Όλοι μας αποκτούμε μία πείρα στη ζωή μας με όλες τις εμπειρίες που έχουμε ζήσει. Οι εμπειρίες είναι όλα τα βιώματά μας. Όλοι μας έχουμε αποκτήσει μεγάλες εμπειρίες από το επάγγελμα που εξασκούμε, από τις περιπέτειες που περνούμε και, γενικά, από τη ζωή που ζούμε ή έχουμε ζήσει. Το σύνολο των εμπειριών καθορίζουν την πείρα που έχουμε από τη ζωή.
Πολλές φορές, όμως, ίσως και μεμονωμένα γεγονότα ή εμπειρίες δίνουν εναύσματα να φιλοσοφήσει κανείς τη ζωή του. Αυτή την εκδοχή θα την ονόμαζα εμπειρική φιλοσοφία, μια και όλες οι αισθήσεις μας μάς παρέχουν μία εμπειρία, μία γνώση και πάνω σε αυτές στηρίζουμε τις θεωρίες της ζωής μας. Αυτή είναι και η πρακτική φιλοσοφία μας, χωρίς επιστημονικές αξιώσεις. Μέσα σε αυτά τα πρακτικά πλαίσια θα ήθελα να εντοπίσω μερικές σκέψεις και -γιατί όχι;- να τις μοιραστώ μαζί σας, εάν και σεις συνηγορήσετε.
ΕΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Σε νεαρή ηλικία –νομίζω– ότι όλοι μας τραγουδούμε πολλά τραγούδια ίσως περισσότερο για διασκέδαση παρά για τις σκέψεις που μεταδίδουν. Αργότερα, όμως, όταν κανείς περάσει και ανεβεί τα σκαλοπάτια τις πρώτης και δεύτερης ηλικίας –όπως λέγεται– αρχίζει να δίνει περισσότερη προσοχή στο τι λένε και τι διαβιβάζουν τα λόγια των τραγουδιών. Τότε οι σκέψεις μας, αν τα προσέξουμε περισσότερο, μάς φέρνουν σε ένα μάλλον πρακτικό και φιλοσοφικό πνεύμα που αξίζει τον κόπο να το ερευνήσουμε βαθύτερα.
Όλα τα τραγούδια πρώτα είναι –θα έλεγα– λυρικά ποιήματα και μετά έρχονται οι μουσικοσυνθέτες και τα επενδύουν με κατάλληλη και ρυθμική μουσική. Όλα εκφράζουν προσωπικά συναισθήματα –προσωπικές εμπειρίες– και προβάλλουν τον υποκειμενικό κόσμο του ανθρώπου. Όλα αντλούν το υλικό τους από καθημερινά ανθρώπινα συναισθήματα και εμπειρίες.
Ας δούμε ένα τέτοιο ποίημα/τραγούδι και ας το διαβάσουμε παρακάτω ντυμένο με τη μελωδική, αλλά και μελαγχολική μουσική του:
Ο ΜΗΝΑΣ ΕΧΕΙ ΕΝΝΙΑ
– Μια ζωή την έχουμε κι αν δεν την γλεντήσουμε
τι θα καταλάβουμε, τι θα καζαντίσουμε; (2)
Μες στον ψεύτικο ντουνιά
παίξτε μου διπλοπενιά (2)
και ο μήνας έχει εννιά (2)
– Όσο ζει ο άνθρωπος, κοίτα, παρατήρησε
μέχρι τα σαράντα του, κι ύστερα μπατίρισε (2)
– Στου διαβόλου τα ’γραψα όλα το κατάστιχο
και γλεντώ τα νιάτα μου πριν με πιάσει λάστιχο (2)
– Τη ζωή σου γλέντησε, πριν να ‘ρθουν γεράματα
και σου λένε άδικα, μάθε γέρο γράμματα (2)
Ο στιχουργός εδώ είναι ένας πολύ βαθυστόχαστος εμπειρικός φιλόσοφος. Στο κάτω-κάτω της γραφής –που όλοι μας λέμε– τι άλλο είναι ο κόσμος μας, η ζωή μας, ο ντουνιάς μας; Τι κάναμε στη ζωή μας και τι απολαύσαμε; Κανείς δεν ξέρει το αύριο –και αν υπάρχει αύριο– και ποτέ του δεν έρχεται. Πολλοί μάς υπόσχονται πολλά για τον άλλο κόσμο, αλλά το κάνουν για δικό τους συμφέρον σε αυτόν τον κόσμο. Όλοι μας όμως ενδόμυχα γνωρίζουμε πως: «Μια ζωή την έχουμε…»
ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΣΕΙΣ
Όλοι μπορούμε να επισημάνουμε πολλά θετικά –ίσως και αρνητικά– στο στίχο του ποιητή. Στο χώρο που έχω θα ήθελα να παρατηρήσω δύο… τινά. Ο στίχος «μέχρι τα σαράντα του…» για σήμερα τουλάχιστον είναι άκρως αναληθής. Ο άνθρωπος στα σαράντα του σήμερα «πιάνει πουλιά στον αέρα» και δεν καταντάει σε τέτοιο χάλι. Εξάλλου, σήμερα λέμε: «Η ζωή αρχίζει στα 40!».
Αν πάμε, όμως, στην κλασική Ελλάδα του 5ου π.Χ. αιώνα, όπου ο μέσος όρος ζωής των Αθηναίων ήταν μόλις 45 χρόνια. Αυτό μας πληροφορούν οι σημερινοί μελετητές της Ελληνικής Ιστορίας. Και αν αυτό αληθεύει, τότε πώς κατόρθωσαν αυτά τα θαυμαστά πράγματα που μάς άφησαν;
Σήμερα σχεδόν όλοι μας ζούμε τη «Δεύτερη Ζωή». Η επιστήμη μάς… διαιώνισε πλούσια. Σήμερα θα πρέπει να το τραγουδούμε «Μέχρι τα ογδόντα του…», γιατί όχι και «Μέχρι τα ενενήντα του…»; Και εκείνος ο τελευταίος στίχος «και σου λένε άδικα, μάθε γέρο γράμματα»! Πού να τα μάθει όλα εκείνα τα: νταμπλ γιου, νταμπλ γιου, νταμπλ γιου, ντοτ! τα άιφονς και άιπαντς, και φέις μπουκ, και τουίτερ, και ιμέιλ, και, και, και! Δεν μάς έφταναν τα 24 απλά γράμματα… άι… ντε και τα φωνήεντα και σύμφωνα!
ΜΙΑ ΖΩΗ ΤΗΝ ΕΧΟΥΜΕ
Το τραγούδι του Μιχάλη Σουγιούλ γνώρισε μεγάλη επιτυχία με το Νίκο Γούναρη. Στα τέλη του ‘50 –ως μαθητής Γυμνασίου– είδα και την ταινία της Φίνος Φιλμ με τον ομώνυμο τίτλο. Ήταν όντως μία όμορφη ταινία που νομίζω ότι βλέπεται ευχάριστα και σήμερα με τα πολύ μεγάλα ονόματα του ελληνικού κινηματογράφου: Χορν, Τσαγανέας, Παπαγιαννόπουλος, Αυλωνίτης και τόσοι άλλοι.
Ο πρωταγωνιστής, Δημήτρης Χορν, μετά από πολλές περιπέτειες τί έκανε; Έφυγε… μετανάστης στην Αμερική. Μπορούσε να ήταν κάλλιστα και η Αυστραλία. Και αυτός μια ζωή την είχε, και την χάρισε στα ξένα. Τι καταλάβαμε και εμείς που την χαρίσαμε όλοι μας στην Αυστραλία;
