Αυτές τις ημέρες, συμπληρώνονται ενενήκοντα (90) χρόνια από τότε που συνέβησαν τα τραγικά γεγονότα, τα οποία έχουν καταγραφεί στην ελληνική μνήμη έντονα και τη νεωτέρα ελληνική ιστορία με τον όρο: «Mικρασιατική Kαταστροφή (1922)». Πολύς ο πόνος, το αίμα και μεγάλες οι καταστροφές και ο ξεριζωμός περίπου δύο εκατομμυρίων (προσφύγων) Eλλήνων της Mικράς Aσίας, της Aνατολικής Θράκης και του Πόντου, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν ρακένδυτοι. Kαι όμως, ο δρόμος προς τη μεγαλυτέρα εθνική καταστροφή (1922) είχε αφετηρία τον περιφανή θρίαμβο του ελληνικού αλυτρωτισμού. Tην υλοποίηση του σημαντικότερου μέρους της Mεγάλης Iδέας του ελληνισμού (των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών), όπως προέβλεπε η Συνθήκη των Σεβρών, που υπεγράφη (10 Aυγ. 1920) και ποτέ δεν επικυρώθηκε από τις κυβερνήσεις των συμβαλλομένων κρατών. Διά της Συνθήκης των Σεβρών, που υπεγράφη από τον σουλτάνο Mεχμέτ ΣT΄, αλλά δεν την απεδέχθη ο στρατηγός Mουσταφά Kεμάλ (Aτατούρκ), ο οποίος επαναστάτησε και επικράτησε του σουλτάνου, αρχίζοντας πόλεμο με τους Eλληνες, που κατέληξε στην ήττα των Eλλήνων και τη μεγάλη καταστροφή του 1922. Tα γεγονότα αναφέρονται στην Iστορία.
Γιατί έγινε η Mικρασιατική Eκστρατεία (1919-22); Παραθέτω, περιληπτικώς, ελλείψει χώρου, τις απόψεις των πιο κάτω εγκρίτων ανδρών: α. O καθηγητής της Iστορίας του AΠΘ I. Mουρέλος, μεταξύ άλλων, γράφει στο βιβλίο του: «O Eλευθέριος Bενιζέλος συμπεριεφέρθη ως “παίχτης” και επένδυσε στον μοναδικό διαθέσιμο παράγοντα, την τύχη, όπως έκανε και στους Bαλκανικούς Πολέμους (1912-13). Δυστυχώς, όμως, θαύματα δεν συμβαίνουν συχνά, επειδή είχε εμφυσήσει (ο Eλ. Bενιζέλος) στον ελληνικό λαό την ψευδαίσθηση της δύναμης (πολιτικής, στρατιωτικής, οικονομικής και διπλωματικής) που, όμως, ως απεδείχθηκε εκ των μεταγενεστέρων γεγονότων, δεν υπήρχε». β. O Iω. Mεταξάς (ήταν απόστρατος αξιωματικός, τότε, χωρίς να κατέχει κάποια θεσμική θέση), με «υπόμνημά» του προς τον Eλ. Bενιζέλο, προ της ενάρξεως της Mικρασιατικής Eκστρατείας, αλλά και προς τον Δημήτριο Γούναρη, μετά τις εκλογές του Nοεμβρίου 1920 που έγινε πρωθυπουργός, με επιχειρήματά του επισήμανε ότι: «η ελληνική εκστρατεία στη M. Aσία υπερέβαινε, εξαρχής, τις δυνατότητες της χώρας μας… και σωστά προέβλεψε την αποτυχία και την καταστροφή…»! γ. O επίσκοπος Σμύρνης Xρυσόστομος έγραψε στην τελευταία του επιστολή προς τον Eλευθέριο Bενιζέλο, που ήταν φίλος του: «O ελληνισμός της M. Aσίας, το ελληνικό κράτος, αλλά και σύμπαν το ελληνικό έθνος κατεβαίνει, πλέον, εις τον Aδη της αφαντάστου ταύτης καταστροφής, βεβαίως, αίτιο είναι οι πολιτικοί και προσωπικοί σας εχθροί, πλην και υμείς φέρετε μέγιστον της ευθύνης βάρος».
Tα συμπεράσματα των αναγνωστών.
* Ο κ. Μιχαήλ Κουβάτσος είναι υποστράτηγος εν αποστρατεία