Ίδιον του Έλληνα, από τα αρχαία χρόνια, παρά τη μεγάλη του αγάπη για την πατρίδα, είναι να ανοίγεται σε νέους κόσμους, είτε αναζητώντας μια καλύτερη ζωή είτε ικανοποιώντας τη φυσική του περιέργεια να γνωρίσει άλλους τόπους και άλλους τρόπους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Οδυσσέας, που καθυστέρησε την επιστροφή του στην πατρίδα του την Ιθάκη για δέκα ολόκληρα χρόνια προκειμένου να δει τον κόσμο και να μάθει καινούρια πράγματα, αψηφώντας τους κινδύνους και αντιστεκόμενος στη νοσταλγία για την πατρίδα.
Παρατηρείται όμως, ότι ο μετανάστης Έλληνας θέλει να διατηρήσει την ταυτότητά του ως Έλληνας, μέσα στη διασπορά. Γι΄αυτό βλέπουμε ότι οι απόδημοι Έλληνες φροντίζουν να ζουν κοντά σε άλλους Έλληνες, επιδιώκουν να παντρεύονται μεταξύ τους, ακολουθούν τα ελληνικά ήθη και έθιμα, τη θρησκεία, τις γιορτές και κυρίως διατηρούν την ελληνική γλώσσα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούν μια μικρή Ελλάδα γύρω τους. Έτσι στην πραγματικότητα οι ελληνικές παροικίες δεν είναι άλλο από «μικρά προάστια της Ελλάδας».
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ – ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ
Η προσπάθεια των Ελλήνων να διατηρήσουν την ελληνική τους ταυτότητα είναι πολύ εμφανής στην πρώτη και δεύτερη γενιά. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, είναι αναπόφευκτο να σημειωθεί αφομοίωση του μετανάστη από την κυριαρχούσα κουλτούρα της χώρας διαμονής.
Με την έλευση του νέου κύματος μεταναστών, παρατηρείται μία τάση επιτάχυνσης της διαδικασίας αφομοίωσης. Μην ξεχνάτε πως οι συνθήκες στις οποίες μεγαλώσαμε είναι εντελώς διαφορετικές από αυτές των γονέων ή των παππούδων μας που μετανάστευσαν. Είμαστε οι Έλληνες της Ευρώπης, της παγκοσμιοποίησης, που παρ΄ ό,τι φαίνεται να ακούγεται πολύ την τελευταία δεκαετία, αποδεικνύεται ότι καλλιεργούνταν ως νοοτροπία και συνείδηση από πολύ πριν.
Επίσης, οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε αγγλικά. Από την άλλη, λειτουργώντας ίσως υπό την πίεση ενός συνδρόμου ενοχής απέναντι στα παιδιά μας και πολλοί έχοντας την εμπειρία του “μεγαλώνω μέσα σε μια άλλη χώρα”, προσπαθούμε να επιταχύνουμε αυτή την αφομοίωση θεωρώντας πως έτσι τα βοηθάμε. Πώς;
Μιλώντας αγγλικά στο σπίτι και βάζοντας «στον πάγο» κάποιες συνήθειές μας που δεν κολλάνε πια με το νέο περιβάλλον…
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ
Το ελληνικό σχολείο έπαιξε σπουδαίο ρόλο στη διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας από τα πρώτα χρόνια της μετανάστευσης και συνεχίζει ακόμη να διατηρεί το ρόλο του αυτό. Ίσως, βέβαια, όχι τόσο δυναμικά όσο στις προηγούμενες γενιές, αλλά ακόμη κρατάει. Η δε έλευση του κύματος των νεομεταναστών πιστεύω ότι ήταν μια γερή τονωτική ένεση για το ελληνικό σχολείο.
Σήμερα στην Αυστραλία η ελληνική γλώσσα διδάσκεται στα παρακάτω σχολεία:
-Ημερήσια ομογενειακά δίγλωσσα κολλέγια
-Απογευματινά ή Σαββατιάτικα (ethnic schools)
-Κρατικά σχολεία (mainstream schools) όπου η ελληνική διδάσκεται ως ξένη γλώσσα με προγράμματα που απευθύνονται σε όλους τους μαθητές
-Σχολεία advanced της Ελληνικής Κοινότητας που απευθύνονται σε μαθητές που ήρθαν πρόσφατα από Ελλάδα και ακολουθούν μια ειδικά προσαρμοσμένη εκδοχή του αναλυτικού προγράμματος σπουδών που ισχύει για το μάθημα της γλώσσας στην Ελλάδα.
ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ: ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΠΑΩ ΕΛΛΗΝΙΚΟ;
Ενώ το ελληνικό σχολείο υπήρξε εκ των ων ουκ άνευ κομμάτι της υποχρεωτικής εκπαίδευσης των παιδιών των πρώτων Ελλήνων μεταναστών, με αποτέλεσμα να έχουμε σχολεία που λειτουργούσαν καθημερινά κάθε απόγευμα και στα οποία διδάσκονταν όλα τα μαθήματα που διδάσκονταν και στα σχολεία της Ελλάδας, σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.
