Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ είναι σύνολο υλικών και πνευματικών επιτευγμάτων. Βασική συνιστώσα του πολιτισμού είναι η τέχνη και άρρηκτα συνδεδεμένα είναι τα μνημεία. Μνημεία, κινητά και ακίνητα που αποτελούν μέρος της παράδοσης ενός λαού και στοιχεία εθνικής ταυτότητας.Η εκλιπούσα και η μεγάλη καλλιτέχνιδα Μελίνα Μερκούρη, ούσα υπουργός Πολιτισμού, τα έτη 1981-1989 και 1993-1994, σε όλες τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, είχε θέσει θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα, στη Διάσκεψη των υπουργών Πολιτισμού της UNESCO, στο Μεξικό, πίσω στο μακρινό 1982.
Το Βρετανικό Μουσείο, όμως, παραμένει αρνητικό σε μια πιθανή επιστροφή των γλυπτών στον φυσικό τους χώρο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα γλυπτά των αετωμάτων, των μετοπών και το μεγαλύτερο μέρος της ζωφόρου του Παρθενώνα να μένουν μακριά από τη θέση τους, μακριά από “τα αδέλφια τους”.
Λαμβάνοντας, ως παράδειγμα, τη ζωφόρο του Παρθενώνα, για να γίνει μια εκτίμηση των κλοπιμαίων και της απουσίας αυτών, θα διαπιστώσει κανείς ότι στην Αθήνα βρίσκεται το ¼ του αρχικού έργου. Αρχικά υπήρχαν 115 πλάκες, από τις οποίες μερικές καταστράφηκαν. Σώζονται 94 ακόμη, είτε ολόκληρες είτε σε κομμάτια. Από αυτές 36 βρίσκονται στην Αθήνα, 56 στο Βρετανικό Μουσείο (Λονδίνο) αρπαγμένες από τον Έλγιν, μία πλάκα από την ανατολική πλευρά στο Λούβρο (Παρίσι) και ένα μέρος από μια άλλη πλάκα στη Βιέννη.
Σήμερα, 37 χρόνια μετά, από τη Διάσκεψη των υπουργών Πολιτισμού της UNESCO, και την τοποθέτηση της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη, δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα. Τα γλυπτά του Παρθενώνα, γνωστά -κακώς- κι ως “Ελγίνεια” δεν έχουν επιστραφεί στη χώρα μας.
Σκοπός του άρθρου είναι η επαναφορά του ζητήματος της επιστροφής των γλυπτών στον τόπο καταγωγής τους, έχοντας συμπληρωθεί 37 ολόκληρα χρόνια, μέσα από επιχειρήματα που θα αναλυθούν παρακάτω.
Τα γλυπτά του Παρθενώνα οφείλουν να επιστρέψουν στο σπίτι τους, αφού το κάθε μνημείο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον χώρο. Συμφωνούν με τις διαστάσεις του, τα χρώματα και αντανακλούν τα κοινωνικά δεδομένα, τη θρησκεία, τον τόπο. Σ’ αυτά, ορθώς, προστίθεται ότι, μέσω των μνημείων, στη συγκεκριμένη περίπτωση των γλυπτών, καθρεπτίζεται και η ψυχή του καλλιτέχνη.
Η επιστροφή των γλυπτών είναι καθαρά και θέμα δικαιοσύνης, θέμα ηθικής. Δεν είναι δυνατόν, ενώ και οι δύο χώρες, ανήκουν και αποτελούν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μη μπορούν να βρουν μια λύση, που δεν είναι άλλη από την επιστροφή των γλυπτών. Μπορεί τα μνημεία να μην έχουν φυσικούς κληρονόμους, και να ανήκουν σε όλη την ανθρωπότητα, αυτό δε δικαιολογεί, όμως, την κλοπή και την παράνομη κράτηση τους για παραπάνω από δύο αιώνες. Από τη στιγμή μάλιστα, που στις 20 Ιουνίου 2009, εγκαινιάστηκε το υπερσύγχρονο μουσείο της Ακρόπολης, και έχει τις προδιαγραφές να τα φιλοξενήσει.
Η επιστροφή των μαρμάρων στο σπίτι τους είναι κάτι παραπάνω από επιτακτική και αναγκαία. Τα μάρμαρα αυτά δεν είναι εμπορεύσιμα ούτε ερείπια, όπως τα αντιμετωπίζουν οι Βρετανοί. Τα γλυπτά του Παρθενώνα κουβαλούν την ιστορία, τον πολιτισμό, τον κόπο, τον ιδρώτα, την ευφυΐα, την τεχνοτροπία, την απλότητα, την ηρεμία και εν γένει το μέτρο του Έλληνα. Μυρίζουν Ελλάδα και επιζητούν τον ελληνικό ήλιο. Φωνάζουν Ελλάδα κι ας έχουν φύγει δύο αιώνες και κάτι χρόνια. Είναι η Ελλάδα!
Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας, αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ, αξιότιμη κυρία Υπουργέ Πολιτισμού, διεκδικήστε την κληρονομιά μας. Γίνετε συνεχιστές του εγχειρήματος, της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη και προσπαθήστε για το καλύτερο δυνατό. Στο δρόμο που χάραξε η Μελίνα…
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Μπροστά στις Καρυάτιδες
Μπροστά στις Καρυάτιδες, τις μαρμαρένιες κόρες,
σταθήκαμε θαυμάζοντας κι οι δυο μας ώρες κι ώρες.
Ακίνητα τα μάτια σου έδειχναν κάποια λύπη
για κείνην που μας έκλεψαν κι από τις άλλες λείπει
στην ξενιτιά, στη σκοτεινιά, στα πέρατα του κόσμου…
Μα εγώ τις έβρισκα σωστές, όλες σωστές εμπρός μου
κι έλεγα πως θα γύρισε κι εκείνη από τα ξένα
γιατί μετρούσα, αγάπη μου, μαζί μ’ αυτές και σένα.
Ιωάννης Πολέμης
*Ο Ευστράτιος Δ. Κοκκινέλλης είναι φοιτητής Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, Τμήμα Φιλολογίας, και υπότροφος φοιτητής Δημοσιογραφίας της New Media Studies by Stamatis Malelis.
