Η πρόταση αυτή «Σε νυν καλεί η ειμαρμένη», ειπωμένη πριν από χιλιάδες χρόνια, και σήμερα κατανοείται πλήρως. Φαίνεται καθαρά ότι το πιο ισχυρό μέρος της είναι το ρήμα καλεί. Ποιος καλεί; Η ειμαρμένη. Και σήμερα αυτή η λέξη έχει την ίδια σημασία. Ειμαρμένη είναι η μοίρα, το πεπρωμένο, το ριζικό, η τύχη, το γραφτό. Ποιον καλεί; σε/εσένα, και τέλος πότε σε καλεί; νυν=τώρα (και αγγλιστί: now).

Με αυτόν τον τρόπο κάναμε μία σύντομη συντακτική προσέγγιση στην πρόταση αυτή. Έτσι –με ολοκληρωμένο νόημα– συντάσσουμε χιλιάδες προτάσεις κάθε μέρα. Η γλώσσα μας που συνηθίζουμε να την ονομάζουμε αρχαία, μεσαιωνική, βυζαντινή και νέα, είναι η ίδια γλώσσα με διάρκεια χρήσης πολλών αιώνων σε μια αδιάκοπη συνέχεια καλείται ελληνική γλώσσα. Είναι ζωντανή μέχρι σήμερα και από τα πανάρχαια χρόνια εξελίσσεται, αλλά δεν πεθαίνει. Τιμή μας να είμαστε οι φορείς μιας τέτοιας αθάνατης και μοναδικής γλώσσας.

Για το σημερινό δοκίμιο θα σταθούμε στα ρήματα «καλεί» και «καλείται» που λέγονται και γράφονται έτσι από αμνημόνευτα  χρόνια.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

Η αρχική μορφή του ρήματος είναι καλέω, το οποίο μετά από συναίρεση έγινε καλώ. Το –έω έγινε μόνο –ω γιατί ακούγεται πιο αρμονικό, και τα δύο φωνήεντα συνεκφέρονται μόνο ως –ω (ωμέγα). Το φαινόμενο τούτο είναι πολύ συχνό στη γλώσσα μας: κινέω-κινώ, θεωρώ, ποθώ, κ.ά.
Η πρώτη σημασία του καλώ είναι ονομάζω και μετά προσκαλώ: Το αντικείμενο τούτο το καλώ μολύβι, σε προσκαλώ στο γάμο μου. Στο Γυμνάσιο μαθαίναμε τους χρόνους από έξω: Ενεργητική φωνή: καλώ, καλέσω, εκάλεσα, κέκληκα. Στη Μέση φωνή: καλούμαι, καλέσομαι, εκαλεσάμην, κληθήσομαι, εκλήθην και η μετοχή κεκλημένος. Αυτά στα αρχαία.
Και στη σημερινή μας γλώσσα όλοι οι μαθητές μαθαίνουν τους χρόνους, αλλά και τις εγκλίσεις: καλώ, καλούσα, κάλεσα, θα καλώ, θα καλέσω, έχω-είχα, θα έχω καλέσει. Και στην Παθητική φωνή: καλούμαι, καλούμουν, θα καλούμαι, θα καλεστώ, καλέστηκα, έχω-είχα, θα έχω καλεστεί και μετοχή καλεσμένος.
Η γραμματική αυτή «ζύμωση» δίνει γνώση σε κάθε μαθητή να χρησιμοποιεί το ρήμα με θάρρος-σε κάθε του μορφή-και αυτοπεποίθηση στη γλώσσα. Να, γιατί χρειάζεται η Γραμματική. Χωρίς τη καλή της γνώση είσαι ημιμαθής.

ΑΛΛΕΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΟΥ

Εκτός από τις δύο παραπάνω σημασίες, το ρήμα καλώ έχει και άλλες σήμερα καθώς και στα αρχαία. Ας δούμε μαζί μόνο μερικές άλλες:
α) καλώ τους συμμαθητές μου σε δράση- (τους ωθώ, τους σπρώχνω).
β) καλώ την υπηρεσία Πρώτων Βοηθειών- (τους ζητώ τη βοήθεια).
γ) κάλεσα τους φίλους μου- (τους φώναξα).
δ) καλώ τον αριθμό 1,2,3…- (πατώ τους αριθμούς 1,2,3).
ε) καλώ το λιφτ (ασανσέρ στην Ελλάδα)- (πατώ το κουμπί).
Υπάρχουν και πολλές άλλες αποχρώσεις μια και το ρήμα είναι πολύ λειτουργικό. Επιπλέον εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε και μερικά δυναμικά παράγωγά του: Κλήση, κλητήρας, κλητός, κλητέος, κάλεσμα. Από εδώ βγήκε και η λέξη μας εκκλησία (εκ+καλώ=καλώ κάποιον έξω στο ύπαιθρο σε ανοιχτό χώρο. Έτσι έγινε η πασίγνωστη Εκκλησία του Δήμου=η λαϊκή συνέλευση όπου ο λαός, ο δήμος έπαιρνε αποφάσεις για τις δημόσιες υποθέσεις. Επίσης, το έγκλημα βγήκε από εδώ: η αρχική του σημασία είναι εν+καλώ=κατηγορία. Παρακαλώ – και προκαλώ – να κάνετε σύνθετες λέξεις με το ρήμα καλώ, με όλες τις προθέσεις μας.

ΤΟ ΚΑΛΩ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ

Η πρόταση: I call Australia home=καλώ την Αυστραλία σπίτι μου, δεν σας λέει πως το call είναι το ελληνικό ρήμα καλώ; Εν τούτοις τα λεξικά τους λένε πως είναι αυτούσιο αγγλικό. Το δεύτερο l το διακρίνει-λένε-ως άκρως αγγλικό. Το άφησαν όμως τελείως άγονο. Εκτός από το calling καμία άλλη λέξη δεν υπάρχει. Χαλάλι τους.
Το καλώ όμως μπήκε πρώτα στα λατινικά και έγινε calare. Τα λατινικά λεξικά λένε: Connected with Greek καλώ=συνδέεται, έχει σχέσει με το ελληνικό καλώ. Μέσω του calare το ρήμα καλώ εμφανίζεται στην αγγλική γλώσσα ως claim για το οποίο παραδέχονται ότι προήλθε από το ελληνικό καλώ. Claim σημαίνει ζητώ, απαιτώ, διεκδικώ, δηλαδή όλες οι παραπάνω ελληνικές σημασίες και χρήσεις. Εμείς εδώ στη Μελβούρνη το προσαρμόσαμε: Θα κάνω claim στην ασφάλεια, έκανε claim ότι έχασε το δακτυλίδι, έκανε claim ότι είναι αθώος.
Με το claim όμως η αγγλική έκανε πάμπολλα σύνθετα παράγωγα: acclaim=ανακηρύσσω, acclamation, declaim=απαγγέλω με στόμφο, declamation, exclaim=αναφωνώ, exclamation, proclaim=διακηρύσσω, proclamation, reclaim=επαναφέρω, reclamation και άλλα που μπορείτε να βρείτε μόνοι σας.

ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ

Θα επικαλεστούμε εδώ την αρχική μας πρόταση: «Σε νυν καλεί η ειμαρμένη», για να θεμελιώσουμε το αξίωμα πως όχι μόνο το αρχικό ρήμα μας καλώ είναι ζωντανό, αλλά ζωντανεύει και μέσα στις σημερινές γλώσσες της Ευρώπης. Είναι πεπρωμένο του να γονιμοποιεί πνευματικά!