Οι εγγραφές στα ελληνικά σχολεία μειώνονται δραματικά, το ενδιαφέρον των παιδιών για τα ελληνικά είναι ανύπαρκτο και συνήθως σέρνονται από τους γονείς τους στο ελληνικό σχολείο το οποίο στην πλειοψηφία τους εγκαταλείπουν μόλις μεταπηδήσουν στο Γυμνάσιο.
Συνεπώς, η μεγαλύτερη πρόκληση για το ελληνικό σχολείο του σήμερα είναι να είναι αρκετά δελεαστικό ώστε το παιδί να θέλει να φοιτήσει σε αυτό. Και για να το καταφέρει αυτό θα πρέπει να έχει πολύ δυνατό επιχείρημα, γιατί ομολογουμένως το επιχείρημα του παιδιού είναι πολύ δυνατό: «Γιατί να πάω στο ελληνικό σχολείο;
Γιατί να μάθω ελληνικά;». Ειδικά στις απομακρυσμένες γενιές, όπου η γλώσσα δε μιλιέται σχεδόν καθόλου στο σπίτι και τα παιδιά δεν γνωρίζουν καν τον τόπο καταγωγής των γονιών ή των παππούδων τους τα ερωτήματα αυτά είναι ακόμη πιο δύσκολο να απαντηθούν πειστικά.
Επιπλέον, οι ώρες λειτουργίας του ελληνικού σχολείου που συνήθως συμπίπτουν με πιο δελεαστικές επιλογές, όπως ενασχόληση με σπορ ή άλλες διασκεδαστικές εξωσχολικές δραστηριότητες το κάνουν πολύ δύσκολο.
Εκεί είναι η μεγάλη πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι καλούνται να βοηθήσουν το παιδί να συνδεθεί με το ελληνικό σχολείο έτσι ώστε να μπορέσει να το εντάξει στη ζωή του και στην καθημερινότητά του με έναν τρόπο φυσικό, όπως και το πρωινό σχολείο.
Κι εδώ δεν υπάρχει συνταγή. Θα πρέπει κάθε φορά ο εκπαιδευτικός να δει τις ιδιαίτερες συνθήκες και να ανακαλύψει μόνος του πού υπάρχουν διαθέσιμα αγκυροβόλια για να ρίξει τους κάβους του. Δύσκολη αποστολή.
ΟΙ ΧΩΡΟΙ
Μια άλλη μεγάλη πρόκληση είναι και οι χώροι που διατίθενται για τα σχολεία. Συνήθως λειτουργούν στις εγκαταστάσεις των πρωινών σχολείων με όλα τα προβλήματα, τις δυσκολίες και τους περιορισμούς που μπορεί να συνεπάγεται αυτό.
Συχνά οι όροι ενοικίασης των αιθουσών δεν επιτρέπουν παρά μόνο στοιχειώδη χρήση των χώρων, χωρίς τη δυνατότητα να μπορεί ο εκπαιδευτικός να “στήσει” την αίθουσα και το μάθημά του όπως επιθυμεί για να το κάνει δελεαστικό στους μαθητές του.
ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ
Η έλλειψη κατάλληλου εκπαιδευτικού προσωπικού που θα επανδρώσει τα ελληνικά σχολεία και θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του παρόντος και να βάλει τα θεμέλια της προοπτικής του μέλλοντος γι’ αυτά, είναι μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα. Το υπάρχον προσωπικό χρειάζεται ανανέωση και επιμόρφωση. Η κουλτούρα, η νοοτροπία όλα έχουν εξελιχθεί. Δεν είναι μόνο η γλώσσα. Είναι ο συνδυασμός όλων αυτών. Πρέπει να μπορεί ο εκπαιδευτικός να μεταδώσει, να μεταλαμπαδεύσει το όλο πλέγμα, και για να μπορεί, πρέπει να το κατέχει.
Για να μην παρεξηγηθώ, σέβομαι, τιμώ και βγάζω το καπέλο σε όλους αυτούς που τόσα χρόνια κράτησαν τα ελληνικά σχολεία ανοιχτά και σε εποχές δύσκολες. Απλά λέω πως είναι ώρα για επιμόρφωση, ίσως ανακάτεμα του προσωπικού με παλιότερους αλλά και φρέσκους εκπαιδευτικούς, άνοιγμα των σχολείων γενικότερα. Αυτό είναι θέμα κυρίως των υπευθύνων των σχολείων που θα πρέπει πιστεύω να δουν το θέμα με πιο ανοιχτό μυαλό, ή ίσως και να το δουν γενικά.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΑ
Όσοι έχουν ασχοληθεί με το ελληνικό σχολείο θα έχουν διαπιστώσει πως τα προγράμματα σπουδών αλλά και το υλικό που χρησιμοποιείται είναι άσχετο προς τα ενδιαφέροντα αλλά και τα όσα γνωρίζουν τα παιδιά από το πρωινό σχολείο.
