία 1964, 2008
2 Γαλλία 1984, 2000
1 ΕΣΣΔ 1960
Ιταλία 1968
Τσεχοσλοβακία 1976
Ολλανδία 1988
Δανία 1992
Ελλάδα 2004
* Το 1972 και το 1980 ως Δυτική Γερμανία.

ΠΡΩΤΟΙ ΣΚΟΡΕΡ

1960  Μίλαν Γκάλιτς
 Ντράζεν Γιέρκοβιτς
 Φρανσουά Οΐτ
 Βαλεντίν Ιβανόφ
 Βίκτορ Πονεντέλνικ 2
1964  Φέρεντς Μπένε
 Ντέστσο Νόβακ
 Χ. Μαρία Περέδα 2
1968  Ντράγκαν Τζάιτς
 Β. Μούσεμιτς 3
1972  Γκερντ Μίλερ 5
1976  Ντίτερ Μίλερ 4
1980  Κλάους Άλοφς 3
1984  Μισέλ Πλατινί 9
1988  Μάρκο φαν Μπάστεν 5
1992  Ντένις Μπέρκαμπ
 Τόμας Μπρολίν
 Χένρικ Λάρσεν
 Καρλ Χάιντς Ρίντλε 3
1996  Άλαν Σίρερ 5
2000  Πάτρικ Κλάιφερτ
 Σάβο Μιλόσεβιτς 5
2004  Μίλαν Μπάρος 5
2008  Νταβίντ Βίγια 4

ΠΟΛΥΤΙΜΟΤΕΡΟΣ ΠΑΙΚΤΗΣ
Η διάκριση απονέμεται από το 1980.

1980  Καρλ-Χάιντς Ρουμενίγκε
1984  Μισέλ Πλατινί
1988  Μάρκο φαν Μπάστεν
1992  Πέτερ Σμάιχελ
1996  Γιούργκεν Κλίνσμαν
2000  Ζινεντίν Ζιντάν
2004  Θοδωρής Ζαγοράκης
2008  Τσάβι Ερνάντεζ