Αρκετοί υπεύθυνοι σχολείων αλλά και εκπαιδευτικοί επιμένουν να εφαρμόζουν μεθόδους και προγράμματα που εφάρμοζαν οι δικοί τους δάσκαλοι πριν από τριάντα και πλέον χρόνια.
Οι δε υπάρχουσες μέθοδοι εκμάθησης ελληνικών ουδαμώς ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών της Αυστραλίας. Κείμενα άσχετα, άθλιες εικονογραφήσεις, ελάχιστες έως ανύπαρκτες αναφορές στην Αυστραλία, λεξιλόγιο δύσκολο και σε πολλές περιπτώσεις περιττό και το πιο σπουδαίο και τραγικό, γεμάτα λάθη εκφραστικά και γραμματικά.
Είναι να απορεί κανείς, τόσα χρόνια δεν βρέθηκε μια ομάδα εκπαιδευτικών να καθίσει κάτω και να συντάξει μια σειρά προσαρμοσμένη στα δεδομένα των παιδιών εδώ; Ενώ όλοι το παραδέχονται και όλοι το συζητούν γιατί κανείς δεν ανέλαβε ποτέ την πρωτοβουλία;
ΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Είναι γεγονός πως ένας θεσμός για να σταθεί θα πρέπει να τύχει και της ανάλογης υποστήριξης από τα ενδιαφερόμενα ή τα εμπλεκόμενα μέρη. Και από αυτή την άποψη το ελληνικό σχολείο και πάλι δεν φαίνεται να ευνοείται.
Κατά πόσο θα είναι επιτυχημένη η φοίτηση του παιδιού στο σχολείο σχετίζεται με τη στάση των γονέων του απέναντι σε αυτό. Δυστυχώς, σήμερα λίγοι πια πηγαίνουν τα παιδιά τους στο ελληνικό επειδή το πιστεύουν. Το παιδί το αντιλαμβάνεται αυτό και απαξιώνει το σχολείο. Κάτι τέτοιο αποτελεί σίγουρη συνταγή αποτυχίας και μακροπρόθεσμα είναι χάσιμο χρόνου του μαθητή.
Στον αντίποδα βρίσκονται οι νεομετανάστες γονείς οι οποίο μέσα στη σύγχυση και τον πανικό της μετανάστευσης προσπαθούν να απενοχοποιηθούν κατά κάποιο τρόπο μέσα από το ελληνικό σχολείο. Έτσι δεν είναι λίγοι εκείνοι οι γονείς που απαιτούν από το ελληνικό σχολείο να λειτουργήσει όπως ακριβώς και στην Ελλάδα.
Δηλαδή μέσα σε 3 ώρες να γίνονται αυτά που γίνονται στην Ελλάδα σε 20 ώρες αντίστοιχα, δημιουργώντας επιπρόσθετο άγχος στους ίδιους, στους εκπαιδευτικούς αλλά κυρίως στα παιδιά τους.
Τέλος, είναι και η γενικότερη, τολμώ να πω, απαξιωτική στάση του αυστραλιανού κράτους απέναντι στις γλώσσες. Τα τελευταία χρόνια χάνονται το ένα μετά το άλλο τα προγράμματα ελληνικών από τα πρωινά σχολεία όπου παραδοσιακά διδασκόταν η γλώσσα με πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτό του Coburg West όπου χρειάστηκε υπουργική παρέμβαση μετά από πιέσεις της Ελληνικής Κοινότητας και του Συλλόγου Γονέων του σχολείου για να δοθεί παράταση στο πρόγραμμα.
ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Δυστυχώς παρ’ όλο που σήμερα η ελληνομάθεια είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους ιθύνοντες, το μέλλον της διαγράφεται θολό και μάλλον δυσοίωνο. Ίσως γιατί η εμμονή είναι περισσότερο στα λόγια και λιγότερο στις πράξεις. Αλληλοκατηγορίες για το ποιος ευθύνεται για την καταστροφή της ελληνομάθειας, μετατόπιση ευθυνών, ευχολόγια και προφητείες κάνουν ακόμη χειρότερη την κατάσταση, αδειάζοντας τα ελληνικά σχολεία και παγιώνοντας την θέση των παιδιών: «μισώ το ελληνικό σχολείο».
Είναι, λοιπόν, καιρός να περάσουμε από την περισυλλογή στην πράξη για την στήριξη της ελληνομάθειας, όσο αυτός ο όρος έχει ακόμα κάποιο νόημα.
